به گونه‌ای که امروزه اصطلاح دولت الکترونیک به شکل مفهومی عام‌ترمطرح است و به رغم برنامه ریزی‌ها و پیش‌بینی‌های انجام شده، آینده‌نگری جامعه‌ای کاملا شبکه‌ای تحت عنوان جامعه اطلاعاتی دشوارو پیچیده است. از این رو، این بحث درشش بخش مورد بررسی قرارمی‌گیرد.
دراین چارچوب، تعریف و تبیین جامه اطلاعاتی درعصرحاضرو چالش‌های ناشی از حضورجامعه اطلاعاتی دنبال شد و همچنین این نکته مورد توجه قرارگرفت که" اگراین منطق را بپذیریم که درعصرحاضر، قدرت و ثروت در دانایی است و دانایی بیشترمترادف با داشتن اطلاعات گسترده درزمینه های مختلف و امکان تجزیه و تحلیل اطلاعات است؛ شرایط نامتعادل و محدودیت‌هایی که درجهت دسترسی به اطلاعات برای کشورها درسطح جهان و افراد در درون کشورها به عنوان شهروند موجود است سبب گسترش نابرابری‌های اجتماعی درسطح بین‌المللی و ملی می‌شود.
دراین قسمت، دو بخش پتانسیل‌ها و فرصت‌های ناشی از جامعه اطلاعاتی و آینده جامعه اطلاعاتی درایران مورد بررسی قرارمی‌گیرد.
بخش سوم: پتانسیل‌ها و فرصت‌های ناشی از جامعه اطلاعاتی
تمرکززدایی رسانه‌های دیجیتالی
«اینترنت [در حال حاضر] به عنوان یک رسانه پست مدرن تداعی‌گر مرگ فاصله‌ها در جغرافیای ذهنی برخاسته از راه‌آهن است. با احداث راه‌آهن، انسان بر فاصله و مسافت غلبه کرد. تکوین زیرساخت اینترنت نیز بیانگر همان اتفاق است. انسان امروز بر مکان و زمان غلبه یافته است. به عبارت بهتر، صداهایی که شنیده نمی‌شدند حالا شنیده می‌شوند. می‌توان گفت که آن تمرکزگرایی شدید در رسانه‌های حاکم سنتی با تمرکززدایی شدیدتری در رسانه‌های دیجیتالی و پست مدرن به چالش کشیده شده است. وقتی بیل گیتس ـ مردی که در سال ۱۹۹۸ حدود ۱۰ میلیارد دلار در جهان فروش داشت ـ یک روز قبل از اجلاس سیاتل در نیویورک تایمز در مقاله‌اش نوشت «اگر سازمان تجارت جهانی وجود نداشت، ملل جهان باید آن را اختراع می‌کردند». گمان نمی‌کرد که آن ماجراها فردا در سیاتل رخ دهد و اجلاس سازمان تجارت جهانی به شکست بینجامد. او حساب رسانه‌های کوچک اینترنتی را نکرده بود. در واقع، همین صف‌آرایی رسانه‌های پست مدرن اینترنتی در برابر رسانه‌های حاکم است که باعث تشتت آرا در سطح نخبگان وابسته به قدرت شده است. واقعاً تشتت از این آشکارتر که امروز شاهد چنین نظریه‌هایی هستیم. از پایان تاریخ فوکویاما گرفته تا آغاز جنگ تمدن‌های هانتینگتون! (شکرخواه؛ ۱۳۸۰، صص ۱۱۶-۱۱۷)
همان روز، شرکت‌کنندگان در اجلاس سیاتل شاهد تلاش‌های مخالفان در سایت‌هایی بودند که نه تنها لحظه به لحظه خبرهای درگیری‌های خیابانی را می‌دادند بلکه یکدیگر را در برخورد با پلیس سیاتل نیز راهنمایی می‌کردند. «... سایت‌های کوچک حکم جوامع کوچک همفکر را دارند. سایت‌های کوچک اینترنتی حکم آتلیه‌های قدیم روزنامه‌نگاری را دارند. آتلیه‌هایی که با یک دستگاه تکثیر کپی در تاریخ روزنامه‌نگاری جایگاه احترام برانگیزی دارند. آتلیه‌ها احتیاج به ماشین چاپ نداشتند و لذا چند همفکر دور هم جمع می‌شدند و افکار انقلابی را تکثیر می‌کردند. آن موقع هنوز سرمایه‌داری جای پایش را با ماشین گران‌قیمت چاپ در جهان روزنامه‌نگاری تثبیت نکرده بود. سایت‌های کوچک اینترنتی امروز هم حکم همان آتلیه‌های ارزان دیروز را دارند، با این تفاوت که حوزه پخش آنها بسیار وسیع است و شاید با توجه به قدرت شگرف آنها می‌توان گفت که انقلابی بزرگ به وسیله «رسانه‌های کوچک» اتفاق افتاده است».( همان، صص ۱۱۸-۱۱۷»
