به گزارش همشهری آنلاین، با عبور قیمت دلار از مرز ۳۰هزار تومان شتاب صعود قیمت دلار بیشتر شد و قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد دیروز خود را به سرعت به مرز ۳۱هزارو ۶۰۰تومان رساند، هرچند در ادامه با انتشار اطلاعیه بانک مرکزی درباره تغییر مقررات معامله در سامانه نیما عصر دیروز نشانه‌های شکست نرخ‌ها تا حدودی آشکار شد. به گزارش همشهری، دیروز همزمان صرافی ملی هم به‌عنوان کارگزار بانک مرکزی با افزایش نرخ تابلوی خود تا محدوده بالاتر از ۳۱هزار تومان تلاش کرد با روش حراج هلندی از شتاب رشد نرخ‌ها بکاهد. به‌نظر می‌رسد بانک مرکزی درتلاش است همزمان با به‌کارگیری ۲تاکتیک مشخص یعنی، حراج هلندی در کف بازار و تقویت عرضه و تزریق حواله و اسکناس از کانال سامانه نیما از التهاب قیمت‌ها در بازار ارز بکاهد.
- رشد در سایه ناترازی ارزی
هنوز کسی نمی‌داند رشد قیمت دلار تا کجا ادامه دارد اما موضوع و دلایل رشد قیمت دلار از دید مسئولان اقتصادی و کارشناسان مشخص است. درآمدهای ارزی ایران تحت‌تأثیر تحریم‌ها کاهش یافته و میزان عرضه متناسب با تقاضا نیست بنابراین باید فکری به حال بازگشت درآمدهای ارزی ایران به روال سابق کرد.
به گزارش همشهری، روزگاری نه چندان دور، درآمدهای سرشار نفتی همه نیازهای ارزی کشور را تامین می‌کرد اما دیگر اوضاع تحت‌تأثیر تحریم‌ها تغییر کرده و باید چاره‌ای اندیشید و طرحی نو در انداخت تا دخل و خرج ارزی کشور تراز شود. اکنون اما در سایه ناترازی ارزی قیمت هر دلار آمریکا هرروز در حال رشد است و دیروز و به فاصله یک روز بعداز عبور قیمت هر دلار آمریکا از مرز ۳۰هزار تومان قیمت آن به ۳۰هزارو ۶۰۰تومان رسید. صرافی ملی ایران هم به‌عنوان بازارسازی ارزی دیروز تحت‌تأثیر رشد پر شتاب قیمت دلار مجبور شد قیمت هر دلار آمریکا را ۱۲۰۰تومان گران‌تر کند. علت چیست؟ مسئولان و کارشناسان اقتصادی خوب می‌دانند که مشکل افزایش قیمت ارز ناشی از کاهش درآمدهای ارزی کشور است که موجب شده حجم عرضه متناسب با تقاضا نباشد و قیمت دلار هر روز رشد کند. اما چاره چیست و چه باید کرد؟
- چه باید کرد؟
اکنون کارشناسان ۲دسته‌اند؛ دسته اول معتقدند با مدیریت عوامل اقتصادی داخلی هم می‌توان از تلاطم‌های قیمت دلار جلوگیری کرد و دسته دوم بر این باورند برای حل مشکل قیمت دلار باید به راهکارها یا گشایش‌های سیاسی رجوع کرد.
کارشناسانی که در دسته نخست قرار می‌گیرند، معتقدند با وجود آنکه تحریم‌ها ازجمله دلایل رشد قیمت دلار بوده اما مدیریت ناکارآمد اقتصادی مزید بر علت شده و به رشد قیمت دلار دامن زده است. این کارشناسان بر این باورند که باید صادرات غیرنفتی توسعه پیدا می‌کرد تا کفاف نیازهای ارزی کشور را بدهد. ایران هم‌اکنون سالانه ۵۰میلیارد دلار نیاز ارزی دارد که در گذشته بخش عمده آن از طریق فروش نفت تامین می‌شد اما اکنون فقط ۴۰میلیارد دلار آن از طریق صادرات غیرنفتی تامین می‌شود. کارشناسان دسته نخست نمی‌گویند که در فقدان دانش و تکنولوژی روز صادرات غیرنفتی چگونه باید توسعه پیدا کند و آیا منظور از صادرات غیرنفتی عمدتا خام فروشی و فروش محصولاتی اولیه صنعتی و معدنی که در دنیا با نام کامودیتی شناخته می‌شود است؟
وحید شقاقی شهری در این‌باره به همشهری می‌گوید: ازجمله عوامل اقتصادی که بر بازار ارز تأثیر می‌گذارد می‌توان به بدهی خارجی ایران، کسری‌های تجاری، ناترازی ارزی، تفاوت تورم داخل و خارج اشاره کرد اما متأسفانه با توجه به اینکه در گذشته اقدامات کاملی در این زمینه برای حل عوامل اقتصادی داخلی انجام نشده است هم‌اکنون نقش عوامل بیرونی پررنگ‌تر شده است و بازار ارز این روزها به‌شدت تحت‌تأثیر این عوامل سیاسی و بیرونی است.
