قرار گرفتن در معرض منابع غیرمناسب
(جنسی، نفرت انگیز یا خشونت‌آمیز)
با توجه به دسترسی آزاد به اطلاعات اینترنتی، خطر حادی که کودکان ممکن است با آن مواجه گردند، منابع غیرمناسبی است که اغلب جنسی، نفرت‌انگیز یا خشونت‌آمیز بوده و عامل اصلی ترغیب آنان به انجام فعالیتهای خطرناک یا غیرقانونی به شمار می‌آید.
پرداختن به بازی‌های قمار و رفتارهای نامناسب
به رغم غیرقانونی بودن، سایت‌های قماربازی آنلاین، اینترنت را تسخیر کرده‌اند. مشاهده یا مشارکت در هر نوع فعالیتی در سایت‌های ویژه قمار بازی برای کودکان نامناسب است. شرط لازم برای ورود به اغلب سایت‌های قماربازی آنلاین، این است که شخص از کارت اعتباری برخوردار باشد. از این رو، این روند تهدید بالقوه‌ای برای رفاه مالی خانواده‌ها نیز محسوب می‌شود.(این پدیده هنوز در ایران همه‌گیر نشده است. )
مواد مخدر، الکل، سیگار و خطرات دیگر
برخی از سایت‌ها و گروه‌های خبری به تشویق و تبلیغ استفاده از مواد مخدر، سیگار یا الکل مبادرت می‌کنند. برخی دیگر نیز طریقه ساخت بمب و یا بارگذاری کیت‌های کشت ویروس را آموزش می‌دهند.
زیان جانی
بعضی افراد بزرگسال منحرف از پست الکترونیک و اتاق‌های گفت وگو(چت) به منظور جلب اعتماد کودکان و ترغیب آنان به شرکت در جلسات رودررو استفاده می‌کنند. با جلب اعتماد، اعتماد کودک و ترتیب دادن جلسه ملاقات، کودک با خطر بحرانی تحلیل جسمی و وحشت روانشناختی دائمی روبه رو می‌شود.
پیغام های آزاردهنده
در چنین وضعیتی، ممکن است کودکان با برخی پیام‌های الکترونیک مواجه شوند که آزار دهنده یا خصمانه باشد. اطلاعات ارسال شده در این پیام‌ها می‌تواند تأثیرات منفی روانشناختی بر روی کودکان برجای گذارد.
معضلات حقوقی و مالی
خطر دیگری وجود دارد مبنی بر دسترسی کودکان به شماره کارت اعتباری والدین یا ارتکاب به جرم اینترنتی که به نوبه خود با پیامدهای نامشروع و عواقب مالی همراه است. صرف نظر از مقولات قانونی، باید «Netiquette» (اجتناب از گستاخی و بی‌پروایی کودکان در زمان اتصال به اینترنت) به آنان آموزش داده شود.
تجاوز به حریم خصوصی
حفاظت از حریم خصوصی کودکان، امری حیاتی است و چنین حریمی در اینترنت با درجه آسیب‌پذیری بالایی روبه رو است. هیچ فردی، مگر با کسب اجازه از اولیا و سرپرست کودکان، حق سرکشی به اطلاعات شخصی آنان را ندارد.
چنین اطلاعاتی دربرگیرنده نام، سن، تاریخ تولد، نام مدرسه، اطلاعات خانوادگی، اطلاعاتی در خصوص دوستان، اماکن مورد علاقه، علایق و سرگرمی‌های کودکانه است. افشا ساختن و علنی کردن چنین اطلاعاتی در اینترنت کودک را در معرض تهدیدات حاد قرار خواهد داد.
تحلیل استعدادهای نهفته کودک
حادترین خطر در میان سایر خطرات، این است که کودک برای ساعات نامحدودی به صورت آنلاین به شبکه اینترنت متصل باشد که این خود به از میان رفتن زمان با ارزشی منجر می‌گردد که کودک می‌توانست از آن در راستای اهداف سازنده، استفاده کند. چنانچه کودک استفاده مناسبی از زمان آزاد خود به عمل نیاورد، رشد و پرورش وی تا حد زیادی با مخاطره روبرو می‌شود.