۲- نقش اینترنت در پژوهش، خلاقیت و علم
از جمله مهم‌ترین اقداماتی که می‌توان از طریق اینترنت سازمان داد، عضویت استادان و متخصصان رشته‌های مختلف در گروه‌های تخصصی است. با عضو شدن «کاربران» اینترنت در این گروه‌ها، آنها می‌توانند در جریان آخرین اطلاعات موجود در رشته‌های تخصصی خود قرار گیرند زیرا همه اعضا در جریان پیام‌های علمی که توسط یک نفر صادر می‌شود قرار دارند. در شرایطی که خطوط ارتباطی از کیفیت لازم برخوردار باشد و در ایستگاه‌های محل کار هر دو یا چند طرف با امکانات لازم (دوربین ویدئویی ...) به سیستم اتصال داشته باشد، آنان می‌توانند تصویر یکدیگر و فعالیت‌های هر کدام را نیز مشاهده کنند. هم اکنون انجام عمل‌های مهم جراحی به شکل هدایت از راه دور و با شرکت چند متخصص که هر کدام در گوشه‌ای از دنیا به کار مشغول هستند و می‌توانند در یک آن ناظر عمل جراحی یا راهنمایی‌کننده آن باشند، در تعدادی از مراکز مجهز درمانی متداول شده است. یکی دیگر از شکل‌های تا حدودی رایج فعالیت‌های پژوهشی که در سطح کشورهای اروپای غربی و امریکا مورد استفاده قرار می‌گیرد، کنفرانس از راه دور است که در آن تعدادی از متخصصان (که هر کدام در یک گوشه از کره زمین زندگی می‌کنند) با یکدیگر درباره موضوع مورد علاقه خود به تبادل نظر می‌پردازند. این نوع کنفرانس‌های الکترونیک در آینده رواج زیاد خواهد یافت و احتمال می‌رود که در مقیاس وسیعی از اهمیت کنفرانس‌های حضوری (که بسیار پرهزینه‌تر است) کاسته شود. (محسنی، ۱۳۷۵، ص ۱۳۹ـ۱۳۸(
در طول چند دهة اخیر، مجله‌های علمی، در میان پژوهشگران، جایگاه ویژه‌ای در برقراری ارتباطات علمی ایفا کرده‌اند و تعداد این مجله‌ها در سطح جهان همواره رو به افزایش بوده است. اما با توجه به گسترش شبکه اینترنت، به ویژه در طول ۵ سال گذشته، به نظر می‌رسد که در سالهای آینده نتوان افزایش تعداد این مجلات را مانند سالهای گذشته انتظار داشت. همه روزه بر تعداد پژوهشگرانی که برای انتشار نتایج پژوهش‌های خود از این شبکه استفاده می کنند، افزوده می‌شود. آنان می‌توانند اطلاعات تولیدی خود را در اختیار تمامی افرادی که امکان دسترسی به این شبکه را دارند قرار دهند و از آنان نیز بخواهند، علاوه بر نظرخواهی، برایشان مدارک علمی مشابهی از همین رهگذر ارسال دارند یا با خود آنان همکاری مستمر داشته باشند. (همان، ص ۱۳۸(
از آن‌جا که زمینه هر گونه نوآوری و خلاقیت در پژوهش علمی تبلور می‌یابد، بنابراین پیشرفت فناوری‌های جدید و خلاقیت‌ها از دستاوردهای جامعه اطلاعاتی محسوب می‌شود.
۲.تعامل و همزیستی جهانی: شکل‌گیری هویت سیال و بین‌سیاره‌ای
واقعیت این است که پیشرفت ارتباطات و تکوین جامعه اطلاعاتی فاصله‌ها را کم کرده و به ایجاد نوعی تشابه، به ویژه در جوانان، انجامیده است. اعضای کمیسیون توسعه سازمان ملل متحد گزارش داده‌اند که در گردهمایی‌های خود در شهرهای قاره‌های گوناگون، شاهد بوده‌اند که جوانان خیلی شبیه به هم شده‌اند و این شباهت، با رنگ باختن مرز جوامع و رفتن به سوی نوعی جامعه اطلاعاتی و شبکه‌ای، بیشتر شده است.
