همشهری‌آنلاین ـ زهرا جعفرزاده: صدای اعتراض گروهی از پرستاران بلند شده و در ماه‌های اخیر موج جدیدی از نارضایتی آنها نسبت به پرداخت نشدن معوقاتشان و اجرا نشدن قوانین شکل گرفته است.
در ۷ماه گذشته، بیشترین فشار بر کادر درمان و به‌ویژه گروه‌های پرستاری بوده است. آمارها تا ابتدای تابستان حکایت از ابتلای ۹هزار پرستار به کوویدـ۱۹ دارد. تعداد فوتی‌های این گروه هیچ‌وقت به‌طور جداگانه اعلام نشد و تنها براساس اعلام تا ۳ماه پیش ۱۳۸نفر از نیروهای کادردرمان جانشان را از دست داده بودند.
در هفته‌های گذشته کاهش قابل توجه میزان کارانه گروه‌های پرستاری، آنها را بیش از گذشته برآشفت؛ کارانه‌هایی که تا ۲سال پیش ۸۰۰هزار تومان برای هرماه پرداخت می‌شد و حالا خبر می‌رسد که در برخی از استان‌ها تا ۵۰هزار تومان ماهانه پرداخت شده است. دلیل آن هم کاهش درآمد اختصاصی بیمارستان‌ها اعلام شده است. ماجرا اما تنها به این موضوع محدود نمی‌شود.
کمبود پرستار آمار مرگ بیماران را بالا می‌برد
محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار، به بخشی از مطالبات گروه‌های پرستاری اشاره می‌کند. او می‌گوید: شرایط سختی که پرستاران در دوره کرونا دارند، فشارها را بر آنها بیشتر کرده است: «پرستار در معرض نفس، عطسه و سرفه بیمار مبتلا به کوویدـ۱۹است. تمام شبانه‌روز بر بالین بیماران بوده و شاهد ابتلا و فوت آنها هم هستیم. در روزهای گذشته خبر فوت پرستار ۲۸سالهای به ما رسید. در قزوین یکی دیگر از همکاران هم جانش را از دست داد.»
به گفته او، دولت برای کاهش فشار بر نیروهای پرستاری باید نیروی جدید استخدام کند. سالانه نزدیک به ۴ تا ۵هزار پرستار به‌دلیل بازنشستگی و سایر مسائل از چرخه خارج می‌شوند. هم‌اکنون به‌دلیل شرایط کرونا و ابتلای پرستاران به این بیماری هر ماه تعدادی از پرستاران به مرخصی‌های استعلاجی می‌روند و فشار کار بر دوش سایر پرستاران انداخته می‌شود.
او می‌گوید: از سال ۹۶تاکنون تنها ۴هزار نیرو استخدام شده است؛ درحالی‌که سالانه ۴هزار نفر خروجی دارند. در این مدت تخت‌های زیادی اضافه شده، اما نیرویی جایگزین نشده است. نسبت پرستار به تخت سنجیده می‌شود. باید به ازای هر تخت ۳پرستار وجود داشته باشد، اما هم‌اکنون این میزان برای بیمارستان‌های کشور ۰.۸است و همین مسئله سبب بالا رفتن میزان مرگ بیماران می‌شود؛ چراکه میزان مراقبت از بیمار کم می‌شود.
به اعتقاد دبیرکل خانه پرستار، وضعیت پرستاری هم‌اکنون بحرانی است. در هفته‌های گذشته در اصفهان، رشت، مشهد و شهرهای دیگر اعتراض‌های زیادی شده است. خستگی به شکل‌های مختلف خودش را نشان داده است. به گفته او، نظام پرستاری نزدیک به ۲۰۰هزار عضو دارد که هیچ‌کدام آنها از وضعیت فعلی راضی نیستند.
او می‌گوید: قرار بود پرستاران ۲۲شهریورماه در اعتراض به پرداخت نشدن مطالباتشان تجمعی مقابل وزارت بهداشت داشته باشند، اما با وعده وزیر بهداشت از برگزاری تجمع خودداری کردند. رئیس سازمان برنامه و بودجه هم قبل از این اعلام کرده بود که هزارمیلیارد تومان برای پرداخت معوقه پرستاران اختصاص داده است. معوقات پرداخت شد، اما نه به آن صورت که وعده داده شده بود.
متوسط کارانه پرستاران در سالهای ۹۵و ۹۶، ۸۰۰هزار تومان بود، آن زمان دلار ۵هزار تومان بود و کارانه‌شان ۲۰۰دلار می‌شد. حالا اما کارانه‌ها ۵۰و۶۰هزار تومان و در برخی دانشگاه‌ها ۱۰۰و۲۰۰هزار تومان واریز شده است. این مبلغ را برای ۳ماه و هر ماه به این میزان واریز کرده‌اند که روی هم به اندازه ۸۰۰هزار تومان کارانه ماهانه ۲سال پیش هم نمی‌شود؛ یعنی اگر حساب کنیم میزان کارانه شاید نزدیک به ۳دلار واریز شده است.
