به گزارش همشهری آنلاین به نقل از خراسان، صبح دیروز با اعلام سازمان خصوصی‌سازی مبنی بر لغو عرضه صندوق پالایشی دارادوم در بورس، یک زنجیره جوابیه بین دو وزارتخانه نفت و اقتصاد درباره مقصر این اتفاق رد و بدل و بازار سرمایه هم دچار ریزش شدید شد. اعلام خبر لغو عرضه دارا دوم توسط سازمان خصوصی‌سازی در حالی است که شنبه شب رئیس این سازمان از آغاز پذیره‌نویسی دارا دوم از دوم شهریور خبر داده بود!
سربازکردن اختلافات بعد از ۳ ماه
بعد از عرضه نسبتا موفق صندوق دارایکم شامل مانده سهام دولت در سه بانک و دو بیمه، قرار بود دارا دوم هم تا نیمه اول سال عرضه شود که از همان ابتدا معلوم بود چالش‌هایی در این مسیر وجود دارد.
ابتدا اعلام شد دارا دوم مربوط به پالایشی هاست و در تابستان عرضه می‌شود. بعد دارا دوم به شرکت‌های صنعتی-خودرویی اختصاص یافت و عرضه پالایشی‌ها به تعویق افتاد. تایید و تکذیب‌هایی که نشانه اختلافات داخلی در دولت بود باعث شد دوباره دارا دوم به پالایشی‌ها اختصاص یابد و عرضه هم در تابستان انجام شود. کار ظاهرا خوب پیش می‌رفت و حتی یک شنبه شب صالح رئیس سازمان خصوصی‌سازی از پذیره‌نویسی این صندوق از دوم شهریورماه خبر داد.
اما این وعده هم تا صبح بیشتر دوام نیاورد و تکذیب شد! آن هم توسط خود سازمان خصوصی سازی! صبح دیروز علایی معاون سازمان خصوصی‌سازی این خبر را تکذیب کرد. این سازمان اطلاعیه‌ای رسمی نیز منتشر کرد و لغو عرضه دارا دوم پالایشی را به دلیل «عدم اقدام وزارت نفت در تاسیس صندوق مذکور» دانست.
در این اطلاعیه، مسئولان سازمان خصوصی سازی، تصریح کردند که با توجه به رویکرد وزارت نفت مبنی بر عرضه بلوکی سهام این شرکت‌ها، برنامه عرضه دارا دوم پالایشی منتفی شده است. عصر دیروز وزیر اقتصاد هم به صراحت گفت که سهام پالایشی به دلیل آماده نبودن دستگاه ذی ربط (وزارت نفت) به صورت بلوکی یا شناور عرضه خواهد شد.
جوابیه عجیب وزارت نفت!
اما این ماجرا ادامه یافت. شرکت پالایش و پخش به عنوان نهاد متولی پالایشگاه‌ها، در اطلاعیه‌ای توپ را به زمین وزارت اقتصاد انداخت و اعلام کرد: «طبق آخرین نظر جناب آقای دژپسند وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی، قرار شد سهام پالایشگاه‌ها به صورت بلوکی فروخته شود بنابراین با انتخاب این روش عرضه، دیگر لزومی به تشکیل صندوق ETF نبوده است.» به گزارش فارس وزارت نفت در توضیحاتی عجیب این را هم اعلام کرد که حاضر است اختیارات خود برای ایجاد صندوق ETF را به وزارت اقتصاد واگذار کند! این در حالی است که اولا این اختیار قابل واگذاری نیست و ثانیا بعد از چند ماه کشمش و تعلل در ایجاد این صندوق توسط وزارت نفت، کمی برای واگذاری اختیارات دیر است!
بازی جوابیه‌ها ادامه دارد!