اما باید توجه داشت که به یمن گسترش وسایل ارتباطی و رسانه‌ها، جوامع مختلف اگر آگاهانه و با برنامه‌ریزی عمل کنند، می‌توانند برای تحولات مثبت از آن استفاده کنند و به نوعی همزیستی سالم جهانی نیز دست یابند.
مبارزه با مواد مخدر در سطح جهانی، حفظ محیط زیست، همبستگی انسان‌ها، احترام به حق حیات، محترم بودن حریم زندگی خصوصی افراد، احیای حقوق مادران و کودکان، تأکید بر عدالت جهانی، گرامی داشتن کرامت انسان‌ها و توجه به حقوق اقلیت‌های دینی و اجتماعی، توسعه پایدار و اجازه مطرح شدن سایر فرهنگ‌ها و ارزش‌ها مباحثی هستند که می‌توانند با بهره‌گیری از همین فضای موجود جامعه اطلاعاتی، وجه دیگری را در تعامل فرهنگ‌ها نشان دهند.
۴- کثرت‌گرایی سیاسی، چند سویگی
از جمله دستاوردهای جامعه پساصنعتی و جامعه اطلاعاتی، کثرت‌گرایی سیاسی در سطح جهان است. در گذشته، در قلمرو عمومی، بازیگری از آن واحدهایی بود که از استقلال و حاکمیت برخوردار بودند. جهان‌گستری تکثر بازیگران را باب کرده است. دیگر، حاکمیت به معنای ویژگی درجه اول مناسبات بین‌المللی نیست. مرزها معنای سنتی خود را از دست داده‌اند. حاکمیت بین‌المللی به معنای اراده جمعی قدرت‌های بزرگ بود که با مفاهیمی چون «بازی بزرگ» و «سیاست قدرت» بیان می‌شد.
دادستان دادگاه بین‌المللی کیفری برای یوگسلاوی، روز پنجشنبه ۲۷ مه ۱۹۹۹، گروه حاکم بر کشور را با استناد به بند ۱۸ کیفر خواست دادگاه به نقض «قوانین یا عرف» جنگ محکوم کرد. این تصمیم تاریخی وی، از جهاتی، غیرمعمول بسیار مهم است.
لوئیس آربور(Louise Arbour) ، قاضی کانادایی و دادستان کل جنایات جنگ، نه تنها اسلوبودان میلو سوئیچ (Slov Bodan Milo Sowich)، رئیس‌جمهور وقت یوگسلاوی، بلکه چهار عضو دیگر هیأت حاکم بلگراد را به ارتکاب جنایت علیه بشریت، به ویژه ۳۴۰ قربانی کوزوویی آلبانیایی تبار در منازعات قومی و ۰۰۰,۷۴۰ هزار آواره، و تعقیب و آزار گسترده و برنامه‌ریزی‌شده متهم کرد. دولت از حرمتی که برخوردار بود دیگر بهره‌مند نیست. معیارهای سلوک مناسب را دیگر دولت‌ها وضع نمی‌کنند. حاکمیت جهانی به کوشش هماهنگ بازیگران دولتی و غیردولتی نیازمند است. گفتگوی ملی و بین‌المللی میان دولت‌ها و سازمان‌ها نخستین گام به سوی چالش‌های عمومی است. این نتیجه‌ای بود که کنفرانس دوروزه اتاوا (اول و دوم اکتبر ۱۹۹۸) با عنوان «پژوهش در سیاست‌گذاری، برقراری پیوندها»، که بیش از ۵۰۰ تن از علمای دانشگاهی و حقوق‌دانان در آن شرکت کردند، به آن رسید. یادآوری این نکته نیز جالب توجه است که پیمان مربوط به منع مین‌های زمینی، که در دسامبر ۱۹۹۷ در اتاوا امضا شد، براثر کوشش مشترک سازمان‌های غیردولتی (NGOS) و دولت‌های با قدرت متوسط به دست آمد. لویداکس ورثی، وزیر امور خارجه کانادا، در نسبت دادن این موفقیت و شتاب این فرایند به «ائتلاف بی‌مانند دولت‌ها، جامعه مدنی و گروه‌های بین‌المللی» کاملاً صریح بود.
