به گزارش همشهری آنلاین به نقل از خبرگزاری مهر، بیست و ششم مهر تا دوم آبان ۹۹، هفته ملی سلامت بانوان نام گرفته است. نیمی از جمعیت کشور که سلامت آنها نقشی تعیین کننده در سلامت خانواده و جامعه و همچنین، نسل‌های آتی دارد، زنان هستند. یکی از مشکلات مهم سلامت بانوان که می‌تواند عوارض جدی، از جمله ناباروری به دنبال داشته باشد، بیماری التهابی لگن (Pelvic Inflammatory Disease) است. اما علل بروز این بیماری و راه‌های تشخیص و درمان آن چیست.
آتوسا کریمی جراح و متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ ناباروری، در توضیح این بیماری، گفت: بیماری التهابی لگن یا PID عبارت است از عفونت رحم، لوله‌های رحمی و دیگر بخش‌های دستگاه تناسلی که می‌تواند به داخل لگن نیز پخش شود و ایجاد چسبندگی و آبسه کند. بیماری التهابی لگن با بالا رفتن و سیر صعودی میکروارگانیسم‌ها و میکروب‌هایی که در بخش‌های تحتانی سیستم تناسلی کولونیزه می‌شوند، رخ می‌دهد.
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا، افزود: ممکن است عفونت‌هایی در ناحیه واژن یا سرویکس (دهانه رحم) وجود داشته باشد. این عفونت‌ها باعث بر هم خوردن pH طبیعی واژن می‌شوند. این وضعیت باعث می‌شود باکتری‌هایی که به طور طبیعی در این ناحیه زندگی می‌کنند، یعنی لاکتوباسیل‌ها، به‌تدریج کاهش یابند و از بین بروند و در عوض، میکروارگانیسم‌های عفونت‌زا رشد کنند. اگر در این مرحله عفونت واژن یا واژینیت و یا عفونت سرویکس یا سرویسیت درمان نشود، از کانال دهانه رحم یا اندوسرویکس به سمت بالا حرکت می‌کند و وارد حفره رحم می‌شود. در این صورت، لایه داخلی رحم یا اندومتر دچار التهاب و عفونت می‌شود که به آن اندومتریت گفته می‌شود.
وی با اشاره به عوارض درمان نشدن عفونت رحم، ادامه داد: اگر این عفونت به‌طور کامل درمان نشود، ممکن است از داخل رحم به لوله‌های فالوپ کشیده شود و این لوله‌ها را دچار التهاب کند که به آن سالپنژیت گفته می‌شود. در مراحل پیشرفته‌تر، تجمع مایع چرکی و حاوی چسبندگی و ویسکوزیته بالا، ایجاد هیدروسالپنکس می‌کند و در چنین شرایطی ممکن است عفونت از انتهای لوله‌ها در فضای لگن منتشر شود و تخمدان‌ها را نیز درگیر کند و در حفره لگن ایجاد التهاب، چسبندگی و آبسه کند.
این متخصص زنان درباره علل بروز و عوامل خطر بیماری التهابی لگن گفت: میکروارگانیسم‌های بسیار زیادی می‌توانند باعث بروز بیماری التهابی لگن شوند، ولی کلامیدیا و سوزاک، که هر دو از عفونت‌های انتقال‌یابنده از راه تماس جنسی‌اند، از مهم‌ترین عوامل بروز بیماری التهابی در لگن هستند. این بیماری اغلب خانم‌های در سنین تولیدمثل را درگیر می‌کند، اما احتمال ابتلای خانم‌ها در سنین زیر ۲۵ سال بیشتر است، زیرا دهانه رحم هنوز به حد کافی بلوغ نیافته است. رفتارهای پرخطر جنسی و روابط خارج از ازدواج از جمله عوامل خطر ابتلاء به این بیماری‌اند و خانم‌هایی که خودشان یا همسرشان شرکای جنسی متعدد دارد، در معرض خطر ابتلاء قرار دارند. استفاده از دوش واژینال نیز احتمال خطر ابتلاء به این بیماری را افزایش می‌دهد، زیرا هم تعادل pH محیط واژن و سرویکس را بر هم می‌زند و هم باعث به بالا رانده شدن عفونت می‌شود. همچنین، خطر بروز بیماری التهابی لگن در خانم‌هایی که از IUD استفاده می‌کنند، اندکی بیشتر است.
