به گزارش همشهری آنلاین به نقل از شرق، ماجرایی طولانی و ادامه‌دار که همچنان دو طرف، وزارت بهداشت و اعضای شواری شهر تهران، بر صحت ادعای خود اصرار دارند؛ آمار جان‌باختگان و مبتلایان به ویروس کرونا. اختلافی که از چند هفته پیش و با اوج‌گرفتن دوباره شیوع ویروس کرونا در ایران آغاز شد و تعدادی از اعضای شورای شهر اعلام کردند که آمار وزارت بهداشت با اطلاعاتی که از سازمان بهشت زهرا به دست آورده‌اند، همخوانی ندارد.
پاسخ وزارت بهداشت البته رد تمام این ادعاها بود و حتی در چندین مورد از منتقدان شکایت هم کرد؛ اما مسئله همچنان پابرجاست. در تازه‌ترین مورد دیروز و در صحن علنی، شورای شهر بار دیگر آماری از جان‌باختگان این ویروس در تهران منتشر کرد که در صورت صحت، از نادرستی آمار وزارت بهداشت حکایت دارد. گزارش دیروز رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران به همین آمار و ارقام از جان‌باختگان در تهران ختم نشد و نتایج یک بررسی اپیدمیولوژی در تهران هم ارائه شد. گزارشی که می‌گوید کرونا در هیچ‌کدام از مناطق تهران مهار نشده؛ هرچند شدت شیوع آن در برخی مناطق کمتر است.
شیوع کرونا در شرق تهران شدیدتر است
گزارش دیروز «ناهید خداکرمی»، رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران، درباره بررسی پراکندگی کروناویروس در تهران بود که از یک پژوهش میدانی حاصل شده است. خداکرمی در ابتدا و درباره هدف این بررسی گفت: «مطالعه‌ای در مورد بررسی اپیدمیولوژیک و پراکندگی بیماری ناشی از کروناویروس کووید۱۹ در مناطق ۲۲گانه شهر تهران انجام شد که هدف این مطالعه این بود که ما از نظر اپیدمیولوژیک ببینیم وضعیت کروناویروس در شهر تهران چگونه است».
تاریخ ورود و اعلام رسمی شیوع کرونا در ایران چه نتایجی را در بر می‌گیرد؟ رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران دراین‌باره گفت: «ورود کروناویروس به ایران در تاریخ ۲۰ فوریه یعنی ۳۰ بهمن گزارش شده است و اولین مرگ کروناویروس در تهران را در تاریخ اول اسفند داشتیم که این نشان می‌دهد ورود کرونا به ایران خیلی قبل‌تر از تاریخ رسمی اتفاق افتاده و امروز بیش از هفت‌هزارو ۱۶۷ مورد از کسانی که به این ویروس آلوده شده‌اند، در بهشت زهرا (س) آرام گرفته‌اند».
بخش دیگری از توضیحات خداکرمی به نتایج این بررسی اپیدمیولوژی اختصاص داشت که رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران دراین‌باره گفت: «این گزارش با توصیف اپیدمیولوژی و شاخص‌های دموگرافیک کووید۱۹ جدید در تهران بزرگ با استناد به داده‌های جمعیت تحت پوشش سه دانشگاه علوم پزشکی مستقر در تهران تهیه شده است.
