به گزارش همشهری آنلاین، سال ۱۹۲۳ اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی سرزمین کوهستانی قره‌باغ را استان خودگردان جمهوری آذربایجان خواند و تا فروپاشی شوروی (۱۹۹۱) و تشکیل روسیه، این بخشبندی سازمانی کشوری پابرجا ماند. درگیری‌های مداوم بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان، ناشی از اختلافات در مورد منطقه ناگورنو قره‌باغ است که قلمرو شناخته شده بین‌المللی آذربایجان توسط جامعه بین‌المللی است، این منطقه در حال حاضر توسط جمهوری خودخوانده آرتساخ اداره می‌شود.
اولین دوره جنگ قره‌باغ با امضاء قرارداد آتش‌بس بیشکک در سال ۱۹۹۴، به پایان رسید و قره‌باغ کوهستانی و شهرهای اطراف آن، اعم از آغ‌دام، جبرئیل، فضولی، کلبجر، قبادلی، لاچین و زنگلان که قلمرو شناخته شده بین‌المللی جمهوری آذربایجان از سوی جامعه بین‌المللی است، به تصرف ارمنستان درآمد. در طول حدود ۳ دهه به مراتب آتش‌بس نقض شد، که از شدیدترین نمونه‌های آن‌ها می‌توان به درگیری‌های ۲۰۱۶ جمهوری آذربایجان و ارمنستان و درگیری مرزی ارمنستان و جمهوری آذربایجان در ژوئیه سال ۲۰۲۰ اشاره کرد.
پیش از درگیری سال ۲۰۲۰ آخرین مناقشه بین طرفین در سال ۲۰۱۶ به مدت چهار روز رخ داد که نیروهای نظامی جمهوری آذربایجان و ارامنه جدایی طلب قره باغ کوهستانی بامداد روز شنبه ۷ اسفند (۲۵ فوریه)، در مرزهای شرقی این منطقه مناقشه خیز در اطراف فضولی (Fuzuli) و خوجاوند (به ارمنی: مارتونی) با یکدیگر درگیر شدند
درگیری‌های سپتامبر ۲۰۲۰ جاری در بامداد روز یکشنبه ۲۷ سپتامبر در خط تماس نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان و نیروهای تدافعی جمهوری آرتساخ در منطقه قره‌باغ شروع شد و هر دو طرف یکدیگر را به آغاز درگیری‌ها متهم کردند.
جمهوری آذربایجان در پی آغاز درگیری‌ها، وضعیت جنگی اعلام کرد و رفت‌آمد در ساعات شب در باکو و برخی شهرهای مهم کشور محدود شد. ارمنستان کشته شدن ۱۶ نیروی نظامی و زخمی شدن بیش از صد نفر را تأیید کرده و جمهوری آذربایجان تاکنون مرگ پنج غیرنظامی در منطقه «نفتالا» را گزارش داده‌است.
واکنش‌های رسمی ایران
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه کشورش طرحی برای حل بحران قره‌باغ آماده کرده‌است، اظهار داشت، که ایران بر حفظ تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان، خروج نیروها از شهرهای اشغال شده و آغاز گفت‌وگوهای سیاسی بین دو طرف و توقف درگیری‌های نظامی تأکید دارد.
روز ۲۷ ژوئیه ۲۰۲۰ محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در گفتگوی تلفنی جداگانه یکشنبه شب خویش با زهراب مناتساکانیان، همتای ارمنی و جیحون بایراموف، همتای آذری خود، ضمن اطلاع از آخرین وضعیت و شرایط میدانی و همچنین ابراز نگرانی از شرایط به‌وجود آمده، «دو طرف را به خویشتنداری، آتش‌بس و پایان فوری خصومت‌ها و همچنین آغاز مذاکره در چارچوب حقوق و قوانین بین‌المللی دعوت کرد.»
ایران با سیاست حفظ و توسعه روابط برابر با طرفین مناقشه قره باغ و دنبال کردن سیاست عدم جانبداری، دارای مهمترین دستاورد و جایگاه در میان سایر بازیگران منطقه می‌باشد. ایران نه تنها در حرف بلکه در عمل نیز در پیشگیری از بروز مجدد عملیات جنگی در منطقه مناقشه سهم خود را ایفا می‌کند. ایران با این منطقه مشترکات فرهنگی، مذهبی و زبانی دارد و به نوعی بخشی از تمدن ایرانی ـ اسلامی محسوب می‌شود، لذا تهران همواره با حساسیت به این منطقه نگریسته و نگران تبعات آن بر همسایگانش بوده‌است.
در آخرین اظهار نظرات مقامات ایرانی، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، در تماس‌های تلفنی جداگانه‌ای با جیحون بایراموف، وزیر امورخارجه جمهوری آذربایجان و زهراب مناتسکانیان، وزیر امور خارجه ارمنستان گفتگو کرد و ایشان را به «خویشتنداری» و «آتش‌بس» دعوت کرده‌است. وزیر خارجه ایران خواستار «پایان فوری خصومت‌ها» شده و از هر دو طرف دعوت کرده تا «مذاکره در چارچوب حقوق و قوانین بین‌المللی» را آغاز کنند.