همشهری آنلاین – لاله غزالی: روز گذشته آمار مبتلایان کووید-۱۹ در ایران رکورد جدیدی ثبت کرد و تعداد قربانیان روزانه نیز همچنان بالای ۳۰۰ نفر است. در این میان مسئولان مختلف از وزارت بهداشت تا ستاد ملی کرونا و ستاد استانی در تهران اظهارات ضد و نقیض مختلفی دارند. از کمبود یا نبود تخت بیمارستانی تا تاثیرگذاری داروهای تجویزی برای بیماران.
یکی از نکاتی که درباره آن بسیار صحبت شده، این است که کووید-۱۹ فقط یک بار جهش ژنی داشته و این جهش باعث افزایش سرعت انتقال ویروس شده اما در میزان بیماری‌زایی آن تاثیری نداشته است.
- بیشتر بخوانید؛ بیمارستان‌های تهران بالاخره تختِ‌خالی کرونا دارند یا نه؟ | چرا بیمارانِ جدید کرونا بدحال‌تر شده‌اند؟
افزایش بیماری‌زایی کرونا یا افزایش تعداد مبتلایان؟
با این حال، در پیک جدید کرونا که توفنده‌ترین در ۸ ماه گذشته بوده است، گفته می‌شود تعداد بیماران بدحال و بیمارانی که مستقیما از اورژانس به آی‌سی‌یو فرستاده می‌شوند بیشتر شده است. آیا این مساله نشانه آن نیست که قدرت بیماری‌زایی کووید-۱۹ بیشتر از قبل از شده است؟
دکتر مصطفی قانعی، فوق تخصص ریه و رئیس کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا در این باره به همشهری‌آنلاین می‌گوید: نکته‌ای که وجود دارد این است که تعداد بیماران بستری، فوتی و سرپایی همیشه از فرمول خاصی تبعیت می‌کند و آن این است که از ۱۰۰ درصد مبتلایان کرونا ۸۵ درصد به صورت خفیف به آن دچار می‌شوند که به بستری نیاز ندارند و ۱۵ درصد آنها به بستری نیاز پیدا می‌کنند. از این ۱۵ درصد نیز وضعیت حدود ۲۰ درصد افراد بحرانی می‌شود و کارشان به آی‌سی‌یو کشیده می‌شود. از این ۲۰ درصد هم ۵۰ درصدشان فوت می‌کنند.
او گفت: اگر در نظر بگیریم که چه تعداد فوت می‌کنند، می‌توان دریافت که چه تعداد بیمار و بستری در جامعه وجود دارد. از تعداد بیماران بستری در آی‌سی‌یو هم می‌توان فهمید که مرگ بر اثر کرونا در روزهای آینده به چه تعداد است. بنابراین تمام آنچه به عنوان افزایش مرگ و میر کرونا داریم، چیزی نیست جز افزایش ابتلا به کرونا در جامعه. هر وقت ابتلا زیاد شود، سهم مرگ آن هم افزایش پیدا می‌کند و برعکس.
در بعضی جاها اصلا فرودی نداشته‌ایم
قانعی در پاسخ به این سوال که «آیا وضعیت پیک کنونی کرونا به قله رسیده یا نه و کی به سمت نزول می‌رود؟»، می‌گوید: آنچه درباره پیک گفته می‌شود، یک بحث علمیِ مورد قبول همه نیست، به خاطر اینکه در بعضی جاها اصلا فرودی نداشته‌ایم که پیک داشته باشیم. پیک وقتی است که آمار کامل پایین بیاید و به حداقل برسد. اینها در واقع فراز و نشیب‌های منحنی است.
به گفته او درحال حاضر وضعیت کرونا در شهرهای مختلف و از جمله تهران هر کدام با دیگری متفاوت است: در هر شهری هم این‌طور نیست که تمام شهر گرفتار بیماری باشد، بلکه در بعضی از مناطق رعایت نشدن پروتکل‌ها باعث تشدید بیماری شده است. لذا اگر آن مناطق کنترل شوند، بیماری هم کنترل می‌شود. آنچه در بعضی شهرها می‌بینیم، این است که منحنی ابتلای آنها هنوز رو به نزول نرفته است اما احتمال نزول منحنی ابتلا در تهران در روزهای آینده وجود دارد.
ماجرای کمبود تخت بیمارستانی
رئیس کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا همچنین درباره کمبود تخت خالی در بیمارستان‌ها و احتمال برپایی بیمارستان صحرایی که در دوسه هفته گذشته باعث نگرانی شده است، به همشهری‌آنلاین می‌گوید: وقتی حرف از احتمال می‌شود، خب بله احتمال نیاز به بیمارستان صحرایی وجود دارد. نکته‌ای که هست این است که همه بیمارستان‌ها قبل از کرونا متخصصان مختلف داشته‌اند که افراد مبتلا به بیماری‌های مختلف را درمان می‌کرده‌اند یا جراحان عمل جراحی انجام می‌داده‌اند. این بیماری‌ها که از بین نرفته‌اند. اینها هنوز دارند به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند و مبتلایان کووید هم به آنها اضافه شده‌اند.