ما دانشگاه بقیه‌الله و دانشگاه‌های ارتش را وارد مطالعه نکردیم و مطالعه تنها در سه دانشگاه علوم پزشکی صورت گرفت و از اول اسفند تا ۱۴ فروردین فعلا فاز اول آن امروز گزارش می‌شود و فاز دوم آن در دست بررسی است و باید اعلام کنم که متأسفانه در یک ماه اخیر ۱۴ هزار نفر در بیمارستان بستری شده‌اند»؛ اما وضعیت شیوع کرونا در تهران به چه شکلی پیش رفته و چه روندی را طی کرده است؟
خداکرمی درباره این موضوع و در پاسخ به این پرسش هم گفت: «هدف ما این بود که ببینیم وضعیت اپیدمی در طول زمان در تهران چگونه پیش رفته است که یافته‌های ما نشان داد که از ۱۴ فروردین در مطالعه ما ۲۷۵ هزار نفر شرکت کردند که علائم ویروس را داشتند؛ اما در طول انجام این مطالعه، تعداد سه‌هزارو ۶۹۶ نفر از بیماران در تهران که نتیجه تست پی‌سی‌آر آنها مثبت قطعی بوده است، نیز وارد مطالعه شدند. از تعداد کل افراد موردمطالعه ۵۵۰ نفر معادل ۱۴.۹ درصد فوت شدند که نشان می‌دهد میزان کشندگی بیماری در موارد بستری ۱۴.۹ درصد بوده است. از کل افراد هزارو ۵۳۰ نفر (۴۱.۴ درصد) بهبود پیدا کردند و هزارو ۶۱۹ نفر باقی‌مانده تا زمان جمع‌آوری اطلاعات این مطالعه تحت درمان بوده‌اند و جالب است که میانگین سن ابتلا ۵۷سال‌و چهار ماه بود. کم‌سن‌ترین مورد قطعی تا تاریخ ۱۴ فروردین یک کودک یک‌ساله و همین‌طور مسن‌ترین نمونه فردی صدساله بوده است».
خداکرمی با تأکید بر اینکه بررسی‌ها نشان می‌دهد که متأسفانه هیچ منطقه‌ای در تهران موفق به کنترل ویروس نشده است، گفت: «ما در کشور هم هنوز نتوانسته‌ایم مطابق دیگر کشورهای جهان این بیماری را کنترل کنیم. ما در اوسط اردیبهشت ۹ مرگ در تهران داشتیم؛ ولی دیروز ۱۰۱ مرگ در تهران ثبت شد و این نشان‌دهنده آن است که سطح ابتلا رو به افزایش است».
ابتلای ۶۷ درصد مبتلایان به دلیل شرکت در اجتماعات
بخش دیگری از نتایج گزارش بررسی اپیدمیولوژی که دیروز عضو شورای شهر منتشر کرد، به علائم مراجعه‌کنندگان اختصاص داشت که براساس‌آن «بیشترین مراجعه همراه با سرفه و تب بود که بررسی‌ها نشان می‌دهد در میان فوت‌شدگان، تب بیشتر بوده و مهم‌ترین دلیل مراجعه‌شان تنگی نفس و دیسترس تنفسی گزارش شده و بیشترین بیماری زمینه‌ای مبتلایان در تهران فشار خون بوده است».
به گفته خداکرمی، ۲۲ درصد از افراد مورد تحقیق به دلیل ارتباط با فرد مبتلا، آلوده شدند و ۶۷ درصد هم سابقه شرکت در اجتماعات را داشتند. خداکرمی همچنین با تأکید بر اینکه هدف غایی ما این بود که ببینیم پراکندگی ویروس در تهران چگونه است، توضیح داد: «مبتلایان به کووید۱۹ تقریبا همه مناطق تهران را فراگرفته‌اند؛ گرچه تا حدودی در نواحی شرقی تعداد مبتلایان از تراکم بیشتری برخوردار است؛ اما این در حالی است که موارد فوتی از الگوی مکانی خاصی پیروی نمی‌کند؛ اما در همین حال بیشتر موارد ترخیص‌شده در نواحی غربی یا گرایش به غرب است».
میزان ابتلا در کدام مناطق تهران بیشتر است؟
خداکرمی براساس نتایج این گزارش دراین‌باره هم گفت: «تراکم موارد ابتلا در برخی مناطق پرتراکم جمعیتی مانند مناطق ۴ و ۸ و ۱۳ و همین‌طور وجود برخی خوشه‌های بیماری در محله‌هایی مانند تهرانپارس، خیابان‌های آیت و پیروزی از نکات درخورتوجه است. برعکس فراوانی کمتر ابتلا و مرگ در مناطق غربی تهران مانند مناطق ۹ و ۱۸ و ۲۱ و ۲۲ از یافته‌های مطالعه است. هرچند در این مناطق هم خوشه‌هایی از ابتلا در نواحی شرقی منطقه ۱۸ و شرقی منطقه ۲۱ دیده می‌شود».
