لاله غزالی - همشهری آنلاین: حسن روحانی رئیس‌جمهور روز گذشته (شنبه ۲۸ تیر) در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا آماری ۲۵ میلیون نفری از تعداد مبتلایان به کرونا در ایران از ابتدا تاکنون ارائه داد که واکنش‌های بسیاری را در سطح رسانه‌ای و مردم برانگیخت چراکه این آمار با آماری رسمی که وزارت بهداشت تاکنون در این زمینه منتشر کرده است و نیز مسائل مرتبط با ایمنی جمعی همخوانی ندارد.
پس از این نشست، علیرضا معزی معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس‌جمهور در توییتی در این زمینه نوشت: «همان‌گونه که رئیس‌جمهور در ستاد ملی اشاره کردند، تحلیل ارائه‌شده مستند به برآورد معاونت تحقیقات وزارت بهداشت است که در آن براساس یک سناریوی تخمینی تاکنون ۲۵ میلیون ایرانی با ویروس کرونا درگیر شده و ایمنی کاملی به دست آورده‌اند و تا مدتی در معرض ابتلای مجدد نخواهند بود.»
اما عباس عبدی روزنامه‌نگار با ابراز شک در مورد ارقام اعلام‌شده و ایجاد ایمنی جمعی در روزنامه اعتماد نوشته است: «۲۵ میلیون نفر یعنی حدود یک‌سوم جمعیت تحت خطر کشور. اگر این رقم درست باشد، به معنای آن است که در برخی مناطق مثل گلستان، اصفهان و مازندران باید درصد جمعیت مبتلا بسیار بالاتر باشد، یعنی بالای ۷۰ و ۸۰ درصد جمعیت مبتلا شده باشند. اگر چنین بود، در این مناطق ایمنی جمعی رخ می‌داد. بنابراین قرمز و هشداری شدن وضعیت برخی از این مناطق بی‌معناست. به علاوه، طبق گفته ایشان، تاکنون ۲۰۰ هزار نفر بستری شده‌اند و از هر ۱۰۰۰ نفر مبتلا نیز حداکثر ۱۵۰ نفر بستری می‌شوند. گیریم که فقط ۱۰۰ نفر بستری شوند، پس طبق همین فرمول تعداد مبتلایان واقعی ۲ میلیون نفر است و نه ۲۵ میلیون نفر.» {متن کامل یادداشت عباس عبدی}
در ادامه این واکنش‌ها مسئولان وزارت بهداشت درصدد پاسخگویی برآمدند، از جمله آنها دکتر سیماسادات لاری سخنگوی وزارت بهداشت بود که به ایسنا گفت: باید توجه کرد که عدد ۲۵ میلیون مبتلا بر اساس تست‌های سرولوژی بوده که یکی از معاونان وزارت بهداشت مطرح کرده است.
از سوی دیگر، دکتر مسعود مردانی، عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا درباره نتایج تحقیقاتی مبنی بر ابتلای ۲۵ میلیون ایرانی به کرونا تا کنون، گفته است: «چه سیاست کشور بر ایجاد ایمنی جمعی باشد و چه نباشد، ما در حال حرکت به سمت ایمنی جمعی هستیم. اعتقاد بنده این است که روند ایجاد ایمنی نسبی، روند مثبتی است. با توجه به این موضوع برای دسترسی به واکسن باید وضعیت بیماری در ایران و جهان را کنار یکدیگر بسنجیم. در صورتی که یک بار ابتلا به بیماری سبب عدم ابتلای مجدد به کویید۱۹ باشد، نشان می‌دهد فرد در برابر بیماری ایمن شده است، ولی اگر ایمنی پایدار نباشد حداقل تا زمان دسترسی به واکسن و درمان قطعی به طور موقت از این مخمصه نجات پیدا می‌کنیم.»