دلایلی برای نگرانی
والدین باید به نظارت دقیق کودکان خود که بی‌محابا از اینترنت به صورت آنلاین استفاده می‌کنند، مبادرت ورزند. از آنجایی که والدین بهتر از هرکسی با خصوصیات اخلاقی و روحیات شخصی کودکان خود آشنایی دارند، از این رو ملزم به رفتار مطابق احساسات غریزی آنان هستند، به گونه‌ای که احساسات آنان را جریحه‌دار نکنند.
تغییر دادن صفحات اینترنتی
اگر کودک شما به سرعت صفحات اینترنتی را تغییر میدهد یا به هنگام ورود شما به اتاق، مانیتور کامپیوتر را خاموش می‌کند، احتمالاً در حال مشاهده تصویر یا مطلبی است که تمایل ندارد شما از آن آگاهی یابید.
در این زمان شما باید در کمال خونسردی از او بخواهید تا شما را در تماشای مانیتور کامپیوتر شریک کند. در این صورت پس از تماشای صفحه مانیتور اگر چنانچه با محتوی و مضمون نامناسبی در آن برخورد کردید، ملزم هستید کاملاً مودبانه وی را از ادامه این عمل بازدارید.
هیچ گاه بدون اینکه از قبل از کودک خود به صورت مؤدبانه درخواست منع تماشای صفحات نامناسب اینترنتی را داشته باشید، وی را سرزنش نکنید.
تماس‌های تلفنی
اگر کودک شما به طور ناگهانی تماس‌های تلفنی از افراد غریبه یا حتی از سایر کودکان دریافت کرد، در این صورت شما با مشکلی جدی مواجه شده‌اید.
با نصب یک کالر آی‌دی(نمایشگر شماره تلفن) بر روی دستگاه تلفن، تماس‌های تلفنی کودک خود را شناسایی کرده و از وی بخواهید در این خصوص به شما توضیح دهد. اگر کودک شما در نیمه‌های شب از جا برخاسته و پشت کامپیوتر قرار گیرد، ممکن است در حال چت کردن باشد و این در حالی است که اقدام کودک به انجام چنین فعالیت‌هایی(چت و استفاده از کامپیوتر)، باید در زمان‌ها و مکان‌هایی صورت پذیرد که کاملاً تحت نظارت و کنترل شما باشد. استفاده افراطی کودکان یا نوجوانان از خدمات آنلاین اینترنتی بویژه در نیمه‌های شب، می‌تواند دلیلی موجه برای نگرانی والدین باشد.
خوشبختی
اگر کودک شما هدایا یا پول توجیه ناپذیری دریافت کرده یا لباس نامتعارفی به تن کرده باشد، این روند نیز امری نگران کننده است. افرادی که اغلب به دنبال آزار و سوءاستفاده جنسی از کودکان هستند، با صرف مبالغ هنگفت برای برقراری رابطه دوستی با کودکان و جلب اعتماد و اطمینان آنان مبادرت می‌کنند.
عوارض ترک و اجتناب از کاربرد اینترنت
اگر متوجه شوید که کودک شما به مدت طولانی از دوستان و خانواده خود، بویژه پس از استفاده از اینترنت منزوی گردیده، از این رو شما باید نگران و مراقب وی باشید.
شاهدبازان و دیگر افراد متجاوز که کودکان را هدف قرار می‌دهند، به شدت به دنبال ایجاد اختلاف و شکاف میان کودکان و حامیان آنان (والدین یا پرستاران) هستند. بزرگترین شکاف میان کودکان و خانواده، با برقراری رابطه آنان با افراد متجاوز بروز می‌کند.
دیدار با دوستان
اگر احساس می‌کنید که کارهای کودک شما غیرعادی شده و با دوستانش قطع ارتباط کرده است، در این هنگام سعی کنید با دوستانش صحبت کرده و علت را جویا شوید. لازم به ذکر است که در انجام این عمل بیش از حد دخالت و زیاده‌روی نکنید.