۵۰ درصد مرگ‌های کرونایی مربوط به تهران است؟
سخنان دیروز رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران بار دیگر ماجرای اختلاف اعداد اعلام‌شده از سوی سازمان بهشت زهرا و آمار رسمی وزارت بهداشت را هم آشکار کرد. در بخشی از گزارش خداکرمی آمده بود «بیش از هفت‌هزارو ۱۶۷ نفر در تهران بر اثر کرونا جان باختند و در بهشت زهرا آرام گرفتند». این عدد و تعداد جان‌باختگان بر اثر ابتلا به ویروس کرونا در تهران زمانی مسئله‌ساز می‌شود که بدانیم وزارت بهداشت تا صبح دیروز آمار جان‌باختگان کل کشور را ۱۳هزارو ۹۷۹ نفر اعلام کرده بود. به عبارت دیگر بیش از ۵۰ درصد تعداد جان‌باختگان در کل کشور، مربوط به تهران است.
با توجه به اینکه جمعیت تهران تنها ۱۰ درصد جمعیت کشور است و از طرفی در ماه‌های گذشته همواره استان‌های فراوانی در مرحله قرمز قرار داشتند، به نظر می‌آید صحت و دقت آمار وزارت بهداشت محل پرسش است.
خداکرمی در سخنان دیروز خود علاوه بر آمار تمام روزهای کرونایی، اعلام کرد که «دیروز (شنبه) ۱۰۱ نفر در تهران بر اثر کرونا جان باختند». این عدد هم در حالی اعلام شد که آمار وزارت بهداشت از جان‌باختگان ویروس کرونا در شنبه همین هفته و در کل کشور، ۱۸۸ نفر است؛ به عبارت دیگر در روز شنبه هم آمار عضو شورای شهر از تعداد جان‌باختگان ویروس کرونا در تهران بیش از ۵۰ درصد آمار اعلام‌شده از سوی وزارت بهداشت برای کشور است.
۲۵ میلیون ایرانی به کرونا مبتلا شدند؟
اختلاف بر سر آمار مبتلایان و جان‌باختگان کرونا در ایران در حالی است که همین دو روز پیش رئیس‌جمهوری در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا از عددی عجیب و حاشیه‌برانگیز سخن گفت.
حسن روحانی در این جلسه با استناد به گزارشی از وزارت بهداشت اعلام کرد که تخمین زده می‌شود در ۱۵۰ روز اخیر ۲۵ میلیون ایرانی به ویروس مبتلا شده‌اند و ۳۰ تا ۳۵ میلیون نفر دیگر در معرض ابتلا به آن خواهند بود.
این عدد از تعداد مبتلایان در حالی است که آمار وزارت بهداشت از تعداد مبتلایان تاکنون پایین‌تر از ۴۰۰ هزار نفر است. با این توضیحات مبنای عدد اعلام‌شده از سوی رئیس‌جمهوری چیست؟ این پرسش در دو روز گذشته محل بحث فراوان شده و به‌عنوان مثال دبیر کمیته علمی ستاد کرونا در توضیحی گفته «ابتلای ۲۵میلیونی به کرونا در کشور، نشان‌دهنده افرادی است که با بیماری کووید۱۹ مواجهه داشته‌اند».
«مصطفی قانعی» دراین‌باره به ایسنا گفت: «ما کیتی به نام کیت الایزا داریم که IGG و ایمونوگلوبولین M را اندازه‌گیری می‌کند. تست الایزا نشان می‌دهد که فرد در گذشته به کرونا مبتلا شده، بهبود یافته و درحال‌حاضر پادتن در بدنش موجود است؛ اما به‌هیچ‌وجه به این معنا نیست که این فرد اکنون بیمار است». او دراین‌باره ادامه داد: «بنابراین تست الایزا نشان می‌دهد که فردی مبتلا شده، بهبود یافته و درحال‌حاضر پادتن در بدنش موجود است.
این تست برای اقدامات اپیدمیولوژیک و تحقیقاتی استفاده می‌شود؛ اما در کار تشخیص استفاده نمی‌شود». قانعی در توضیح عدد اعلام‌شده از سوی رئیس‌جمهوری گفت: «وقتی تست الایزا را در جمعیت برده و یک جمعیت را با آن مورد تست قرار می‌دهند، به این نتیجه می‌رسند که چقدر از مردم به بیماری مبتلا شده‌اند و پادتن در بدن‌شان موجود است. از طرفی باید توجه کرد که بالای ۹۰ درصد کسانی که به بیماری کووید۱۹ مبتلا می‌شوند، علائم‌شان آن‌قدر خفیف است که حتی به پزشک مراجعه نمی‌کنند.