بیماری اندومتریوز و مشکل ناباروری
کریمی درباره علائم این بیماری توضیح داد: وقتی عفونت در مراحل اولیه است، یعنی خانم مبتلا به واژینیت یا سرویسیت است، ممکن است علائمی همچون تحریک پوستی در ناحیه بیرونی اندام‌های تناسلی، ترشحات غیرعادی واژینال، درد، خارش یا سوزش، لک‌بینی و یا خون‌ریزی‌های غیرعادی داشته باشد. اما وقتی رحم و لوله‌ها درگیر می‌شوند و در واقع بیماری التهابی لگن شکل می‌گیرد، علائم بسیار متغیر است. طیفی از علائم از دردهای واضح در نواحی تحتانی شکم و تب و لرز تا ناباروری ممکن است بروز کنند. البته، گاهی ممکن است خانم مبتلا هیچ علامت واضحی نداشته باشد.
این فلوشیپ ناباروری به عوارض بیماری التهابی لگن اشاره کرد و افزود: وجود التهاب در آندومتر یا جدار داخلی رحم می‌تواند مانع لانه‌گزینی جنین و در نتیجه ناباروری شود. همچنین، تورم و عفونت لوله‌ها ممکن است مانع حرکت تخمک و اسپرم و ناباروری شود. همچنین التهاب و عفونت لوله‌های رحمی از جمله عوامل اصلی خطر بارداری لوله‌ای یا خارج‌رحمی است. بارداری خارج رحمی اگر منجر به پارگی لوله شود، می‌تواند خونریزی شدید و خطر مرگ به دنبال داشته باشد.
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا، درباره تشخیص و درمان این بیماری توضیح داد: وقتی عفونت هنوز در ناحیه تحتانی سیستم تناسلی، یعنی محدود به واژن یا سرویکس است، فقط با یک عفونت موضعی مواجه‌ایم و درمان آن ساده است. اما لازم است خانم‌ها به علائمی که قبلاً به آنها اشاره شد، مثل ترشحات غیرعادی واژینال یا سوزش و خارش در ناحیه تناسلی، بی‌تفاوت نباشند و در صورت داشتن این علائم، حتماً به پزشک مراجعه کنند. پزشک با گرفتن شرح حال و علائم، معاینه و بررسی رنگ و نوع ترشحات، درمان دارویی لازم را تجویز می‌کند. البته، بسیار مهم است که دوره درمان کامل شود تا واژینیت یا سرویسیت به‌طور کامل از بین برود و عفونت به سمت بالا نرود و رحم و لوله‌ها را درگیر نکند. همچنین، در مواردی که عفونت خانم از نوع عفونت‌های مقاربتی باشد، همسر وی نیز حتماً باید به‌طور همزمان دارو دریافت کند و درمان شود.
وی در ادامه افزود: اگر عفونت وارد اندوسرویکس شود و نواحی دیگر، مثل رحم و لوله‌ها را درگیر کند، پزشک متخصص زنان بر اساس شرح حال، معاینه، بررسی ترشحات و نواحی دردناک به تشخیص بیماری التهابی لگن می‌رسد. همچنین، با انجام سونوگرافی می‌تواند آبسه یا تجمع مایع داخل لگن و حتی تورم واضح و شدید لوله‌ها را ببیند و به تشخیص قطعی برسد. خط نخست درمان بیماری التهابی لگن، درمان دارویی با آنتی‌بیوتیک خوراکی یا تزریقی، در نوع و دوز مناسب و کامل است. اما اگر خانم به درمان‌های دارویی پاسخ ندهد، ممکن است نیاز باشد برای تخلیه آبسه‌ها و رفع چسبندگی‌ها لاپاراسکوپی انجام شود. البته یکی از روش‌های درمانی جدیدتر، تخلیه آبسه با درناژ از طریق واژن، با هدایت سونوگرافی یا سی تی اسکن است.
کریمی در پایان یادآور شد: مهم‌ترین راه پیشگیری از ابتلاء به بیماری التهابی لگن، پرهیز از روابط جنسی پرخطر و خارج از ازدواج است. همچنین، خانم‌ها نباید نسبت به علائمی همچون ترشحات غیرعادی، لک‌بینی و خارش و درد و سوزش در ناحیه تناسلی بی‌تفاوت باشند و باید بدانند که در صورت مراجعه به‌موقع به پزشک و درمان کامل عفونت‌های ساده واژن یا سرویکس، می‌توانند از بروز بیماری التهابی لگن و عوارض شدید آن جلوگیری کنند.