مسعود گل‌شیرازی، رئیس اتاق اصفهان هم دراین باره می‌گوید: باید برنامه‌های اقتصادی دولت به سمت تعدیل نرخ ارز حرکت کند و با تشویق صادرات غیرنفتی و افزایش درآمدهای ارزی این ناحیه صادراتی، بتواند هزینه‌های ارزی خود را جبران کند. در مقابل برخی دیگر از کارشناسان که ریشه رشد قیمت دلار را عمدتا سیاسی می‌دانند بر این باورند که راه‌حل کاهش تنش‌های ارزی گشایش‌های سیاسی است.
به‌طور مثال کمیل طیبی، یک کارشناس اقتصاد بین‌المللی درباره اثر گشایش‌های سیاسی برقیمت دلار به ایبنا می‌گوید: انتخابات آمریکا قطعا بر قیمت دلار اثر خواهد داشت. وقتی آمریکا اعلام کند که به برجام بازمی‌گردد به‌صورت اتوماتیک بخشی از تحریم‌هایی که قانونی نشده و به تصویب کنگره نرسیده باشد، به‌طور اتوماتیک تعدیل می‌شود. قطعا این یک فرصتی را به‌وجود خواهد آورد تا بتوان از طریق مذاکره با آمریکا این منابع به کشور بازگردد و اینجاست که یک خوش‌بینی به این صورت به‌وجود می‌آید.
- چشم‌انداز آینده
آمارها نشان می‌دهد در شرایطی که میزان صادرات نفتی تحت‌تأثیر تحریم‌ها با کاهش زیادی مواجه شده ارزش صادرات غیرنفتی هم در ۵ماه ابتدای سال براساس آمار گمرک ۳۹درصد کمتر از سال گذشته بوده است. همه اینها در حالی است که ورود ارز حاصل از صادرات نیز تحت‌تأثیر تحریم‌ها به راحتی میسر نیست و از سوی دیگر برخی از صادرکننده‌ها به‌دلیل اینکه چشم‌انداز آینده قیمت ارز را صعودی می‌دانند به عرضه ارز خود در سامانه نیما تمایلی ندارند. چنین عواملی آینده چندان روشنی را در برابر بازار ارز ترسیم نمی‌کند به‌ویژه آنکه انتخابات آمریکا نیز در راه است و اغلب کارشناسان بر این باورند چنانچه دونالد ترامپ دوباره به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا انتخاب شود قیمت دلار دوباره با رشد بیشتری مواجه خواهد شد. با درنظر گرفتن این عوامل به‌نظر می‌رسد چشم‌انداز چندان امیدبخشی در بازار ارز وجود ندارد.
مهدی کرامت‌فر، یک کارشناس اقتصادی درباره چشم‌انداز آینده قیمت دلار می‌گوید: در مورد چشم‌انداز شرایط بازار ارز در نیمه دوم سال به‌نظر می‌رسد که از نظر عرضه و تقاضای مصرفی ارز، در نیمه دوم سال شرایط تغییر چندانی نداشته باشد و همچنان کسری تراز تجارت خارجی برقرار باشد و از این ناحیه فشار بر قیمت ارز باقی بماند. البته گشایش‌های تدریجی در شرایط تجارت خارجی و سازگاری بیشتر کشورها با شرایط بیماری احتمالا موجب بهبود شرایط خارجی نسبت به نیمه اول سال خواهد شد اما رسیدن به سطوح نرمال برای سال‌جاری دور از انتظار خواهد بود. در سمت مقابل و از منظر تقاضای احتیاطی و سفته‌بازی ارز، مهم‌ترین واقعه پیش‌رو مسئله انتخابات آبان‌ماه است که درصورت عدم‌پیروزی ترامپ می‌تواند فضای انتظارات در کشور را یکباره تغییر دهد و با کاهش تقاضای احتیاطی و سفته‌بازی (و احتمالاً افزایش بازگشت ارز توسط صادرکنندگان) منجر به کاهش نرخ ارز شود. در سمت مقابل، پیروزی ترامپ احتمالاً با تشدید حملات سفته‌بازانه به بازار ارز همراه خواهد بود و می‌تواند نوسانات شدیدی را در این بازار ایجاد کند. در مجموع، برای فصل پاییز انتظار می‌رود که بازار ارز نوسانات قابل ملاحظه‌ای را تجربه کند که جهت این نوسانات تا حد زیادی ناشی از متغیرهای خارجی است که سیاستگذار کنترل چندانی بر آن ندارد.
► عرضه روزانه ۵۰ میلیون دلار اسکناس در بازار متشکل ارزی
به‌دنبال رشد پرشتاب قیمت دلار در مبادلات، بانک مرکزی دیروز اعلام کرد: سقف خرید بانک‌ها و صرافی‌ها در بازار متشکل ارزی به ۵۰۰ هزار دلار افزایش می‌یابد و بانک مرکزی روزانه ۵۰میلیون دلار در بازار مزبور به‌صورت اسکناس عرضه خواهد کرد.
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، با هدف مدیریت و تنظیم بازار ارز کشور مقرر شد سقف خرید کارگزاران (بانک‌ها و صرافی‌ها) در بازار متشکل ارزی از روز کاری دوشنبه مورخ ۹۹/۷/۲۱ به ۵۰۰هزار دلار افزایش یابد. همچنین بر این اساس بانک مرکزی روزانه از طریق بازارساز ۵۰میلیون دلار در بازار یادشده به‌صورت اسکناس عرضه خواهد کرد.