چنین خبری برای دوستداران استاد آنقدر هیجان انگیز بود که تمام ۲۸ هزار بلیت این برنامه در زمانی کمتر از ۴ ساعت رزرو شد، همچنان‌که تمام ۲۸۵۵ بلیتی که به دلایل مختلف پس از رزرو شدن خریداری نشده‌بود، در دور دوم فروش تنها در عرض ۱۴ دقیقه به فروش رسید.
اینجاست که فصل مشترک میان برگزاری کنسرت یک استاد بزرگ موسیقی با کاربرد دانش و فناوری نمایان می‌شود؛ اتفاقی که سال‌هاست در کشورهای پیشرفته به ساده‌ترین و کم‌مشکل‌ترین شکل افتاده و ما هنوز در اولین تجربه‌هایمان، افتان و خیزان حرکت می‌کنیم.
پرده اول: ذوق‌مرگی
خبر برگزاری کنسرت قبل از اینکه در رسانه‌ها منتشر شود، از طریق پیام‌های کوتاه موبایل به موبایل به دوستداران موسیقی می‌رسد و همه را ذوق‌زده می‌کند. این بار هم مثل سال قبل قرار است که بلیت‌ها فقط از طریق یک سایت اینترنتی فروخته شوند؛
یعنی از سرگردانی در شهر و از این شهر‌کتاب تا آن مرکز فروش به‌دنبال بلیت دویدن خبری نیست. درست مثل سال قبل. اما اگر همه‌چیز مانند سال قبل باشد چی؟ فروش اینترنتی بلیت‌های کنسرت مرداد‌ماه سال قبل کمی تا قسمتی دراماتیک بود.
سایت مربوطه بار‌ها بر اثر هجوم دوستداران و در نظر نگرفتن تمهیدات لازم دچار مشکل شد و هزاران نفر از مردم که پای اینترنت بودند تا از قافله خرید بلیت عقب نمانند به دفعات با پیغام‌هایی نظیر «از آنجا که تاخیر پیش آمده در شروع به کار سایت فروش بلیت‌های کنسرت استاد شجریان منجر به رنجش خاطر شما عزیزان شده بسیار متأسفیم.» مواجه می‌شدند.
در نهایت و پس از رفع مشکلات سایت هم در قسمت پرداخت اینترنتی مشکل پیش آمد و...
همه این مسائل باعث رنجش دوستداران صدای شجریان و انعکاس این مشکلات در رسانه‌های کمتر رسمی شد: «کسی که حتی یک وبلاگ کم‌بیننده داشته باشد هم می‌داند با توجه به ترافیک وارد شده در یک ساعت خاص به سرورها، این سرورها در اصطلاح فنی Crash خواهند کرد اما دوستان برنامه ریز ما گویا...»
کاظمی، یکی از دست‌اندرکاران سایت عرضه‌کننده بلیت است که در گفت‌وگو با همشهری مشکلات را اینچنین تشریح می‌کند: هجوم مردم به سایت فروش بلیت وحشتناک است و ما در هیچ‌جای دیگر با چنین استقبالی مواجه نمی‌شویم به‌طوری‌که بار لحظه‌ای روی سیستم در بعضی لحظات با بار روی سایت‌هایی چون گوگل و یاهو قابل مقایسه است.
این کارشناس نرم‌افزار با اشاره به اینکه سال قبل چنین استقبالی را پیش‌بینی نمی‌کرده‌اند، می‌افزاید: در قسمت فروش اینترنتی هم مشکل داشتیم چون فقط با یک بانک قرارداد داشتیم و بانک هم پیش‌بینی چنین هجومی را نداشت و در نهایت مجبور شدیم سیستم پرداخت آنلاین را حذف کنیم.
پرده دوم: انتظار
«با کمال پوزش از مشکلات پیش آمده در خرید بلیت جهت آگاهی از زمان فروش خواهشمندیم سه‌شنبه، ۷ خرداد به سایت مراجعه فرمایید.» این اولین پیغامی بود که خریداران بلیت کنسرت، امسال با آن مواجه شدند.