- کثرت‌گرایی فرهنگی
اصطلاح پدیده چندفرهنگی(Multiculturalism) ما را به شناسایی و حتی گرامی داشتن «دیگران»، درست به همان گونه‌ای که هستند، بدون سقوط به نژادپرستی، به شکل درست سیاسی آن دعوت می‌کند.
در عصر تجددخواهی (مدرنیته)، کلید واژه تساهل و تسامح(Tolerance) بود. این کلید واژه به معنای پذیرش تفاوت میان «ما» و «آنها» بود. اما بازیگران را به «عمل» و «بردباری» در برابر تفاوت‌های آنها فرای می‌خواند. (رجایی، ۱۳۸۰، ص ۱۳۲) عصر جدید، با جهان گستری، فرض را بر اعتبار همه دعاوی درباره حقیقت می‌گذارد، بدون آن که در چاله نسبی‌گرایی محض بیفتد. نسبی‌گرایی بیش از حد شالوده هر گونه گزاره اخلاقی و، همراه آن، شالوده‌های اخلاقی زندگی عمومی را سست می‌کند. جهان‌گستری و جامعه اطلاعاتی راه را برای کسانی که اقلیت نامیده می‌شوند و می‌خواستند صدای‌شان شنیده شود هموار ساخته است.
بنابراین، پدیده چند فرهنگی که مفهومی تناقض‌نما است هم بیانگر تنوع است و هم وحدت. تنوع لازمه جهان گستری است زیرا تجلی دلبستگی‌های محلی و هویت‌ها خاص را مجاز می‌پندارد و، در عین حال، مستلزم وحدت است زیرا ترویج‌گر مفهوم دهکده جهانی است.
پدیده چندفرهنگی را بسیاری عارضه‌ای می‌دانند که خاص مرز ملی معینی است. در واقع، این پدیده به سرعت در حال گسترش به قلمرو بین‌المللی است. همانند نظام اقتصادی جدید، اهتمام برای نظام فرهنگی جدید تاریخ خاص خود را دارد. عصر چندفرهنگی با پیدایش اقتصاد اطلاعاتی عصر پساصنعتی، ـ که نخبگان اطلاعاتی، طبقه میانگین و به حاشیه رانده‌شدگان یا فروطبقه را جانشین طبقات پیشین اشراف، متوسط و کارگر ساخت، از راه رسیده است. پسا تجددخواهی، آرمان‌های تجددخواهانه را در زمینه خردورزی، مذکراندیشی، نبوغ‌هنری، فردگرایی به سود ضدیت با سرمایه‌داری، خوار داشت اخلاق سنتی و پیروی از برابرخواهی تندروانه طرد کرده است
بخش چهارم ـ آینده جامعه اطلاعاتی در ایران
۱- زیرساخت ارتباطات
زیرساخت ارتباطی کشور در حال حاضر مبتنی بر شبکه تلفن عمومی و هم‌بندی سلسله مراتبی در سه سطح مراکز ترانزیت بین‌المللی (۲ مرکز) ، مراکز ترانزیت منطقه‌ای (۸ مرکز) و مراکز ترانزیت ناحیه‌ای (۸۴ مرکز) می‌باشد.