همچنین اگر هدف از دیدار دوستان کودک شما با وی مشاهده منابع نامناسب اینترنتی است، در این صورت نگران و مراقب باشید. با این وجود، شما باید به حریم خصوصی کودک خود احترام گذارده و در کنترل و اداره هر موقعیتی، مبادی آداب باشید.
علائم و نشانه‌های بسیاری وجود دارد که شما به عنوان والدین باید از آنها آگاه باشید. هیجانی شدن و تهمت زدن به رفع مشکل کمکی نخواهد کرد. به عنوان سرپرست کودک، وظیفه شماست که خونسردی خود را حفظ کرده و درصدد شناسایی مشکل برآمده و راه‌حلی نیز برای حل آن بیابید.
مطالب یا موارد تحریک‌کننده احساسات جنسی کودکان یا هرگونه فعالیتهای نامشروع که به نحوی سلامت جسمی و روانی کودک شما را تهدید می‌کند، به پلیس گزارش دهید.
توصیه‌هایی ویژه والدین
برای انجام مراقبت و نظارت بر کودک خود به هیچ برنامه‌ای متکی نباشید
برنامه‌های فیلترینگ و بلوکه کردن تنها بخشی از طرح امنیتی اینترنت در خانه شما محسوب می‌شود، از این رو وجود آنها نباید باعث شود تا شما نگران و مراقب کودک خود نباشید.
مبتکر و خلاق باشید
زمانی را به گفت‌وگو و تبادل تجارب با والدین سایر کودکان در خصوص طرز رفتار با کودکان اختصاص دهید. به شیوه‌های برقراری ارتباط با کودک خود پرداخته و آنان را از خطرات اینترنت آگاه کنید. توجه داشته باشید که در گفت‌وگو با کودک خود، هرگز سرعت و عجله به خرج ندهید.
گوش به زنگ باشید
مراقب فایل‌های گرافیکی بارگذاری شده توسط کودکان خود باشید. فایلهایی با فرمت‌هایjpg،gif،bmp،tifو pcx ممکن است حامل منابع نامناسبی از اینترنت باشد.
درخصوص برنامه‌های بلوکه کردن و فیلترینگ اینترنتی، ارزیابی و تحقیق کنید
در حال حاضر خدماتی نظیر برنامه‌های فیلترینگ و مرورگرهایی با قابلیت بلوکه ساختن انواع سایت‌های نامناسب اینترنتی وجود دارند که با کمک آنها می‌توان محتوای وب‌سایت‌ها را ارزیابی کرد.
این برنامه‌ها به شیوه‌های گوناگونی عمل می‌کنند. برخی از آنها سایت‌هایی را بلوکه می‌کنند که از منابع نامناسبی برخوردارند. برخی دیگر نیز کاربران را از ورود و دسترسی به انواع مشخصی از اطلاعات نظیر اسم و یا آدرس فردی خاص باز می‌دارند. برنامه‌های دیگری نیز طراحی شده‌اند که کودکان را از ورود به اتاق‌های چت (گفت‌وگوی اینترنتی) منع کرده و یا آنان را در ارسال یا قرائت پست الکترونیک محدود می‌سازند.
با کودکانتان در استفاده از اینترنت همراه شوید
از خدمات اینترنتی و برنامه‌هایی که کودکتان از آنها استفاده می‌کند، شناخت کامل حاصل کنید. از آنها بخواهید تا طرز عملکرد خود در اتاق گفت‌وگوی اینترنتی و یا نحوه پرداختن به بازی‌های آنلاین را برای شما تشریح کند.
از قبل برنامه ریزی کنید
با کودک خود در خصوص مسائلی که ممکن است به صورت آنلاین با آن مواجه شود، گفت‌وگو کنید. در عوض سرزنش کودک خود، به وی بیاموزید که همواره ارزش‌های واقعی زندگی در خارج از اینترنت، بر ارزش‌های اینترنتی حاکم‌اند.
سایر علائق کودکان را تشویق و تقویت کنید
کودکان را از استفاده بیش از حد از اینترنت برحذر دارید، چراکه این روند برای سلامت آنان مضر است. از این رو، به ترغیب آنان جهت انجام فعالیتهای دیگر نظیر انجام تمرینات ورزشی در محیطی خارج از محیط خانه مبادرت کنید.