درحالی‌که قرار بود رزرو بلیت‌های کنسرت از ساعت ۱۲ ظهر روز ۶ خرداد انجام شود، به‌دلیل مشکلات فنی، ساعت ۴ بعد‌از ظهر این پیغام روی سایت قرار گرفت و در نهایت رزرو بلیت به روز ۱۱ خرداد موکول شد: «ما هر بار که سیستم را راه‌اندازی می‌کنیم در پی افزایش ایمنی هستیم و این بار روی سیستم فایروال نصب کرده بودیم، اما یکی دو تا از تنظیمات ما مشکل داشت و باعث شد در ساعات اولیه ارتباط ما با سرور قطع باشد. بعد از رفع مشکل فروش را چند روز به تعویق انداختیم تا از کارکرد درست سیستم مطمئن شویم.»
این روایتی است که کاظمی از ماجرا دارد. وی با اشاره به نو‌پا بودن ارائه خدماتی از این دست در ایران به همشهری می‌گوید: پرداخت اینترنتی در ایران زیاد مرسوم نیست و به هرحال مشکلات خاص خودش را دارد و هنگامی که سیستم عملیاتی می‌شود این مشکلات خودشان را نشان می‌دهند که در تجربه‌های بعدی قابل رفع است.
وی ادامه می‌دهد: تجربه سال پیش به ما کمک کرد تا امسال مشکل کمتری داشته باشیم. اظهارات کاظمی درست به‌نظر می‌رسد اگر از مشکل سایت و بالا نیامدنش از دقایقی قبل از ساعت ۱۲ روز ۱۱ خرداد (زمانی که قرار بود رزرو بلیت پس از یک تاخیر ۵ روزه انجام شود) تا حدود ۱۴ همان روز صرف‌نظر کنیم: «در آن ۲ ساعت مشکلی پیش آمد و ارتباط با سرور قطع شد ولی پس از آن مردم با کمترین مشکل رزرو بلیت در روز‌های دلخواهشان را انجام دادند و ساعت ۱۶:۴۵ آخرین بلیت هم رزرو شد.»
اما ساعت ۱۰ شب روز شنبه ۱۱ خرداد برای تمام آن موجودات خوشبختی که در یک فرصت ۳ ساعته موفق به رزرو بلیت شده بودند تازه آغاز ماجرا بود؛ برای اینکه مردم در هنگام پرداخت اینترنتی با کمترین مشکل مواجه شوند، با ۴ بانک قرارداد داشتیم و با هماهنگی با این بانک‌ها ساعات خاصی را برای پرداخت اینترنتی بهای بلیت اختصاص داده بودیم تا بانک‌ها بتوانند این بار اضافی روی سیستمشان را مدیریت کنند.
۴ بانکی که کاظمی از آنها نام می‌برد شامل ۳ بانک خصوصی و یک بانک دولتی است و این سؤال را پیش می‌آورد که تکلیف کسانی که کارت این بانک‌ها را ندارند چیست؟
سؤالی که این کارشناس در پاسخ به آن می‌گوید: ما مجبوریم از بانک‌هایی کمک بگیریم که دارای internet gateway هستند و کسانی که کارت ندارند هم می‌توانند از کارت‌های هدیه استفاده کنند.
هادی طالبی، کارشناس بانکداری اینترنتی در پاسخ به این سؤال همشهری که چرا تمام بانک‌ها مجهز به درگاه خرید اینترنتی نیستند، می‌گوید: دیر یا زود باید شاهد این اتفاق باشیم اما با توجه به اینکه پولی که از حساب مشتری کم می‌شود درصورتی که تراکنش مورد نظر ناموفق باشد نارضایتی مشتری را به‌دنبال دارد، وجود چنین خدماتی را با ریسک‌پذیری بالایی همراه می‌کند که ممکن است رغبت چندانی برای ارائه این خدمات در میان تمام بانک‌ها وجود نداشته باشد.
این کارشناس با اشاره به اینکه مصوبه اسفند‌ماه هیات دولت این وظیفه را بر عهده بانک‌ها گذاشته است، ادامه می‌دهد: ریسک‌پذیری بالای تراکنش‌های مالی اینترنتی روی مشتریان هم تاثیر‌گذار است و به‌طور معمول مردم تمایل زیادی به استفاده از این خدمات ندارند، ضمن اینکه سرعت پایین اینترنت در ایران که در بسیاری از موارد باعث ناکامی این فعالیت‌ها می‌شود، در این مسئله بی‌تاثیر نیست.