-
کیت سرولوژی تشخیصی نیست
دکتر مصطفی قانعی دبیر کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا درباره آمار ۲۵ میلیون نفری ابتلا به کرونا در ایران از ابتدا تاکنون که رئیس‌جمهور اعلام کرده است به همشهری آنلاین توضیح می‌دهد: کیت سرولوژی کیت تشخیصی نیست و زمانی کاربرد دارد که فرد بیماری را گرفته و خوب شده است. او الان سالم است و ما با این کیت سرولوژی متوجه می‌شویم که آنچه او مثلا یک یا دو ماه قبل به آن مبتلا شده، کرونا بوده. مشابه آن هم تست بیماری سِل است. ما الان تستی داریم که می‌توانیم تشخیص دهیم باکتری سل زمانی در ریه فرد بوده است.
وی ادامه می‌دهد: بنابراین تست‌های سرولوژی فقط و فقط به ما می‌گویند که فرد یک زمانی با ویروس کرونا مواجهه داشته یا در تماس بوده است. به عبارت دیگر، ممکن است فرد بیمار شود یا نشود. همچنین، اگر فرد بیمار نشود این معنی را دارد که سیستم دفاعی بدن او به گونه‌ای است که به‌سرعت ویروس را از بین برده و خود فرد هم متوجه نشده. اگر فرد بیمار شود، علائم دارد؛ مثلا بدن‌درد و تب.
قانعی درباره اهمیت و کاربرد نتایج این تست در آمار کرونا می‌گوید: این تست به درد تحقیقات می‌خورد که کشوری بفهمد در کل چقدر با این ویروس تماس بوده است. این بعدا به درد تصمیم‌گیری‌های کلان می‌خورد. اگر کسی مثبت شد، به این معنی است که هیچ نیازی به هیچ بررسی ندارد و بدن فرد ایمن شده و تشخیص بعدی نیاز ندارد.
-
ماجرای صحبت از ابتلای ۳۵ میلیون نفر
وی درباره ۳۵ میلیون نفری که رئیس‌جمهور درباره آنها صحبت کرده که بعدا مبتلا می‌شوند و اینکه آیا اشاره رئیس‌جمهور به موج دوم یا سوم کرونا در پاییز و زمستان است، گفت: آمار ۲۵ میلیون مبتلا براساس تست سرولوژی یک واقعیت را نشان می‌دهد و آن این است که انتقال بیماری کمتر توسط بیماران صورت می‌گیرد. عمده انتقال توسط کسانی صورت می‌گیرد که علامت بیماری و مشکلی ندارند و فکر می‌کنند سالم هستند.
دبیر کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا می‌افزاید: علت اصلی اینکه گفته می‌شود همه ماسک بزنند نیز همین است. اگر کسی بدون ماسک با فرد بدون علامت ۵ دقیقه حرف بزند، ویروس به او منتقل می‌شود. برای این هم از ۳۵ میلیون نفر صحبت می‌شود که گفته شود تنها راهی که می‌توان سرعت انتقال ویروس و میزان اشغال تخت‌های بیمارستانی را کم کرد، این است که ماسک زده شود.
وی در پاسخ به این سوال که یک متخصص اپیدمیولوژی گفته است اگر روزی برسد که ۷۰ درصد مردم مبتلا شوند ایمنی جمعی ایجاد می‌شود و آیا این حرف با تحقیقات اخیر و خبرها درباره میزان ماندگاری آنتی‌بادی در بدن که حدود ۳ ماه است، در تضاد نیست، توضیح می‌دهد: تست آنتی‌بادی اگر مثبت شود به معنای اینکه ایمنی صد درصد وجود دارد، نیست. اگر هم کسی به کرونا مبتلا شود و تست آنتی‌بادی منفی شود، به معنی ایمن نبودن او نیست.
