درمان ١٤٠ بیمار با استفاده از بافت یک جسد | جسدهای آموزشیِ اهداشده چند سال بعد دفن می‌شوند؟ | اهدای کالبد آموزشی محدودیت سنی ندارد

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایلنا، سعید شاه‌حسینی رئیس بانک سلول، بافت و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی با بیان اینکه با توسعه فعالیت‌های کمّی و کیفی مرکز تحقیقات پزشکی قانونی و دستاوردهای علمی حاصل از آن، واحد اهداء بافت مرکز تحقیقات پزشکی قانونی به بانک سلول، بافت و عضو ارتقا یافت، گفت: بانک سلول، بافت و عضو، از چند واحد تشکیل شده است که یکی از آنها واحد اهداء کالبد آموزشی است که از آن به عنوان معلمان خاموش هم یاد می‌شود.

وی با اشاره به افرادی که تمایل دارند بعد از فوت در راستای اهداف آموزشی از پیکر آنها استفاده شود، گفت: این افراد در زمان حیات خود ابراز تمایل کرده‌اند که بعد از فوت، پیکر آنها برای کارهای تحقیقاتی یا مقاصد آموزشی به دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور اهدا شود. البته پس از فوت این افراد باز از اولیای متوفی درخصوص اهدای جسد وی برای مقاصد آموزشی کسب رضایت می‌شود.

• تشریح فرآیند اهدای کالبد

رئیس بانک سلول، بافت و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی با اشاره به چگونگی عضویت در سامانه مرکز، برای اهداء کالبد آموزشی تصریح کرد: افراد در زمان حیات خود می‌توانند با شماره ۰۲۱۵۵۹۸۳۱۴۹ تماس بگیرند و به واحد اهداء کالبد آموزشی مرتبط شوند. همچنین می‌توانند به سایت مرکز تحقیقات پزشکی قانونی به نشانی http://ctob.lmrc.ir/EBD/ مراجعه کنند و فرم‌های اهداء کالبد را پرینت بگیرند و تکمیل کنند و به آدرس پستی: تهران، ضلع جنوبی پارک شهر، خیابان بهشت، کوچه معراج، پلاک ۴، طبقه سوم، واحد اهداء، کد پستی ۱۱۱۴۷۸۵۱۱۱ بفرستند. در صورت داشتن هرگونه سوال هم می‌توانند با کارشناسان ما تماس بگیرند. پس از تکمیل مراحل هم برای این افراد کارت اهداء کالبد آموزشی صادر و به همراه یک تقدیرنامه به آدرس آنها ارسال می‌شود.

شاه‌حسینی اضافه کرد: پس از فوت فرد اهداکننده، بستگان وی با مراکز ما تماس می‌گیرند و اعلام می‌کنند که این فرد فوت شده ‌است و پس از انتقال پیکر برای انجام امور مذهبی از جمله غسل و انتقال به پزشکی قانونی کهریزک، تمام هزینه‌ها از طرف مرکز تحقیقات پزشکی قانونی پرداخت خواهد شد.

او گفت: پس از چند سال و با پایان یافتن کار آموزشی در دانشگاه‌های مختلف کشور، برای انجام امور تدفین کالبد و اطلاع از محل دفن به خانواده متوفی حتما اطلاع داده می‌شود.

• نحوه استفاده از پیکر اهدایی برای مقاصد آموزشی

رئیس بانک سلول، بافت و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی درباره نحوه استفاده از پیکر اهدایی برای مقاصد آموزشی توضیح داد: این متوفیان وقتی وارد پزشکی قانونی شدند، فیکس می‌شوند. برخی از این پیکرها نیز با استفاده از روش‌های جدید مثل  پلاستینیشن فیکس می‌شوند. در این روش ظاهر جسد به شکل طبیعی باقی می‌ماند. با تزریق مواد فیکس‌کننده به بافت، پیکر برای سالیان طولانی ماندگار می‌شود و محدودیت زمانی خاصی برای استفاده از آن وجود ندارد.

شاه‌حسینی با بیان اینکه پیکرهای فیکس‌شده برای استفاده در جلسات تشریح دروس آناتومی در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرند، اظهار کرد: این افراد درواقع به آموزش دانشجویان گروه علوم پزشکی کمک می‌کنند تا این دانشجویان با آناتومی واقعی آشنا شوند و بتوانند در آینده بدون خطا یا با خطای کمتری بیماران خود را درمان کنند.

وی گفت: در برخی از شهرستان‌ها و استان‌ها به دلیل اینکه فرهنگ اهدا بین مردم بهتر است، آمار اهداء کالبد نیز بالاست، اما در برخی از شهرها آمار کمتر است. استان‌هایی که در آنها افراد برای کالبد آموزشی اعلام آمادگی کرده‌اند، همان استان‌هایی هستند که موارد اهداء عضو هم در آنها بالاست.

به گفته این مسئول استان‌های فارس، تهران، خراسان رضوی و یزد بالاترین آمار اهداء کالبد آموزشی را دارند.

• اهداکنندگان کالبد آموزشی محدودیت سنی ندارند

رئیس بانک سلول، بافت و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی در پاسخ به این سوال که آیا برای اهداء کالبدهای آموزشی محدودیت سنی یا سلامت جسمی مطرح است، گفت: فرد در این روش باید حداقل سلامت جسمانی را داشته باشد، اما این حداقل‌ها کم است و تقریبا همه افراد می‌توانند در این پروسه شرکت کرده و برای اهداء کالبد آموزشی اقدام کنند. محدودیت سنی هم برای اهداکنندگان کالبد آموزشی وجود ندارد.

