به گزارش همشهری آنلاین به نقل از برنا، روز جهانی حفاظت از لایه ازون تاریخچه چندان طولانی ندارد. ماجرا به سال ۱۹۹۴ برمی‌گردد. در آن سال کشورهای عضو مجمع عمومی سازمان ملل پذیرفتند تا روزی را برای حفاظت از لایه ازون نام‌گذاری کنند. لایه‌ای که با جذب پرتوهای خطرناک خورشید موجب ادامه زندگی روی کره زمین می‌شود و تخریب آن آثار ناگوار متعددی روی اکوسیستم و نیز سلامت انسن‌ها دارد.
شفیع موسوی، کارشناس تحقیقات دفتر حفاظت از لایه ازون سازمان حفاظت محیط زیست کشور در این زمینه گفت: پرتو فرابنفش خورشید، یکی از پرتوهای خطرناکی است که در باند d قرار دارد که اگر به زمین برسد، به اکوسیستم آسیب جدی وارد می‌کند. وظیفه اصلی لایه ازون، جلوگیری از رسیدن پرتوهای مضر به زمین است. لایه ازون سبب می‌شود تا امواج باندهای d و c در ارتفاعات بالاتر جذب شوند. در دوره ای که تخریب ازون بیشتر شد، آمار بیماری‌ها هم افزایش پیدا کرد.
موسوی ادامه داد: تخریب لایه ازون بیماری‌هایی همچون سرطان پوست، آب مروارید چشمی و مشکلات پوستی و صدمه زدن به DNA را ایجاد می‌کند. از سوی دیگر باعث از بین رفتن مواد غذایی دریایی از جمله فیتوپلانکتون‌ها و جنگل‌ها و کاهش کیفیت محصولات تولیدی انسان‌ها شود که چرخه زیستی را با چالش جدی مواجه می‌کند.
این کارشناس خاطرنشان کرد: در همین راستا و برای جلوگیری از لایه ازون پیمانی به امضا رسید و ایران نیز جزئی از این پروتکل جهانی است. در ۳۰ سال گذشته این اقدامات جدی تر در کشور پیگیری می شود و در سازمان محیط زیست دفتری تاسیس شد تا مقدمات حذف موادمخرب لایه ازون را فراهم کند.
- ارتباط لایه ازون و آلودگی هوا
موسوی با اشاره به ارتباط لایه ازون، آلاینده ثانویه ازون و آلودگی هوا گفت: این یک ارتباط بسیار جزئی است. به نحوی که برای شکل‌گیری آلودگی ازون، یکی از مکانیزم‌ها تابش نور خورشید و افزایش آن در تابستان است اما در همین زمینه برای شکل‌گیری آن به مواد آلی فرّار نیاز است که توسط وسایل نقلیه تولید می‌شود. در گرمای بالای ۲۸ درجه این اتفاق رقم می‌خورد و تخریب لایه ازون سبب می‌شود تا این گرما هم افزایش پیدا کند و به سبب آن آلودگی ازون در سطح شهر بیشتر می‌شود.
این کارشناس تاکید کرد: در راستای جلوگیری از انتشار آلاینده ازون کاری که از دست ما بر می‌آید، این است که در خصوص وسایل نقلیه تجدیدنظر شود تا ترکیبات شکل‌دهنده آن کمتر شود.
وی در خصوص تغییرات لایه ازون در روزهای کرونایی اظهار کرد: در روزهای شیوع کرونا و طبق پایش‌های انجام‌شده هیچ تغییری در لایه ازون ایجاد نشده و همچنان همان کاستی ۳۴ میلیون مترمربعی در قطب جنوب وجود دارد. این حفره‌ها و این کاستی‌هایی که در لایه ازون به وجود آمده، نتیجه فعالیت‌های کوتاه‌مدت انسانی نیست که بخواهد ظرف مدت ۸ ماه ترمیم شود.
- یک عامل بزرگ تخریب لایه ازون
کارشناس تحقیقات دفتر حفاظت از لایه ازون سازمان حفاظت محیط زیست کشور در ادامه به یکی از عوامل اصلی تخریب ازون اشاره کرد و گفت: امروزه ۹۹ درصد منابع تولید گازهای CFC که یکی از عوامل اصلی از بین رفتن لایه ازون بوده، از بین رفته و دیگر کشورها این قبیل گازها را تولید نمی‌کنند، اما متاسفانه این گاز به قدری در جو پایدار شده که همچنان اثرات مخرب آن را شاهد هستیم.
موسوی عنوان کرد: اگر آلاینده‌ها به مدت ده‌ها سال کنترل شود و میزان تولید آن‌ها کاهش پیدا کند، شاید بتوان تا سال ۲۰۵۰ تغییرات اندکی را در راستای بهبود وضعیت لایه ازون مشاهده کرد.
او افزود: درخصوص ترمیم لایه ازون تمامی کشورها باید مشارکت کنند و صرفا به سبب فعالیت متفاوت یک کشور اتفاق خاصی نخواهد افتاد. ایران یکی از کشورهای پیش رو بوده و جایگزین‌های ایران برای CFC تکمیل شده و تنها مشکل این است که جایگزین‌ها گرمایش زیادی دارند که این حوزه نیز به زودی ترمیم می‌شود و از گازهای طبیعی به جای آن‌ها استفاده خواهد شد.
موسوی درباره سهم ایران در تخریب ازون گفت: سهم ایران امروز از تولید گازهای مخرب لایه ازون ۲ درصد است اما ایران در عرصه تولید گازهای گلخانه‌ای در رتبه هفتم جهان است. این گازهای گلخانه‌ای بیشتر اثرات گرمایشی دارند اما سهم ایران از تولید گازهای مخرب لایه ازون فقط ۲ درصد است.