این ۹۰ درصد همان گروهی هستند که فقط از طریق تست الایزا یا پادتن می‌توانیم متوجه شویم که به بیماری مبتلا شده‌اند یا خیر و با تست دیگری نمی‌توان این موضوع را فهمید؛ زیرا اصلا علائم بیماری را نداشتند که به پزشک مراجعه کنند».
دبیر کمیته علمی ستاد کرونا هم مانند دیگر کارشناسان این کمیته ۲۵ میلیون نفر را مبتلایان خفیف دانست و گفت: «بنابراین زمانی که وزارت بهداشت اعلام می‌کند که ۲۵ میلیون نفر یا نزدیک به ۲۰ درصد جمعیت ایران، به کرونا مبتلا شده‌اند، به معنای همان گروه مبتلای خفیف هستند که مشکلی نداشتند که بخواهند به پزشک مراجعه کنند و تست مولکولی تشخیصی از آنها گرفته شود؛ بنابراین این آمار به معنای تعداد بیمار نیست؛ بلکه تعداد بیماران همان کسانی هستند که یا بستری می‌شوند یا آن‌قدر علائم دارند که تست PCR برای‌شان انجام شده و بیماری‌شان تشخیص داده می‌شود».
انتقادات به ادعای ابتلای ۲۵ میلیون ایرانی به کرونا
سخنان رئیس‌جمهوری و همچنین توضیح او مبنی بر ابتلای ۲۵ میلیون ایرانی به ویروس کرونا با انتقاداتی هم همراه شد و گروهی از کارشناسان مرتبط با حوزه بهداشت این اظهارات را غیردقیق دانستند.
یکی از این منتقدان «حسین‌علی شهریاری»، نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی است که در جلسه علنی دیروز مجلس شورای اسلامی در نطق میان‌دستور خود به این موضوع پرداخت و به انتقاد از رئیس‌جمهوری پرداخت.
او با انتقاد از آنچه «طرح آمار تخمینی و بدون سند از سوی مسئولان» نامید، دراین‌باره گفت: «چرا مسئله‌ای را که از آن اطلاع واقعی ندارید، عنوان می‌کنید؟ اگر آمار ۲۵ میلیون درگیر با کرونا صحت داشت، ما باید هم‌اکنون هفت میلیون بیمار بستری داشتیم که نداریم». این عضو کمیسیون بهداشت در بخش دیگری از سخنان خود از وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواست که درباره آمار ارائه‌شده از سوی رئیس‌جمهوری موضع‌گیری و آن را اصلاح کند.
در کنار این انتقادات، بعضی کارشناسان هم این عدد را تعداد مبتلایان خفیف دانستند و از بررسی‌های اپیدمیولوژی در دیگر نقاط دنیا و در تأیید چنین برداشتی سخن به میان آوردند. «مسعود مردانی»، عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا، دراین‌باره و در توضیح نتایج تحقیقاتی مبنی بر ابتلای ۲۵ میلیون ایرانی به کرونا هم گفت: «چه سیاست کشور بر ایجاد ایمنی جمعی باشد و چه نباشد، ما در حال حرکت به سمت ایمنی جمعی هستیم که به اعتقاد بنده روند ایجاد ایمنی نسبی، روند مثبتی است».
او که با ایسنا سخن می‌گفت، در ادامه با تأکید بر اینکه ۸۰ تا ۸۵ درصد موارد مبتلا به کووید۱۹ بدون علامت هستند، گفت: «بر همین اساس هم این آمار ۲۵میلیونی جزء آمار روزانه‌ای که وزارت بهداشت اعلام می‌کند، نیست. ارائه آمارهایی مانند ابتلای ۲۵ میلیون ایرانی به کرونا تاکنون با مطالعات سری‌اپیدمی بر بیماری به دست می‌آید که نشانگر وسعت گسترش بیماری است».