پرده سوم: سرگردانی
«من ۳ تا کارت بانکی دارم که همه‌شان هم عضو شتابند ولی از این ۴ تا بانکی که در سایت اعلام شده کارتی ندارم. پس اگر با این کارت‌هایم نمی‌توانم یک خرید اینترنتی ساده انجام بدهم یکی به من بگوید این شتاب به چه دردی می‌خورد؟»
کافی است در موتور‌های جست‌وجو عباراتی چون «شجریان + بلیت» را جست‌وجو کنید تا به انبوهی از سؤالات و نگرانی‌هایی که جست‌وجوگران بلیت در هفته‌های اخیر داشته‌اند دست یابید.
سؤالی که مسئولان سایت فروش بلیت آن را به نبود درگاه فروش اینترنتی در همه بانک‌ها نسبت می‌دهند و علیرضا بیجار، کارشناس بخش بانکداری الکترونیک بانک ملت در مورد آن می‌گوید: پورتال ما همه کارت‌های عضو شتاب را می‌پذیرد و نمونه آن در فروش اینترنتی بلیت‌های رجاء مشهود است و اگر در سایت فروش بلیت آمده که فقط با کارت چند بانک می‌توان اقدام به خرید بلیت کرد اشتباه است چون مردم می‌توانند وارد درگاه بانک ما بشوند ولی با کارت بانک دیگری که عضو شتاب است، اقدام به خرید کنند.
وی ادامه می‌دهد: البته قبول دارم که سوئیچ شتاب ضعف دارد و وقتی درخواست‌ها زیاد می‌شود پاسخگو نیست.
حتی گاهی عواملی چون ترافیک خط، سرعت و پهنای باند و... باعث می‌شود بانک‌ها پاسخگویی مناسبی نداشته باشند.
مشکل دیگری که خریداران اینترنتی بلیت با آن روبه‌رو شدند لزوم پرداخت مبلغ مورد نظر تنها با یک کارت است: « ۳ بلیت ۳۰ هزار تومانی رزرو کرده‌ام و ۳ کارت هدیه ۳۰ هزار تومانی خریدم تا بهای بلیت‌ها را بپردازم اما باید کل مبلغ را فقط با یک کارت بپردازم.»
در مقابل این مشکل، درحالی‌که مسئولان سایت این مسئله را نیز به سیستم بانکی نسبت می‌دهند، بیجار این مسئله را ناشی از ضعف سایت فروش می‌داند؛
«در خدمات فروش اینترنتی همه توقع دارند که بانک همه کار‌ها را انجام دهد درحالی‌که ما فقط وظیفه انتقال پول را بر عهده داریم، نه سر و سامان دادن سیستم، دیتابیس و طراحی سایت را.در این مورد هم اگر طراحان سایت مایل باشند تا پرداخت به‌صورت جزئی (partial) و در چند مرحله امکان‌پذیر باشد می‌توانند این امکان را روی سایت بگذارند.»
وی در ادامه با بیان اینکه سرعت اینترنت در ایران برای کار‌های بانکی چندان مناسب نیست و در نظر گرفتن چنین امکاناتی مستلزم پهنای باند و سرعت بیشتر است می‌افزاید: فرض کنید پس از پرداخت بخشی از پول با یک کارت ارتباط کاربر با شبکه قطع شود (اتفاقی که با وجود کیفیت ارتباطات اینترنتی در ایران دور از ذهن نیست) حال یا باید تراکنش موفق اولیه هم باطل شود یا وقت زیادی از سیستم صرف شود تا بالاخره یک پرداخت کامل شود.
پرده چهارم: امیدواری
«ما امضاکنندگان این نامه اعتراض شدید خود را نسبت به پایمال شدن وقت، احساسات و علاقه‌مندی دوستداران موسیقی ایرانی به‌دلیل شرایط و روش‌های فروش بلیت کنسرت استاد آواز ایران، استاد محمد رضا شجریان اعلام می‌کنیم.»
این بخشی از یک اعتراض اینترنتی است که با درخواست تغییر جدی روش فروش بلیت به پایان می‌رسد؛
اعتراضی که اگرچه به‌دلیل مشکلاتی که در زمینه عرضه بلیت‌های این کنسرت وجود داشت، قابل توجه است، اما شاید بهتر باشد که معترضان به جای درخواست تغییر شیوه فروش بلیت به اصلاح این شیوه نوین امیدوار باشند