الگوی عمل باشید
اگر شما به بارگذاری نرم‌افزار غیرمجاز یا منابع کپی‌رایت شده مبادرت می‌کنید، هنگامی که معلم کودکتان شما را به صحبت در خصوص تکلیف انجام نشده فراخواند، تعجب نکنید.
زمان و مکان استفاده از اینترنت
کامپیوتر خود را در اتاقی همگانی، یعنی اتاقی که می‌توانید مراقب آن باشید، قرار دهید. افراد غریبه را از ورود به اتاق خواب کودک منع کرده و حتی اجازه استفاده آنان از کامپیوتر را ندهید. تنها زمانی که خود در خانه‌اید، اجازه دهید کودکتان از اینترنت استفاده کند.
برای کامپیوتر خود یا اینترنت متأسف نباشید
برای وجود کامپیوتر یا اینترنت در منزل خود متأسف نباشید، چراکه کامپیوتر و اینترنت، وسایل خارق‌العاده‌ای هستند که قادرند زندگی کلیه اعضای خانواده را متحول سازند. در عوض به حس درونی خود اعتماد کرده و مطابق آن رفتار کنید.
بهترین کاری که شما باید از آن اطلاع یابید، محافظت از خانواده‌تان است. با قبول مسئولیت در قبال استفاده کودکان خود از اینترنت و کامپیوتر، می‌توانید شدت خطرات بالقوه استفاده آنلاین از اینترنت را به حداقل رسانید. در این راستا قوانین ذیل را وضع و به اجرا درآورید:
هرگز اطلاعات شناسایی را ارائه نکنید
آدرس محل زندگی، نام مدرسه، یا شماره تلفن خود را به افراد غریبه ارائه نکنید.
از خدماتی اینترنتی که کودکتان از آن استفاده می‌کند، اطلاع حاصل نمایید
اگر از نحوه ورود به سیستم کامپیوتر یا شبکه بی‌اطلاع هستید از کودک خود بخواهید تا به شما بیاموزد. از اطلاعات ارائه شده در اینترنت و طریقه بلوکه کردن منابع نامناسب اینترنتی آگاهی یابید.
هرگز به کودک خود اجازه ندهید ملاقات اینترنتی ترتیب دهد
کودک خود را از ملاقات با دیگر کاربران کامپیوتر در زمان استفاده از اینترنت و اتاق‌های گفت‌وگو منع کنید. اگر ملاقاتی از سوی کودک شما یا دیگر کاربران ترتیب داده شد، فردی را در محل قرار گمارده و یا او را همراهی کنید.
هرگز به پیغام‌ها پاسخ ندهید
در برخورد با منابع اینترنتی وسوسه‌آمیز، مستهجن، خشونت آمیز، تهدیدآمیز و مطالبی که موجبات ناراحتی شما را فراهم آورده‌اند، به ارائه هرگونه پاسخی مبادرت نکنید. کودکان خود را تشویق کنید تا به شما اطلاع دهند که با چنین پیغام‌هایی روبه رو گشته‌اند. اگر شما یا کودکتان پیغامی را دریافت کرده‌اید که آزار دهنده، جنسی، یا تهدیدآمیز است، نسخه‌ای از پیغام را به پلیس ارائه کرده و از آنها کمک بخواهید.
هرگونه سوء استفاده‌ای را گزارش کنید
به محض اطلاع از انتقال، استفاده یا مشاهده تصاویر و موارد تحریک کننده جنسی کودکان خود در شبکه آنلاین اینترنتی، مراتب را فوراً به نزدیکترین مرکز پلیس محل سکونتتان گزارش دهید.
افراد در شبکه آنلاین اینترنتی عموماً بیگانه باقی می‌مانند
کاربران شبکه آنلاین اینترنتی از هویتی نامشخص برخوردارند، چراکه شما قادر به دیدن شخص و یا کسب اطلاعاتی از وی نیستید. از این رو، شخص می‌تواند خود را دختری 12 ساله معرفی کند، در صورتی که در واقعیت، او مردی 40 ساله است.