• استفاده از بافت جسد برای درمان بیماری‌ها

شاه‌حسینی در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: یکی دیگر از اقدماتی که در واحد فراهم‌آوری بافت انجام می‌شود، استفاده از بافت جسد برای درمان بیماری‌ها است. در این روش افراد می‌توانند برای اینکه از بافت اعضای بدن آنها برای درمان بیماری‌ها استفاده شود، قبل از مرگ اعلام آمادگی کنند. این افراد در سایت مرکز تحقیقات پزشکی قانونی مراحل ثبت‌نام را طی کرده و اعلام می‌کنند به عنوان داوطلب تمایل دارند پس از مرگ از بافت‌های بدن آنها استفاده شود.

رئیس بانک سلول، بافت و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی افزود: بعد از مرگ فرد، بعد از اخذ رضایت از خانواده وی، از بدن متوفی برای اهداء بافت و درمان بیماران استفاده می‌شود.

او درباره این روش توضیح داد: با توجه به اینکه اعضای بدن فرد بلافاصله پس از مرگ مراحل فساد را طی می‌کند، برای اهداء بافت از بدن فرد متوفی زمان زیادی وجود ندارد و با توجه به نوع بافت تا ۲۴ ساعت بعد از فوت، امکان استفاده از بافت و برداشت آن برای درمان بیماران وجود دارد.

• بافت‌های اجساد فرآوری و در درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود

 رئیس بانک سلول، بافت و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی ادامه داد: این اقدامات در واحد فراهم‌آوری بافت انجام می‌شود و مانند روال قبلی، در صورتی که اولیاء رضایت داشته باشند از پیکر متوفی یک سری بافت‌ها مانند استخوان، پوست، دریچه‌های قلب و تاندون‌ها برداشت می‌شود. این بافت‌ها فرآوری شده و در درمان بیماری‌های مختلف مانند بیماری‌های ارتوپدی، سرطان‌های استخوانی، بیماری‌های داخلی مانند دیابت، دهان و دندان استفاده می‌شود و به طور متوسط اگر از یک پیکر با اخذ رضایت حداکثر بافت‌ها برداشت شود، حدود ١٤٠ بیمار منتفع می‌شوند.

شاه‌حسینی در پاسخ به این سوال که برای اهداء بافت، فرد باید چه شرایطی داشته باشد، گفت: مشخصات لازم برای اینکه بتوانیم از بافت‌های فرد متوفی استفاده کنیم، دارای محدودیت بیشتری است. یعنی فرد نباید به سرطان مبتلا باشد یا نباید به دلیل بیماری‌های خودایمنی یا عفونی جان خود را از دست داده ‌باشد. همچنین سن خیلی بالا و سن پایین در این نوع اهداء کارآیی لازم را ندارد و قابل استفاده نیست. این زمان برای بافت‌های مختلف متفاوت است، اما به طور معمول بافت‌های فرد بیش از ٦٥ سال (آقایان) و ۵۵ سال (بانوان) برای این منظور قابل استفاده نیست.

این مسئول با بیان اینکه استقبال در بحث اهداء بافت کم است، تصریح کرد: خوشبختانه اهداء بافت با فرهنگ‌سازی که صورت گرفته، در حال افزایش است. البته ما هنوز نتوانسته‌ایم کل نیاز کشور را برطرف کنیم و اگر نتوانیم با فرآوری از همین بافت‌ها بیماری‌ها را درمان کنیم، لاجرم وزارت بهداشت باید این موارد را از خارج کشور تامین کند که هم باید ارز زیادی برای آن تامین شود و هم اینکه خیلی اطلاعات دقیقی از بافت‌های وارادتی نداریم.

• امکان اهدای کالبد و بافت اتباع خارجی وجود ندارد

رئیس بانک سلول، بافت و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی در ادامه درباره امکان یا عدم امکان اهدای کالبد و بافت اتباع خارجی گفت: مطابق قوانین کشور در هر دو صورت یعنی هم برای مقاصد آموزشی و هم برای مقاصد درمانی فقط از پیکر اتباع کشورمان استفاده می‌شود و اگر حتی با اعلام رضایت اتباع غیرایرانی هم باشد، باز هم از آنها برداشت انجام نمی‌شود. همچنین از این بافت‌ها فقط برای اتباع ایرانی استفاده می‌شود. حال اگر در آینده این قانون را قانون‌گذار تغییر دهد، ما هم تابع قوانین کشور هستیم و از آن پیروی می‌کنیم.

وی با بیان اینکه افراد می‌توانند انتخاب کنند که تمایل دارند پس از مرگ، پیکر آنها برای مقاصد آموزشی استفاده شود یا برای مقاصد درمانی، گفت: در هر دو صورت امکان انتخاب وجود دارد. البته برای اهدای کالبد آموزشی در همه استان‌ها به دلیل اینکه مراکز پزشکی قانونی وجود دارد، این امکان نیز وجود دارد اگر فردی در هر یک از شهرستان‌های کشور باشد، از طریق پزشکی قانونی استان مربوطه کارهای لازم برای اهداء کالبد آموزشی انجام می‌شود و سپس انتقال پیکر به مرکز کهریزک توسط همکاران پزشکی قانونی انجام می‌شود. 

شاه‌حسینی با اشاره به اهداء بافت اظهار کرد: برای اهداء بافت در حال حاضر همه اقدامات در واحد پزشکی قانونی کهریزک انجام می‌شود. البته مراکز شیراز و مشهد از تیرماه افتتاح شده است و در حال تلاش هستیم تا واحد تبریز را هم در آینده نزدیک برای این منظور راه‌اندازی کنیم.