معماری شبکه تلفن عمومی از نظر دسترسی، به شهری، بین شهری و بین‌المللی تقسیم شده است. شبکه انتقال زیرساخت شامل: شبکه انتقال مایکرویو، رادیوهای کم ظرفیت و شبکه انتقال فیبرنوری با ۵۶ هزار کیلومتر در مسیرهای اصلی و فرعی که سیستم‌های با فناوری DWDM، PDH و SDH روی این شبکه نصب شده است.. شبکه انتقال بین‌الملل ایران از دو طریق فیبر نوری و ماهواره به شبکه ارتباطی جهانی متصل است. مسیر انقال ترافیک بین‌المللی از دریا و زمین بوده، که به لحاظ اقتصادی و با توجه به اهمیت قیمت برای مصرف کننده، بیشتر ترافیک ارتباطی کشور از طریق دریا منتقل می‌شود. موقعیت ژئوپلیتیک ایران و این نکته که کشور در حلقه یک جمعیت قریب به چهارصد میلیون نفری قرار گرفته، مسئولان را به امنیت مسیر ارتباطی از ایران به‌صورت ترانزیت برای کشورهای منطقه وجهان توجه داده است قابل‌توجه است که فناوری فیبر و تجهیزات بکار گرفته شده جانبی آن به دلیل قابلیت انتقال سیگنال با ظرفیت بسیار بالا ارزانترین محیط انتقال ترافیک ارتباطی است. فناوری انتقال با فیبر در ایران مربوط به دهه ۷۰ ه. ش وپس از جنگ می‌باشد. مسیرهای اصلی فیبر نوری ایران برای انتقال ترافیک ارتباطی به خارج از جنوب، به کابل‌های زیردریایی بین‌المللی مانند FLAG،SMW۳، SMW۴ و کابل دریایی ایران ـ کویت متصل است، در شرق و غرب، کابل نوری زمینی که بین شانگهای تا فرانکفورت کشیده شده و به پروژه TAE معروف است اتصال را برقرار می‌کند، که در شمال به شبکه‌های جمهوری آذربایجان و ارمنستان و ترکمنستان متصل و شمال غرب از طریق ترکیه به شبکه جهانی وصل می‌شود.
۲- تلفن همراه
امروزه با بیش از ۲۵ میلیون تلفن همراه دولتی غیردولتی ، ایران در ردیف کشورهایی قرار گرفته که بازار پررونقی برای تولید کنندگان گوشی شده است .
بخشی از خیابان جمهوری در محدوده مرکزی و پرتردد تهران سال‌هاست به عنوان مرکز خرید وسایل الکترونیکی و دیجیتالی محسوب می‌شود. تلویزیون‌های بزرگ، دوربین‌های فیلمبرداری و دستگاه‌های ضبط صدا بخش عمده ویترین این فروشگاه‌ها را تشکیل می‌دادند. حالا اما به ندرت می‌توان فروشگاهی را در این محدوده یافت که در ویترین آن از تلفن همراه هم خبری نباشد
افزایش تفاضا برای تلفن‌های همراه حالا بخش های عمده ای از این خیابان را به مرکز خرید و فروش گوشی های نو و دست دوم این وسیله ارتباطی تبدیل کرده است.
پاساژهای متعددی که طی سالهای اخیر تغییر کاربری داده شده، اغلب در اختیار مغازه دارانی قرار گرفته که گوشی های بزرگ و کوچک، ساده یا پیشرفته را در مقابل چشم هزاران نفری قرار می‌دهند که روزانه از این خیابان گذر می‌کنند. برخی از این پاساژها در طول روز آنقدر شلوغ و به هم ریخته است که کار فروشندگی در آن با دشواری و سختی یک کار طاقت فرسا قابل مقایسه است. با این حال حجم مراجعانی که مشتاقانه به دنبال خرید گوشی جدید و یا تعویض گوشی تلفن همراه خود هستند عملا سود این کار را تضمین می‌کند.
آینده تلفن همراه
گفته می شود ایران تنها کشوری است که سیم کارت تلفن همراه در آن به صورت ثبت نام واگذار می شود. دولت ایران امید دارد که طی سال های آینده ثبت نام تلفن همراه از میان برداشته شود. در حال حاضر قیمت سیم کارت در بازار آزاد و دولتی برابر شده است . این تفاوت قیمت طی سالهای گذشته باعث شده بسیاری به دنبال ثبت نام و خرید سیم کارت دولتی و فروش آن در بازار آزاد باشند. چنین شکلی از دلالی سیم کارت اما در سال گذشته و امسال تا اندازه ای کم رنگ شده و دلیل اصلی آن ورود سیم کارت های اعتباری و سیم کارت های پروژه موسوم به "اپراتور دوم" به مجموعه بازار تلفن همراه در کشور است.
.
۳- تلفن ثابت.
در حالی که در پایان سال ۱۳۸۳ ایران دارای ۱۷ میلیون و ۷۰۰ هزار مشترک تلفن ثابت بود این میزان در پایان سال ۸۴ به ۱۹ میلیون و ۶۰۰ هزار تلفن رسید. ضریب نفوذ تلفن ثابت در پایان سال ۸۴ به ۲۸ درصد رسید که رشدی بالغ بر ۲.۴۴ درصد نسبت به دوره مشابه در سال قبل را نشان می داد. در پایان آبان ماه سال ۱۳۸۶ تعداد تلفن ثابت در ایران به ۲۳ میلیون و ۵۰۰ هزار و ضریب نفوذ آن به ۵۸/۳۲ رسید . هم اکنون در ۲۹ استان تلفن ثابت به روز واگذار می شود .