محتواهای اینترنتی، ممکن است حقیقی به نظر برسند، ولی واقعی نباشند
مطالبی را که در شبکه آنلاین اینترنتی می‌خوانید ممکن است حقیقت نداشته باشند. در چنین محیطی، احتمال هرگونه پیشنهادی که به نظر حقیقی می‌رسد، وجود دارد. در خصوص هرگونه پیشنهادی مبنی بر اغوای شما بر سر حضور پیدا کردن در قرار ملاقات یا دیدن فردی، بسیار محتاط و مراقب باشید.
راهکارها و قوانین منطقی را وضع کنید
توصیه‌ها و قوانینی را در مسیر استفاده کودک خود از کامپیوتر وضع کنید. در خصوص این قوانین با کودک خود به بحث و مذاکره پرداخته و سپس نتیجه مذاکرات را در قالب توصیه نامه در محل نزدیک به کامپیوتر جهت یادآوری الصاق کنید.
روند پیروی کودک خود از قوانین را کنترل کنید
روند پیروی کودک خود از قوانین وضع شده هنگام فعالیت طولانی مدت وی با کامپیوتر را کنترل و نظارت کنید. استفاده بیش از حد کودک یا نوجوان شما از خدمات آنلاین اینترنتی بویژه در نیمه‌های شب دلالت بر مشکل بالقوه‌ای دارد که قطعاً به وقوع خواهد پیوست.
فعالیت و عملکرد خانواده
مدنظر داشته باشید که کامپیوتر را در داخل اتاق نشیمن قرار دهید و از قرار دادن آن در داخل اتاق کودک اجتناب ورزید. از هویت دوستان کودک خود در شبکه آنلاین اینترنتی و تمامی دیگر دوستانش اطلاع حاصل کنید.
هرچیزی را که می‌خوانید، باور نکنید
شما نباید هنگامی که مردی در شبکه آنلاین اینترنتی تظاهر به زن بودن یا شخصی 50 ساله تظاهر به 12 ساله بودن می‌کند، باور کنید. کاربران در شبکه آنلاین اینترنتی ممکن است عکس‌های دیگری را در عوض عکس خود برای شما ارسال کنند. در این صورت نباید با عکس‌هایی که این کاربران برای شما ارسال می‌کنند، اغوا شوید.
پندهایی برای کودکان کلمات عبور باید مخفی نگه داشته شوند
از گفتن کلمه عبور خود به دیگران مگر به والدین خود اجتناب ورزید. دادن کلمة عبور خود به افراد بیگانه، حقیقتاً می‌تواند خطرناک باشد. اگر شخصی تماس بگیرد و عنوان کند که کارمند شرکت ارائه کننده خدمات اینترنتی است و به کلمة عبور شما نیاز دارد، نام، شماره تلفن و آدرس پست الکترونیک او را بخواهید.
با شرکت تماس حاصل نموده و از آنها بخواهید که چنین شخصی در آن جا مشغول به کار است یا نه و آیا این که این اجازه به کارمندان داده شده است تا کلمات عبور را بخواهند یا خیر؟
اجتناب از بی‌پروایی
با کاربران شبکه آنلاین اینترنتی همانند افراد خارج از اینترنت، مؤدب و مبادی آداب باشید. اگر شخصی گستاخانه یا به منظور خاصی شما را مورد تهدید قرارداد، از پاسخ به وی اجتناب کنید. کاربران تهدید کننده در شبکه آنلاین اینترنتی، درست شبیه به تهدیدکنندگان خارج از اینترنت هستند، آنها می‌خواهند که شما پاسخ دهید.
هرگز پست الکترونیکی غیرعادی (مشکوک) را باز نکنید
نامه‌های الکترونیکی عجیب و غیرعادی را پاک کنید. نامه‌های الکترونیکی افراد بیگانه را باز نکنید. نامه‌های الکترونیکی از جانب افراد بیگانه می‌تواند حاوی کدهای مغرضانه‌ای (ویروس‌ها، کرم‌ها و غیره) باشد که برای کامپیوتر شما خطرناک و مضر است. در صورتی که به چنین نامه‌هایی مشکوک هستید از والدین، یا افراد متخصص بخواهید تا به شما کمک کنند.