به گفته او، کارانه‌ها از نظر زمانی تسویه شده نه از نظر میزان مبلغ.
مطالبه، اجرای قانون است
وضعیت پرستاری در استان‌های مختلف متفاوت است. در برخی استان‌ها میزان نیروهای ۸۹روزه بالاست و در برخی دیگر شرکتی‌ها. آنها در ماه‌های گذشته برای احقاق حقوقشان دست به تجمع‌های زیادی زده‌اند.
جواد توکلی، عضو نظام پرستاری مشهد و عضو شورای مرکزی خانه پرستاری کشور، می‌گوید: تنها خواسته پرستاران اجرای قانون است؛ قوانینی مثل تعرفه‌گذاری خدمات پرستار که با وجود تبدیل شدن به قانون سال‌هاست اجرا نمی‌شود و در مقابل فرمول قاصدک را جایگزین آن کرده‌اند.
اجرای قانون مشاغل سخت و زیان‌آور هم مطالبه دیگر پرستاران است که اجرا نمی‌شود و پرستاران هر بار باید به دیوان عدالت اداری شکایت ببرند: «پرستاران هر ماه نزدیک به ۱۵شیفت شب دارند و روزهای تعطیل سر کار می‌روند. آنها در همه حالت در شیفت به‌سرمی‌برند و باید قانونی که مصوب سال ۸۸است، برایشان اجرا شود، اما این اتفاق نمی‌افتد.»
قانون ارتقای بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت هم به گفته این فعال حوزه پرستاری به‌طور کامل اجرا نمی‌شود. او یکی از دلایل آن را هم کمبود نیرو اعلام می‌کند: «وزارت بهداشت کم‌کاری خود را با وارد کردن فشار بر پرستاران و محاسبه نکردن شیفت شب و تعطیلات آنها جبران کرده است. اگر می‌گویند شغل پرستاری حاکمیتی است؛ مانند سایر این کارکنان با آنها رفتار شود.»
به گفته او، از سال ۹۴استخدام پرستاران به‌صورت شرکتی بسیار افزایش پیدا کرده و شاخص‌ترین شرکت، آوا سلامت است که از سوی کارکنان نظام سلامت اداره می‌شود؛ این در حالی است که باید بیمارستان‌ها به‌طور مستقیم با پرستاران قرارداد ببندند. به گفته او، قانون مشاغل سخت و زیان‌آور در تیرماه ۸۶تصویب شد و قانون بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت سال ۸۸.
کاهش مبلغ کارانه پرستاران یکی از مهم‌ترین اعتراضات پرستاران در استان قم هم هست. به گفته توکلی، پرستاران این استان حدود ۱۰تا ۱۵ماه معوقه داشتند که با پرداختی‌های جدید آن را به ۳ماه و ۴ماه رسانده‌اند، اما مبالغ آن به‌شدت کم است.
به گفته او، حتی آن زمان که کارانه‌ها حدود ۸۰۰هزار تومان پرداخت می‌شد، براساس فرمول قاصدک و طرح مبتنی بر عملکرد بود. از همان زمان پرستاران مخالف این نوع پرداختی‌ها بودند. به گفته او، پرستاران در مشهد در چندین دوره در مقابل دادگستری و استانداری دست به اعتراض زده و خواستار اجرا شدن مطالبات قانونی‌شان شده‌اند.
در تبریز هم پرستاران ۸۹روزه اعتراض‌هایی داشته‌اند. توکلی می‌گوید که تقدیر از پرستاران نباید تنها زبانی باشد، باید حق و حقوق آنها هم داده شود. در این استان، نزدیک به ۱۰پرستار جانشان را بر اثر ابتلا به کرونا از دست داده‌اند و تعداد زیادی هم در قرنطینه و مرخصی به سر می‌برند.
فوت ۷ پرستار در گیلان
محمد حسین‌پور، رئیس خانه پرستار گیلان، هم از شرایط نابه‌سامان در این استان می‌گوید. به گفته او، نزدیک به ۵۴۰نفر از نیروهای پرستار، قراردادهای ۸۹روزه دارند و هنوز تعیین‌تکلیف نشده‌اند در حالی که آنها به اسم قرارداد شرکتی جذب شده‌اند، اما بعدا مشخص شد که خبری از این شرکتی شدن نیست. همه اینها در شرایطی بود که ۲۵۰نفر از این افراد از بیمارستان‌های خصوصی آمده و عملا شغل قبلی‌شان را از دست داده بودند.