۴- اینترنت
بر اساس جدیدترین آمار منتشر شده تعداد کاربران اینترنت در ایران تا پایان شهریور ماه سال ۱۳۸۶ به ۱۶ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر رسید. هنوز آمار دقیقی از شکل و نوع استفاده از اینترنت در ایران وجود ندارد اما به نظر می رسد استفاده های سرگرم کننده از اینترنت برای کاربران ایرانی به مرور در حال گسترش است. در همین حال همچنان اطلاع یافتن از اخبار و وقایع خصوصا اخباری که قابلیت انتشار در رسانه های دیگر را ندارند از جمله نیازهای اصلی کاربران ایرانی به حساب می آید، به طوری که این موضوع، بسیاری از سایت های خبری را در زمره پربیننده ترین سایت های ایرانی قرار داده است.
قیمت اینترنت نیز طی سالهای اخیر تغییر چندانی نکرده اما ورود برخی خدمات اینترنت پرسرعت و بی سیم عملا به رشد کیفیت استفاده از این وسیله ارتباطی منجر شده است. هر چند در مقابل این فضای جدید، بخش دولتی از این رشد و گسترش اینترنت برای ارایه خدماتش استفاده نبرده است.
در حال حاضر هزینه متوسط ماهانه اینترنت در ایران در حدود ۳۰ هزارتومان و هزینه هر ساعت استفاده از آن حدود ۳۰۰ تومان است و کارت های اینترنت نیز از طریق روزنامه فروشی ها و مغازه ها توزیع می شود. به رغم کاهش نسبی قیمت اینترنت طی سالهای اخیر هنوز بسیاری از خانواده های ایرانی قادر به استفاده از این شبکه نیستند.
فراهم نیاوردن زیرساخت های لازم برای خریدهای الکترونیکی و اینترنتی و همچنین موضوع تحریم نیز باعث شده که اساسا از این شبکه برای تبادل کالا استفاده ای در داخل کشور صورت نگیرد.
سیستم بانک ها و بسیاری از نهادهای دولتی همچنان بر حضور مستقیم افراد در یک مکان خاص برای تبادل مالی و قانونی تاکید دارد و روش های خرید و یا انجام یک کار از طریق شبکه بسیار معدود و انگشت شمارند.
امنیت رایانه‌ای و فضای اینترنتی ایران
از سوی دیگر رشد سریع کاربران اینترنت در ایران کشورمان را در زمره کشورهای پرکاربر در این زمینه در قاره آسیا قرار داده و در منطقه نیز از نظر میزان کاربر در رده نخست قرار گرفته است. با این حال این میزان رشد در مقایسه با تعداد جمعیت کشور عملا چندان وضعیت مطلوبی را نشان نمی دهد به طوری که ضریب نفوذ دسترسی به اینترنت ایران عملا از ضریب نفوذ بسیاری از کشورهای همجوار خود نیز پایین تر است.
براساس گزارش شرکت فناوری اطلاعات از نظر ضریب نفوذ، ایران پس از کشورهای رژیم اشغال گر فلسطین ، امارات، بحرین، کویت، قطر ، لبنان و اردن در مقام هشتم قرار گرفته است.
پیش بینی می شود در برنامه پنج ساله چهارم برای توسعه شبکه دیتا با افزایش ضریب نفود اینترنت به ۳۰ درصد عملا بیش از ۲۲ میلیون کاربر را به اینترنت متصل خواهند شد . بر همین اساس دسترسی ۲۵ درصد از کاربران (۵ میلیون و ۵۸۰ هزار نفر) از طریق شرکت های PAP یا ارایه دهنده اینترنت پرسرعت و همچنین دسترسی ۷۵ درصد (۱۶ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر) از طریق شرکت های ISP به اینترنت در برنامه پنج ساله قرار گرفته است.
۵ - شبکه‌ی ارتباطات روستایی
سیاست عمومی دولت جمهوری اسلامی ایران حتی پیش از تاکید اجلاس‌هایی هم چون اجلاس سران جامعه اطلاعاتی بر توسعه ی ارتباطات روستایی و خدمات عام بوده است، به‌طوری که تعداد روستاهای دارای ارتباطات به ۵۲۰۰۰ روستا در آبان سال ۱۳۸۶ رسیده است. اکنون بیش از ۲۰۰۰ روستا از خدمات ICT بهره‌مندند. قرار است در روستاها پیشخوان دولت ایجاد و همه امور دولت در روستاها از طریق شبکه مجازی انجام‌گیرد.
