به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، تقلای ترامپ برای تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران درحالی در آستانه شکست نهایی قرار گرفته که با توجه به برگزاری انتخابات قریب الوقوع در روز 13 آبان و اوضاع نه چندان رضایتبخشی که او در نظرسنجی ها دارد، به شدت نیاز به جمع آوری امتیاز برای رهایی از شکست دارد.
یکی از مفاد توافق هسته ای ایران با غرب پایان تحریم تسلیحاتی ایران در ۱۸ اکتبر (۲۷ مهر) بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت بوده که به عنوان دستاوردی مهم نیز به شمار می رود.
براساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که مهر تاییدی بر توافق بین المللی هسته ای ایران (برجام) ژوئیه ۲۰۱۵ است؛ تحریم ایران در خصوص ممنوعیت فروش سلاح و تجهیزات نظامی سنگین؛ در ۱۸ اکتبر (۲۷ مهر) لغو خواهد شد.
دولت ترامپ پس از پایان دادن به مشارکت خود در برجام، در ماههای اخیر تلاش کرد مانع از پایان یافتن محدودیت تسلیحاتی مندرج در پیوست ب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت شوند. از این رو ابتدا یک قطعنامه ۱۳ صفحه‌ای ارائه داد که با مخالفت کلی اعضای شورا روبه رو شد، در نتیجه وادار شد مفاد آن را به کلی حذف و در ۴ بند ارائه دهند که هدف اصلی آن تداوم محدودیت تسلیحاتی فعلی ایران بود. این پیش‌نویس قطعنامه هم نتوانست حد نصاب لازم برای تصویب را به دست آورد به طوری که از ۱۵ عضو شورای امنیت ۱۳ عضو با قطعنامه آمریکا مخالفت کردند.
تنش ترامپ با ایران و جامعه جهانی از سال گذشته و هنگامی آغاز شد که ایالات متحده فهمید پس از خروج از برجام دیگر نمی‌تواند به آسانی از مزایای آن علیه تهران استفاده کند. از میانه‌های سال ۲۰۱۹ رسانه‌های جهان بر پایان تحریم تسلیحاتی ایران (از ۱۸ اکتبر- ۲۷ مهر) تمرکز کردند و مخالفت با نخستین امتیاز حقوقی و سیاسی توافق هسته ای برای تهران، کاخ سفید را به تکاپو واداشت.
مایک پمپئو در ۳۱ مرداد ماه امسال با سفر به نیویورک و حضور در سازمان ملل متحد، به عنوان بالاترین مقام دیپلماسی آمریکا، نامه درخواست فعال‌سازی مکانیسم ماشه را به رئیس شورای امنیت ارائه داد که در این مسیر نیز شکست خورد.
دکتر حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران روز چهارشنبه در مورد لغو تحریم تسلیحاتی ایران تصریح کرد: ما هفته آینده به مردم این خبر خوش و تبریک را می دهیم ده سال تحریم ظالمانه تسلیحاتی یکشنبه هفته آینده رفع می شود چهار سال سر این موضوع با آمریکا جنگیدیم چهار سال آمریکا این در و آن در می زد این که روز ۲۷ مهرماه اتفاق نیافتد این روز اتفاق می‌افتد که به خاطر ایستادگی مردم است. این به خاطر تلاش دیپلمات‌های ماست که آمریکا موفق نشد. آن‌هایی که می‌گویند برجام برای ما چه کرده این یکی از کارهای برجام است. تحریم تسلیحاتی را برداشت و از یکشنبه میتوانیم از هر کس می‌خواهیم اسلحه بخریم و به هر کس می‌خواهیم اسلحه بفروشیم.
همچنین محمود واعظی رییس دفتر رییس جمهوری رفع محدودیت‌های تسلیحاتی از۲۷ مهرماه را موفقیت بزرگ ایران در کارزار با آمریکا عنوان کرد و گفت: از هفته دیگر محدودیت‌هایی که در زمینه صادرات و واردات تسلیحاتی داشتیم برداشته می‌شود.