او می‌گوید: پرستاران در شرایطی فعالیت می‌کنند که تاکنون ۲۶نفر از کادر درمان و ۷نفر از نیروهای پرستاری این استان بر اثر ابتلا به ویروس کرونا جانشان را از دست داده‌اند. تعداد مبتلایان هم مشخص نیست.
به گفته او، در این مدت نیروهای پرستار چندین‌بار روبه‌روی دانشگاه علوم‌پزشکی و وزارت بهداشت تجمع کرده‌اند. همین پیگیری‌ها سبب شد تا ۲۴۰نفر از پرستاران ۸۹روزه در آزمون استخدامی شرکت کنند که از میان آنها ۱۸۰نفر شرکتی شدند.
او به وضعیت پرداخت کارانه‌ها در این استان اشاره می‌کند و می‌گوید: برخی از مبالغ ۵۰و ۸۰هزار تومان بود؛ این در حالی است که در ماه‌های گذشته شرایط سختی بر نظام پرستاری حاکم بوده و در هفته‌های اول شیوع ویروس، همه دنبال دارو برای پرستاران بودند و این افراد با صورت‌های تب کرده به محل کار می‌آمدند.
حسین زاغری، سوپروایزر اورژانس بیمارستان امام‌خمینی است که از ابتدای شیوع کوویدـ ۱۹، ۳بار به کرونا مبتلا شده است. او بار سوم، یک‌ماه در بیمارستان بستری شد و یک‌ماه است که در قرنطینه خانگی به‌سر می‌برد.
وی می‌گوید: نیروهای پرستاری به‌شدت خسته شده‌اند، بسیاری از نیروها در همین بیمارستان امام‌خمینی در بستری یا در مرخصی استعلاجی‌اند.
کاهش کارانه به دلیل کم شدن درآمدهای اختصاصی بیمارستان‌هاست
مریم حضرتی، معاون پرستاری وزارت بهداشت، در گفت‌وگو با همشهری به بخشی از این اعتراض‌ها پاسخ می‌دهد. به گفته او، در ۳۰بهمن سال گذشته، ۵۰درصد به حقوق پرستاران با هر نوع استخدامی اضافه شد؛ همچنین به حقوق نیروهای قراردادی که به نیروهای تبصره۳ هم معروفند، ۴۰درصد اضافه شد؛ یعنی یک‌میلیون و ۲۰۰هزار تومان. حقوق نیروهای شرکتی هم براساس ابلاغیه چهارم مرداد، به ۴میلیون و ۱۰۰هزار تومان افزایش پیدا کرد و بدین‌ترتیب تاحدودی میان حقوق دریافتی پرستاران همسان‌سازی اتفاق افتاد و بخشی از مسائل همکاران ما مرتفع شد.
براساس اعلام این مسئول در وزارت بهداشت، از نظر این وزارتخانه، نیروی شرکتی و قراردادی و طرحی هیچ تفاوتی با هم ندارند و شرح وظایف برای همه آنها یکسان است، اما به‌دلیل شرایط استخدام، میزان دریافتی آنها متفاوت است. نکته دیگری که از سوی حضرتی مطرح می‌شود ماجرای اضافه کار و کارانه پرستاران بود.
به گفته او، در ۲۷اسفند سال گذشته، معاونت پرستاری و معاونت توسعه و معاونت درمان وزارت بهداشت به تمام دانشگاه‌ها ابلاغ کردند تا اضافه کار و کارانه پرستاران از هم جدا شود. این مسئله یکی از خواسته‌های مهم پرستاران بود؛ هر چند که برخی از دانشگاه‌ها هنوز موفق نشده‌اند آن را عملی کنند و معاونت پرستاری پیگیر عملیاتی شدن آن است. او درباره معوقات پرستاران ازجمله کارانه و اضافه کار هم توضیح می‌دهد.
براساس اعلام او، پرداخت کارانه پرستاران به‌طور میانگین نزدیک به ۹ماه و اضافه کارشان نزدیک به ۱۲ماه به تأخیر افتاده بود که با پرداختی‌های جدید برخی از دانشگاه‌ها آن را به صفر رساندند و در برخی دانشگاه‌ها، میانگین ۷ماه کاهش پیدا کرد.