-
تست مولکولی چیست؟
قانعی تاکید می‌کند: اصل ایمنی بر سیستم سلولی متمرکز است و ایمنی اصلی به وسیله سلول ایجاد می‌شود که ما در حال حاضر در آزمایشگاه‌هایمان قادر به تشخیص آن نیستیم. هیچ‌کدام از تست‌های موجود - سی‌پی‌آر و سرولوژی - قادر نیستند میزان ایمنی بدن را اندازه‌گیری کنند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا آزمایش مولکولی در ایران وجود ندارد یا کلا در دنیا انجام نمی‌شود، توضیح می‌دهد: این آزمایش‌ها برای انجام کار تحقیقاتی انجام می‌شود و کار روتینی نیست که برای همه انجام شود. تحقیقات روی ایمنی سلولی انجام و نتایج آن هم منتشر شده است. این نتایج نشان می‌دهد حتی آنها که فرمی از بیماری بر اثر ویروس کرونا مثل سرماخوردگی ساده را گرفته بودند، بعدا به فرم شدید آن مبتلا نشدند. بنابراین چنانچه کسی بیمار شود به احتمال زیاد در برابر آن ایمن می‌شود و اگر هم دوباره به آن مبتلا شود، فرم خفیف آن را می‌گیرد، مگر اینکه مشکل نقص ایمنی داشته باشد.
-
سیاست ایمنی جمعی در ایران
دبیر کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا در پاسخ به این سوال که آیا سیاست کلی کشور به سمت ایجاد ایمنی جمعی است، به ویژه با توجه به کنار گذاشته شدن آن توسط کشورهایی که این سیاست را دنبال می‌کردند، تاکید می‌کند: اصلا چنین سیاستی وجود ندارد. به هیچ وجه در هیچ سطحی از کشور هیچ مقام سیاستگذاری نگفته است که من می‌خواهم ایمنی جمعی ایجاد کنم پس سیستم را رها می‌کنم. من چنین چیزی را ندیده و نشنیده‌ام و در هیچ کمیته علمی هم درباره آن بحث نشده است.
وی می‌افزاید: سیاست همیشه این بوده که تا می‌توانیم از ابتلای افراد به کرونا جلوگیری کنیم یا آن را به تاخیر بیندازیم تا ۲ چیز به دستمان برسد: واکسن یا داروی موثر.
-
موارد ابتلای مجدد و اوج‌گیری کرونا در پاییز و زمستان
قانعی درباره گزارش موارد ابتلای مجدد به کرونا در ایران نیز می‌گوید: دارند می‌گویند که موارد ابتلای مجدد داریم ولی اسناد آن هنوز به دستمان نرسیده است.
دبیر کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا با اشاره به هشدارها درباره اوج‌گیری کرونا در پاییز و زمستان گفت: اگر مردم این فرهنگی را که الان دارند - یاد گرفته‌اند با هم دست ندهند، ماسک بزنند و دست‌هایشان را بشویند - ادامه دهند، کرونای امسال از پارسال خطرش کمتر خواهد بود.
وی تاکید می‌کند: با این فرهنگ که وقتی تب داری یا سرفه می‌کنی توی جمعیت نروی، وقتی بیمار هستی با کسی تماس برقرار نکنی، خطری متوجه ما نخواهد بود. همیشه موثرترین چیزها همین کارهای کم‌هزینه و پرمنفعت است که برای پیشگیری انجام می‌شود و اصل در پیشگیری هم سواد سلامت مردم است. کار رسانه هم این است که مکرر این سواد سلامت را به مردم منتقل کند.
قانعی در پاسخ به این سوال که با توجه به آنچه در جامعه می‌بینید آیا خوش بین است موج ترسناک کرونا را در پاییز و زمستان نداشته باشیم، گفت: اگر این چیزی که از مردم می‌بینم - اینکه الان دارد ماسک زدن آنها افزایش پیدا می‌کند و خوب رعایت می‌کنند - ادامه پیدا کند، خطری پیش رو نخواهیم داشت. با این روش مردم هم می‌توانند روال زندگی خودشان و کسب و کارشان را داشته باشند و هم مریضی را به کسی منتقل نکنند.