در همین حال "سعید خطیب‌زاده" سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز در جدیدترین موضع‌گیری در این رابطه از پایان نظام مجوز خواهی صادرات و واردات اقلام تسلیحاتی ایران در بامداد ۲۷ مهرماه جاری خبر داد و گفت: ۲۷ مهر، روز شکست آمریکاست که علیرغم گردن‌کشی و حیله‌گری‌ها نتوانست کار خود را جلو ببرد.
اگرچه خروج دولت دونالد ترامپ از برخی توافق‌های بین‌المللی منجر به بروز اختلاف نظرهایی میان اروپا و واشنگتن شد اما تاثیر چندانی در هم‌پیمانی میان آنها نداشت اما در میان تمامی این توافق‌ها، برجام به عنوان توافقی تاریخی و ثمره دیپلماسی فعال جمهوری اسلامی ایران، تنها توافقی است که اروپایی‌ها حاضر نیستند از آن عبور کنند و تن به خواسته دولت ترامپ دهند.
خروج از برجام و آغاز کارشکنی‌های آمریکا
آمریکا با خروج از برجام، توافق بین‌المللی را که اکثر کارشناسان از آن به عنوان دستاورد قرن حاضر یاد کرده بودند، زیر پا گذاشت و عملا در خلاف جهت اصول و قوانین عرف بین المللی حرکت کرد. دولت دونالد ترامپ در این مسیر طی ماههای اخیر بحث تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را به شدت پیگیر بود و توجیهات بی پایه و اساسی را مطرح می کرد. این در حالی است که در ماه اوت گذشته، تلاش واشنگتن برای تحت فشار قرار دادن شورای امنیت به منظور تمدید تحریم تسلیحاتی ایران و بازگرداندن تحریم های بین المللی ضد ایرانی که طبق قطعنامه ۲۲۳۱ لغو شده بودند، ناکام ماند.
پیشتر نیز همه اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد به‌جز دومینیکن با رد قاطعانه پیش‌نویس قطعنامه آمریکا، به همراه ریاست این شورا اعلام کرده‌اند که آمریکا به دلیل خروج از برجام در جایگاهی نیست که بتواند مکانیسم ماشه را فعال کند و شورای امنیت هیچ اقدامی در این خصوص نخواهد کرد.
در این میان امضاکنندگان برجام همگی بر اجرای دقیقا توافق هسته ای تاکید داشته اند و اعلام کرده اند که تحریم تسلیحاتی ایران از ۲۷ مهر لغو خواهند شد. مسکو در ماه سپتامبر از تمایل خود به توسعه همکاری های نظامی با ایران پس از رفع تحریم تسلیحاتی خبر داد و چین نیز اعلام کرد قصد دارد پس از ۱۸ اکتبر (۲۷ مهر) به ایران سلاح بفروشد.
مخالفت جهانی با یک‌جانبه‌گرایی واشنگتن
حمایت جامعه جهانی از توافق هسته‌ای، ایالات متحده را منزوی ساخته است و بیشتر کشورها آمریکا را فاقد هرگونه صلاحیتی برای درخواست بازگشت تحریم‌های‌بین‌المللی علیه ایران می‌دانند.
مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا در حالی پیشتر مدعی ازسرگیری تحریم‌ها ازجمله تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران شده است که چندی پیش شورای امنیت سازمان ملل با رد پیش‌نویس قطعنامه آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران، مخالفت آشکار خود را با آن اعلام کرد و به‌جز آمریکا، تنها دومینیکن به آن رأی مثبت داد و همه اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد به همراه ریاست این شورا اعلام کرده‌اند که آمریکا به دلیل خروج از برجام در جایگاهی نیست که بتواند مکانیسم ماشه را فعال کند و شورای امنیت هیچ اقدامی در این زمینه نخواهد کرد.
