تاریخ انتشار: ۱۳ خرداد ۱۳۸۷ - ۰۶:۵۸

همشهری آنلاین: تلسکوپ فضایی اسپیتزر حلقه ناشناخته‌ای را در اطراف بقایای یک ستاره مرده کشف کرد. چگونگی تشکیل این حلقه پرسشی است که پاسخ آن مشخص نیست.

 تصاویر تلسکوپ فضایی اسپیتزر حلقه ناشناخته‌ای را در اطراف بقایای مغناطیسی یک ستاره نشان می‌دهد. ستاره قبلا در طی انفجاری تکه تکه شده است. بقایای آن که SGR 1900+14 خوانده می‌شود، در مجموعه «مگنتار»ها (Magnetar) دسته‌بندی شده‌ است.

مگنتارها هسته‌ ستارگان سنگینی هستند که دچار انفجار ابرنواختری می‌شوند،‌ اما‌ بر خلاف بقیه ستارگان مرده به آرامی پرتو X تابش می‌کنند و میدان مغناطیسی بسیار قوی‌ای دارند. در واقع مگنتارها ستارگان نوترونی با میدان‌های مغناطیسی بسیار قدرتمند هستند.
 
حلقه‌ مذکور با ابعاد هفت در سه سال نوری، مسطح و دو بعدی به نظر می‌رسد اما احتمال سه بعدی بودن آن منتفی نیست. پیش از این چنین حلقه‌ای در اطراف ستارگان مشاهده نشده بود.
 
به عقیده دانشمندان این حلقه بایستی در سال 1998 ، هنگامی که مگنتار با درخشش عظیمی فوران کرد به وجود آمده باشد. احتمالا در طی این فرآیند، پوسته سطحی مگنتار شکافته شده و زبانه‌ای از انرژی ساطع شده، که با پس زدن غبار اطراف، حلقه‌ای از غبار به وجود آورده است.
 
چیزی باید عامل روشنایی این مگنتار باشد وگرنه ما نمی‌توانستیم آن را رصد کنیم. ستاره‌های نزدیک محتمل‌ترین اجرام برای گرم و روشن کردن غبار هستند و این نشان می‌دهد که مگنتار که دقیقا در مرکز حلقه قرار دارد، متعلق به خوشه‌ای از ستارگان جوان و سنگین است. احتمالا قسمتی از یک منطقه تشکیل ستاره‌های سنگین. با مطالعه جرم ستاره‌های خوشه شاید بتوان جرم ستاره مولد مگنتار را برآورد کرد.
 
حلقه و کره در کیهان بسیار فراوان است. ستاره‌های داغ جوان با فوران در قالب حباب‌هایی،‌ غبار اطراف را خمیده کرده و اشکال کروی به وجود می‌آورند. همچنین،‌ وقتی ستاره‌ها در طی انفجار ابرنواختری می‌میرند،‌ بقایایشان در فضا تکه تکه شده و گوی‌های کم دوام زیبایی را می‌سازند که «باقی‌مانده ابرنواختری» (supernova remnant) نامیده می‌شوند. حلقه‌ها می‌توانند در اطراف ستاره‌های منفجر شده‌ای تشکیل شوند که پوسته منبسط شده‌شان، در یک حلقه‌ غبار که از قبل موجود است نفوذ می‌کند و باعث برافروختگی و تابش آن می‌شود. باقی‌مانده ابرنواختر 1987A یکی از این موارد است.
 
اما حلقه اطراف SGR 1900+14 جزو هیچ‌ کدام از این دسته‌ها نیست. باقی‌مانده‌های ابرنواختری و حلقه‌های اطراف 1987A پرتو X و امواج رادیویی تابش می‌کنند، اما‌حلقه‌ SGR 1900+14 تنها در طول موج‌های خاصی از فروسرخ تابش می‌کند. ابتدا تصور می‌شد که این حلقه، «پژواک فروسرخ» است. پژواک فروسرخ هنگامی رخ می‌دهد که انرژی ساطع شده از یک جرم، در مسیر خود غبار را گرم می‌کند و غبار گرم شده با نور فروسرخ تابش می‌کند. اما هنگامی که دانشمندان مجددا به مشاهده SGR 1900+14 پرداختند متوجه شدند که حلقه حرکت نمی‌کند،‌ در حالی‌که اگر این یک پژواک ‌بود، حلقه باید با انتشار انرژی به سمت بیرون گسترش می‌یافت. مطالعات بیشتر نشان داد که حلقه احتمالا یک حفره در ابری از غبار است. چنین پدیده‌ای باید در جهان کم‌یاب باشد زیرا تاکنون دیده نشده بود. با این حال دانشمندان تصمیم دارند نمونه‌های بیشتری بیابند.
 
برای ابرنواختر شدن، جرم ستاره باید از حد مشخصی بیشتر باشد اما‌ هنوز مشخص نیست که میزان جرم ستاره اولیه، در تبدیل شدن به مگنتار یا ستاره‌ نوترونی مهم است یا خیر؟ کشف این پدیده به دانشمندان کمک می‌کند تا پاسخ این پرسش را بیابند.

منبع : سایت نجوم