به گفته قانعی، الان سهمی که کووید به عنوان یک بیماری ناشی از عفونت ویروسی از تخت‌های بیمارستانی به خود اختصاص داده ۲۰ تا ۳۰ برابر آن چیزی است که قبلا برای بیماران مبتلا به آنفلوآنزا یا بیماری‌های عفونی اختصاص داده می‌شد: کل بیمارستان را که نمی‌توان به کووید اختصاص داد. بقیه بیماران را چه کار باید کرد؟ مرگ آنها هم خوشایند نیست. لازم است بیمارستان به بقیه امور خود هم برسد. مثلا یک بیمار سرطانی باید شیمی‌درمانی یا جراحی شود و نمی‌شود او را به حال خود رها کرد و بگوییم چون الان بیمار کووید داریم، شما بروید.
او می‌گوید: الان چالش این است که اگر بخواهیم بر رسیدگی به بیماران کووید اصرار کنیم، بقیه بیماران دچار مشکل می‌شوند. در واقع به تعداد تخت‌های بیمارستانی ما افزوده نشده، بلکه این سهم کووید از این تخت‌هاست که افزایش پیدا کرده است و همین باعث شده است که تخت به اندازه کافی برای بیماران دیگر وجود نداشته باشد.
استفاده از دانشجویان پرستاری در بخش کرونا
در هفته‌های گذشته در مواردی شنیده شده دانشگاه‌های علوم پزشکی فراخوان استفاده از دانشجویان پرستاری داشته اند. هرچند غیررسمی و کاملا داخلی این اتفاق افتاده است. اما رئیس کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا درباره استفاده از دانشجویان پرستاری در بخش‌های کرونا به دلیل کمبود نیرو که فرمانده عملیات تهران هم درباره آن هشدار داده بود، می‌گوید: من این را ندیده‌ام که در بخش پرستار بنشیند و به دانشجوی پرستاری بگویند شما بیا و اداره کن.
وی ادامه می‌دهد: هر کسی که در بخش کرونا یا بخش‌های دیگر کار می‌کند باید مجوز و تایید وزارت بهداشت را داشته باشد بنابراین دانشجوی پرستاری نمی‌تواند رسما پاسخگو باشد و تا مدرک نگیرد، اجازه کار ندارد. البته ممکن است وقتی بخش شلوغ می‌شود، دانشجوی پرستاری به پرستاران کمک کند که آن هم تحت نظارت سوپروایزر یا یک پرستار خبره است.
بیشتر بخوانید؛ باید محدودیت‌های بیشتر و موثرتری برای کرونا در تهران اعمال شود
میزان تاثیرگذاری داروهایی که برای کرونا تجویز می‌شوند
قانعی درپاسخ به شایعه‌ای که گفته شده اخیرا داروهای معمول که به بیماران کرونا داده می‌شوند چندان تاثیری در درمان این بیماری ندارند، می‌گوید: آنچه درباره اثرگذاری داروها بر کووید۱۹ گفته می‌شود، براساس مستندات علمی است. در این بین نظری وجود ندارد که ما بخواهیم بدهیم چون در این زمینه کارهای بزرگ بین‌المللی انجام و نتایجش اعلام می‌شود. اگر آنها به این نتیجه رسیده‌اند که دارویی اثر دارد یا ندارد، بقیه باید تبعیت کنند.
وی درباره تغییر داروها با توجه به نتایج جدید تحقیقات می‌گوید: بعد از نتایج جدیدی که درباره داروهای کووید استخراج شده، هنوز جلسه کمیته علمی ستاد کرونا تشکیل نشده و به محض تشکیل آن، تصمیم جدید اعلام می‌شود.
آلودگی هوا چطور احتمال ابتلا به کرونا را افزایش می‌دهد؟
کار اصلی آلودگی هوا همیشه این است که سیستم ایمنی ریه را درگیر و آن را ضعیف می‌کند. نکته این است که هنوز تحقیق مستند علمی درباره ارتباط آلودگی هوا و کووید وجود ندارد اما پیش‌بینی می‌شود که اگر آلودگی هوا باعث شود ریه ضعیف شود، شانس ابتلا به کووید هم بیشتر شود.
بیشتر بخوانید؛ تاثیر هولناک آلودگی هوا بر مرگ و میر کرونا | باید محدودیت‌های بیشتری در تهران اعمال شود