کارشناسان و مقامات بین‌المللی در حالی اقدامات آمریکا در تمدید تسلیحاتی ایران را مغابر با اصول بین‌المللی می دانند که خود آمریکایی ها نیز این پروژه دولت ترامپ را شکست خورده می دانند. جان بولتون مشاور سابق امنیت ملی ترامپ اخیرا عنوان کرد: تلاش دولت ترامپ برای بازگرداندن تحریم‌ها شکست خورده و این مساله کوشش‌های آمریکا را برای حذف برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران تضعیف می‌کند.
در این میان واشنگتن از همراهی متحدانش علیه ایران به شدت ناامید شده است. این مسئله را مقامات آمریکایی اذعان کرده اند. «الیوت آبرامز» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران اخیرا اعلام کرد که واشگتن از کشورهای اروپایی درباره اعمال تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران ناامید شده است. وی اظهار کرد: واشنگتن از متحدان اروپایی‌اش ناامید شده است.
سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه پیشتر اعلام کرده بود که تحریم تسلیحاتی ایران پس از به سر آمدن موعد آن در روز ۲۷مهرماه سال جاری( ۱۸ ماه اکتبر) لغو خواهد شد.
وی اخیرا گفته بود: شورای امنیت در قطعنامه ۲۲۳۱ مطابق با بند هفتم منشور سازمان ملل که برجام را تایید می کند خاطرنشان کرد که ارسال تسلیحات به ایران و از این کشور موضوع مورد بررسی شورای امنیت است.
لاوروف گفت: روز ۱۸ ماه اکتبر سال ۲۰۲۰ تحریم ارسال تسلیحات به ایران و از این کشور متوقف خواهد شد. تحریم تسلیحاتی وجود ندارد و هیچ گونه محدودیتی پس از این تاریخ اعمال نخواهد شد.
سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه نیز اعلام کرد که تحریم های آمریکا بر همکاری های ایران و روسیه تاثیری نمی گذارند.
در همین راستا میخاییل اولیانوف نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین المللی در وین نیز اعلام کرد: تمام تلاش‌های آمریکا برای ادامه تحریم تسلیحاتی ایران شکست خورده است و در آینده نیز بی‌نتیجه خواهد ماند.
اولیانوف اخیرا در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در مسکو در پاسخ به این سوال که آیا ایالات متحده با توجه لغو محدودیت تسلیحاتی ایران روز ۱۸ اکتبر (۲۷ مهر) می تواند از آن ممانعت کند، اظهار داشت: تلاش های اخیر آمریکا در شورای امنیت برای این اقدام (ادامه تحریم تسلیحاتی ایران) ناتوانی این کشور را نشان داد.
«ایگور کوروتچنکو» سردبیر نشریه دفاع ملی روسیه هم معتقد است که هیچ محدودیت حقوقی برای فروش تسلیحات به ایران باتوجه به این واقعیت که محدودیت تسلیحاتی در مورد تهران تمدید نشده، وجود ندارد.
کوروتچنکو که از کارشناسان نظامی مطرح در روسیه است روز سه شنبه در گفت وگو با ایرنا تصریح کرد: براساس قوانین بین المللی هیچ ممنوعیتی در مورد همکاری تسلیحاتی با ایران وجود ندارد و روسیه بر این امر مهم تاکید دارد.
ایگور کوروتچنکو سردبیر نشریه دفاع ملی روسیه معتقد است که هیچ محدودیت حقوقی برای فروش تسلیحات به ایران باتوجه به این واقعیت که محدودیت تسلیحاتی در مورد تهران تمدید نشده، وجود ندارد.
وی خاطر نشان کرد: براساس قوانین بین المللی هیچ ممنوعیتی در مورد همکاری تسلیحاتی با ایران وجود ندارد و روسیه بر این امر مهم تاکید دارد. ایران و روسیه می توانند همکاری درازمدت در حوزه فنی -نظامی داشته باشند.
این کارشناس ارشد روس ادامه داد: روسیه می تواند هر چیزی که ممنوع نیست بفروشد و ایران هم هر چیزی که لازم دارد می تواند برای خرید به روسیه پیشنهاد بدهد.