بعد از این سازمان خصوصی‌سازی در واکنش به توضیحات شرکت پالایش و پخش اعلام کرد که «هیچ دستگاهی غیر از دستگاه تخصصی مربوطه (که درباره صندوق دارا دوم وزارت نفت است)، حق تشکیل صندوق را ندارد و این مجوز قابل انتقال به هیچ دستگاه اجرایی دیگری نیست.» به گزارش تسنیم، سازمان خصوصی‌سازی با اشاره به اقدامات وزارت اقتصاد برای عرضه دارا دوم تصریح کرد: «به رغم پیگیری‌های مکرر و تشکیل چندین جلسه با مسئولان مربوط در وزارت نفت در سازمان خصوصی‌سازی برای تأسیس صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله پالایشی، متاسفانه زیرساخت‌های لازم برای تاسیس این صندوق توسط آن وزارتخانه فراهم نشد.» در این اطلاعیه اعلام شده که بعد از این تعلل وزارت نفت تصمیم به عرضه بلوکی گرفته شده است.
پای بلوک‌های مدیریتی در میان است؟
گفتنی است جذابیت صندلی‌های مدیریتی شرکت‌های بزرگ دولتی، همواره یک چالش بر سر راه عرضه‌های دولتی و خصوصی‌سازی بوده است. این بار نیز به نظر می‌رسد از دست رفتن این کرسی‌های مدیریتی در روش عرضه به صورت صندوق قابل معامله، در چالش‌های ایجادشده بی‌تاثیر نیست.
در این باره خبرگزاری تسنیم نوشت: «یکی از گمانه‌زنی‌های جدی نیز به موضوع مدیریت سهام پالایشگاه‌های در معرض عرضه اشاره دارد، بر این اساس به‌نظر می‌رسد در باره پالایشگاه‌ها دعوای اصلی بر سر مدیریت این صندوق باشد. اگر سهام موجود به‌صورت ETF عرضه شوند به‌نظر می‌رسد مدیریت صندوق به‌عهده وزارت اقتصاد باشد و اگر عرضه به‌صورت بلوکی انجام شود احتمالاً با انجام خرید از سوی زیرمجموعه‌های وزارت نفت مدیریت در نهایت در وزارتخانه مذکور باقی بماند.»
قصه عجیب فروش مانده سهام دولتی
ماجرای عرضه مانده سهام دولت در ۱۷ شرکت به یک سال قبل برمی گردد. جایی که عرضه عمده (بلوکی) سهام این شرکت‌ها به خاطر نبود مشتری، بی‌نتیجه ماند. اما از ابتدای امسال دولت به پشتوانه تبصره ۲ قانون بودجه و در بستر رونق شدید بورس، طرح جدیدی را بر مبنای فروش این سهام در قالب صندوق‌های قابل معامله به عموم مردم مطرح کرد. اولین عرضه هم مربوط به صندوق دارایکم شامل سهام شرکت‌های بانکی و بیمه‌ای بود که در اردیبهشت ماه انجام شد.
اما عرضه دومین و سومین صندوق قابل معامله چالش‌هایی در پی داشت. جالب و عجیب است که با وجود دو بار شکست دولت در عرضه بلوکی سهام خود در این شرکت‌ها، باز هم این گزینه روی میز قرار گرفته است.
شوک اختلافات دولتی‌ها به بورس
ترکش‌های این اختلافات خیلی زود به بورس رسید. در حالی که شاخص کل در دقایق ابتدایی ۲۵ هزار واحد رشد کرده بود، بعد از اعلام خبر لغو عرضه دارا دوم پالایشی، ابتدا نمادهای پالایشی سقوط کردند و این جو منفی به سرعت به همه بازار تسری یافت. به نحوی که نه تنها رشد ۲۵ هزار واحدی ابتدایی از دست رفت بلکه شاخص کل ۱۳ هزار واحد دیگر هم افت کرد. گفتنی است از ابتدای امسال موضوع عرضه مانده سهام دولت در بورس و حمایت قوه مجریه یکی از مهم‌ترین دلایل رشد بازار سرمایه بوده است.