۶ -ارتباطات ماهواره‌ای :
ماهواره مهم‌ترین رسانه جهت برقراری ارتباطات بین‌المللی برنامه‌های رادیو و تلویزیون به شمار می‌آید، که با ظهور فیبرنوری و مزایای آن، در حال حاضر در بخش ارتباطات برای ارسال برنامه‌های رادیو و تلویزیون و پشتیبانی ارتباطات مخابراتی بکار می‌رود. اکنون ارتباطات ماهواره‌ای کشور از طریق سه ایستگاه زمینی ماهواره‌ای اسد آباد ـ بومهن و اصفهان برقرار می‌شود.
در شبکه زیرساخت کشور، برای مسیرهای بررسی شده بین‌شهری و بین‌المللی فیبرنوری، اهداف تعیین شده در توصیه‌های اتحادیه بین‌المللی ارتباطات راه‌دور را برآورده می‌سازند. اما در بخش ماهواره در هر دو حالت (بین‌شهری و بین‌المللی) مسیرهای استاندارد و با اولویت بالاتر، کمتر از مقادیر مجاز استانداردهای اتحادیه بین‌المللی ارتباطات راه‌دور است. در نمونه مسیرهای بررسی شده شبکه ملی، با ایجاد مسیر پشتیبان می‌توان به قابلیت دسترسی بیشتر از ۹۹% که مناسب این نوع مسیرها است، دست یافت.
۷- وضعیت نیروی انسانی در بخش دولتی
در بخش ارتباطات ۴۵ هزار نفر در مشاغل مختلف مشغول به کار هستند که از این رقم، تعداد ۴۲ هزار نفر در شرکت‌های مخابراتی دولتی فعال هستند. توزیع تحصیلی این تعداد بصورت ۳۰% لیسانس۵% فوق‌لیسانس، ۶% دکتری، ۳/۲۳% فوق‌دیپلم، ۲/۲۸% دیپلم و ۲/۱۵% زیردیپلم است. از کل این نیروی انسانی، ۴۱ درصد در رشته غیرفنی و ۵۹ درصد در رشته‌های فنی فعال هستند. توزیع سنوات خدمت آنها نیز بصورت ۶ درصد تا ۵ سال، ۸ درصد بین ۵ تا ۱۰ سال، ۹ درصد بین ۱۰ تا ۱۵ سال، ۳۷ درصد بین ۱۵ تا ۲۰ سال، ۲۳ درصد بین ۲۰ تا ۲۵ سال، ۱۳ درصد بین ۲۵ تا ۳۰ سال و ۴ درصد ۳۰ سال به بالا می‌باشد.
۸ - آزادسازی و خصوصی‌سازی
آزادسازی به مفهوم بازکردن بازار رقابت و خصوصی‌سازی به مفهوم انتقال مالکیت دولتی به بخش‌های خصوصی است.
آزادسازی در بخش ارتباطات
یکی از فعالیت‌های اولیه شرکت‌های دولتی برای آمادگی در بازار مالی (بورس) برون‌سپاری بسیاری از فعالیت‌ها بوده است. بخشی از این فعالیت‌ها عبارتند از: واگذاری فعالیت بهره‌برداری و نگهداری بخش‌های شبکه تلفن ثابت، مجوز بهره‌برداری تلفن همراه پیش‌پرداختی به بخش خصوصی، واگذاری امورخدمات شرکت مخابرات به بخش خصوصی، واگذاری امور مربوط به خدمات اطلاع‌رسانی و اینترنت به ۹۱۸ شرکت رسا، واگذاری امور طراحی، نصب و راه‌اندازی شبکه تلفن سیار و ثابت، تشکیل دفاتر خدمات ارتباطی، امور مشترکین تلفن همراه، فراهم آوردن زمینه حضور کارخانجات مخابراتی وابسته در بورس و واگذاری کامل دو واحد از آنها.
براساس گزارش اتحادیه بین‌المللی ارتباطات راه‌دور، روند رشد در بخش دولتی و خصوصی در طی سالهای ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۵ میلادی بیانگر رشد بخش خصوصی درمقابل افت بخش دولتی می‌باشد