او در پاسخ به اینکه مبالغ پرداخت شده برای کارانه بسیار پایین بوده و در برخی دانشگاه‌ها حتی ۵۰هزار تومان و ۱۰۰هزار تومان واریز شده است، توضیح می‌دهد: «درآمد اختصاصی بیمارستان‌ها به‌دلیل شیوع کرونا کاهش پیدا کرده و درآمدزایی نداشته‌اند؛ به همین دلیل میزان کارانه کم شده و کم بودن آن در کارانه‌های جدید هم اتفاق می‌افتد. هر چند که این حق پرستاران است که نسبت به این موضوع اعتراض کنند؛ معاونت پرستاری با معاونت توسعه وزارت بهداشت در حال پیگیری موضوع هستند.» به گفته او، امسال هم میزان کارانه‌ها کم خواهد بود و معاونت پرستاری به‌دنبال راه‌حلی برای جبران این کاهش است.
در ۲ سال گذشته ۷ هزار و ۶۰۰ نیروی پرستار استخدام شدند
فعالان حوزه پرستاری کمبود نیرو را یکی از معضلات اصلی نظام درمان می‌دانند. آنها می‌گویند که این مسئله منجر به کاهش کیفیت خدمات پرستاری شده است. اما حضرتی به همشهری می‌گوید که در ۲سال گذشته ۷هزار و ۶۰۰نیروی پرستار استخدام شده‌اند: «در سال ۹۸، ۴هزار و ۴۳نفر از ۱۰هزار مجوزی که برای استخدام داده شده بود، جذب شدند. در سال ۹۹، ۲هزار و ۵۰۰نفر استخدام شدند و در همین سال یک‌هزار و ۱۴۲نیرو نیز به‌صورت قراردادی به کار گرفته شدند. این افراد براساس آزمونی که به‌زودی برگزار می‌شود، جذب خواهند شد.»
به گفته او، امسال هم مجوز استخدام ۷هزار نیرو گرفته شده که امیدوار است ۵۰درصد از این تعداد جذب شوند: «قانون ارتقای بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت و قانون مشاغل سخت و زیان‌آور به‌دلیل کمبود نیرو اجرا نمی‌شود؛ به همین دلیل معاونت پرستاری با جذب نیرو در حال پیگیری برای اجرای آن است.»
حضرتی در پاسخ به اینکه بیشتر استخدام‌های جدید تبدیل وضعیت بوده، نه اضافه شدن نیروی جدید، می‌گوید: «دانشگاه‌های علوم‌پزشکی به تعداد نیروهایی که تغییر وضعیت داده شده‌اند، می‌توانند مجوز شرکتی بگیرند؛ مثلا اگر هزار پرستار شرکتی بودند که پیمانی شدند به همان اندازه دانشگاه می‌تواند نیرو بگیرد.»
جایگزینی نیروهای شرکتی یکی دیگر از چالش‌های گروه‌های پرستاری است. آنها می‌گویند که چرا پرستاران با واسطه یک شرکت برای نظام درمانی کشور فعالیت کنند و باید قراردادهایشان به‌طور مستقیم با دانشگاه‌های علوم‌پزشکی باشد. حضرتی درباره این موضوع می‌گوید، این مسئله حق پرستاران است و نظر شخصی او هم این است که پرستاران باید شغل پایدارتری داشته باشند و با خود دانشگاه قرارداد ببندند، اما مشخص نیست چه زمانی این اتفاق بیفتد.
تصور این بود که کرونا ۳ماهه تمام می‌شود
ماجرا اما تنها به استخدام این نیروها محدود نمی‌شود. قراردادهای ۸۹روزه پرستاران هم معضلی بود که از ابتدای شیوع کوویدـ ۱۹در کشور شکل گرفت که با اعتراض پیوسته پرستاران همراه شد. حضرتی می‌گوید با این نوع قراردادها موافق نیست.
تصور نظام سلامت این بود که کوویدـ ۱۹، ۳ماهه تمام می‌شود؛ به همین دلیل برای کمک به بخش درمان، استخدام‌های ۸۹روزه انجام داد. این نوع استخدام‌ها در گذشته برای جبران کمبود نیرو یا مرخصی نیروها برای زایمان استفاده می‌شد و در دوره کرونا برای کمک به بخش درمان. با شروع شیوع کرونا، یک تعداد از نیروها در قالب طرح یا تمدید طرح به‌صورت قراردادهای ۸۹روزه به‌کار گرفته شدند که تلاش می‌شود با آنها قرارداد بسته شود. این افراد باید در آزمون استخدامی شرکت کنند؛ هر چند که فعالیت این افراد در بخش کرونا، امتیاز دارد و این امتیاز می‌تواند به آنها در آزمون استخدامی کمک کند. به گفته او، تمدید چندباره این قراردادها احتمالا برای رسیدن به زمان برگزاری آزمون و شرکت کردن‌شان در آزمون باشد: «بیشتر دانشگاه‌ها مسئله قراردادهای ۸۹روزه را حل کرده و این نیروها را به‌صورت تمدید طرح یا شرکتی جذب کرده‌اند.»