گفت‌وگو در خصوص آنچه که مشاهده می‌کنید، صحیح‌ترین راه است
در زمان استفاده از اینترنت، اگر با چیزی مواجه شدید که به آن تمایل و رغبتی نداشته و احساس ترس و ناراحتی به شما دست میدهد، کامپیوتر را خاموش کرده و در خصوص آن با والدین خود گفت‌وگو کنید.
زمانی را برای استراحت اختصاص دهید
وقت استراحتی را به خود اختصاص دهید، به مدت طولانی از اینترنت استفاده نکنید. زمان خود را با خانواده و دوستان خارج از اینترنت سپری کنید.
قوانین مربوط به وبسایتهای اینترنتی را مطالعه کنید
قوانین و خط مشی‌های مربوط به کاربران و وبسایتهای اینترنتی با هدف ارائه توصیه‌های ویژه برای استفاده از وب‌سایت ارائه شده است. این قوانین را به همراه والدین خود مطالعه کرده و از آنها بخواهید تا مفاهیم و مضامین قراردادها را برای شما توضیح دهند. این روند به شما و والدینتان در درک و اطلاع یافتن در خصوص مقولات ویژه امنیت اینترنتی کمک می‌کند.
از کپی‌نمودن اجتناب کنید
چیزهایی را از وبسایتهای اینترنتی برای استفاده کپی نکنید، مگر آن که از سوی مدیر شبکه مجوز این کار را داشته باشید.
از خود محافظت بعمل آورید
هرگز با شخصی که در اینترنت ارتباط برقرار کرده‌اید، قرار ملاقات نگذارید، مگر در صورتی که والدینتان با شما همراه باشند. اگر قصد ملاقات آنها را دارید در ملاء عمومی قرار گذاشته و از همراهی والدین خود بهره‌مند شوید.
به والدین خود آموزش دهید
زمانی را جهت آموزش والدینتان در خصوص فعالیتهای آنلاین شبکه اینترنتی اختصاص دهید. به آنها سایت‌های مورد علاقه خود را نشان داده و اجازه دهید تا در لحظه استفاده از اینترنت نظاره‌گر شما باشند. آنها را در فعالیتهای اینترنتی خود شرکت دهید، چراکه با کسب اطلاع از مصونیت شما در هنگام استفاده از اینترنت، احساس رضایت می کنند.
مراقب کامپیوتر خود باشید
بعضی سایت‌ها که کیت‌های ویروسی را ارائه می‌کنند در حقیقت با ارسال یک ویروس به کامپیوترشما، آن را مختل می‌کنند. هرگز از این سایت‌ها بازدید به عمل نیاورید و دوستان خود را نیز از انجام چنین عملی برحذر دارید.
قوانینی برای برقراری امنیت آنلاین
1) اطلاعات شخصی خود را از قبیل آدرس، شماره تلفن، آدرس محل کار والدین و شماره تلفن محل کار، عکس یا اسم و آدرس مدرسه‌ام را بدون اجازه در دسترس دیگران قرار نخواهم داد.
2) اگر با اطلاعاتی روبه رو شدم که موجب آزار من باشد، بلافاصله به والدینم اطلاع خواهم داد. این خطا و تقصیر از جانب من نمی‌باشد که با یک چنین اطلاعاتی روبه رو گردیده‌ام.
3) هرگز با شخصی که در اینترنت ملاقات نموده‌ام، بدون بررسی والدینم همراه نخواهم شد. اگر والدینم با ملاقات موافق بودند، با همراهی والدینم بر سر قرار ملاقات حاضر خواهم شد.
4) با والدینم در خصوص این که می‌توانیم قوانینی را برای استفاده از اینترنت وضع کنیم، صحبت خواهم کرد. در خصوص مدت زمانی که می‌توانم در اینترنت باشم، زمان استفاده از اینترنت در طول روز و وبسایتهای مناسب و سالم تصمیم‌گیری خواهیم کرد.
منبع:
(دانشکده حقوق مجازی و اینترنتی آسیایی)
Asian School of Cyber Laws
www.asianlaws.org/fact