به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از اقتصادنیوز، ویروس کرونا در روزهای اخیر شیوع و گستردگی بیشتری نسبت به قبل پیدا کرده است. افزایش آمار کرونا در شاخه‌های ابتلا، فوتی‌ها و بستری‌های عادی و وخیم از یکسو تصویر سیاهی از این بیماری ترسیم می‌کند و از سوی دیگر همگام با شدت آمار قرمز و سیاه کرونایی میزان بهبودی‌ها نیز نسبت به روزهای قبل رشد خوبی کرده است.
اما اکنون سوال اینجاست که قدرت کشندگی کرونا با توجه به این آمارها دستخوش چه تغییری شده است؟ کدام شاخص می‌تواند این قدرت را بهتر از سایر شاخص‌ها ارزیابی کند؟
رفتار آماری کرونا چه می‌گوید؟
شیوع کرونا در جهان و تاثیرات اقتصادی و اجتماعی آن سبب شد تا بسیاری از علوم در کنار علوم پزشکی و زیرشاخه‌های آن به پا خیزند. این علوم سعی دارند به کمک یکدیگر هریک به نحوی در مبارزه با این بیماری نقش خود را ایفا کنند. علم آمار نیز مانند دیگر علوم با تحلیل آماری کرونا سعی در آن دارد تا رفتار شیوع و دیگر شاخص‌های کرونایی را بررسی کند. شناسایی رفتار کرونا از مهم‌ترین بخش‌های مبارزه با شیوع این بیماری است. درصورتی که رفتار این بیماری در اجتماع درست تشخیص داده نشود ممکن است این بیماری از کنترل خارج شود و تبعات بدی را از خود به جای گذارد.
قدرت کشندگی کرونا در ایران
از مهم‌ترین بخش‌های رفتارشناسی کرونایی آن است که بدانیم قدرت کشندگی این بیماری در کشور چه میزان است؟ معنای قدرت کشندگی آن است که در یک بازه زمانی مشخص این بیماری چقدر توان دارد تا بیماران بیشتری را به کام مرگ بکشاند؟
کدام شاخص قدرت کشندگی کرونا را بهتر وزن می‌کند؟
تاکنون آنچه در رفتارسنجی کرونایی از آن به عنوان قدرت کشندگی کرونا نام برده می‌شد نسبت فوتی‌های تجمعی در یک روز به ابتلای تجمعی در همان روز بوده است.
به عبارت دیگر میزان کل فوتی‌ها از ابتدا تا روزی مشخص را بر کل مبتلایان تا همان تاریخ تقسیم کرده و حاصل را شاخص قدرت کرونا در مرگ‌ومیر نام می‌نهادند. روند این شاخص در تمامی روزها نمایی از روند قدرت کشندگی کرونا در روزهای کرونازده را به تصویر می‌کشید. این شاخص اکنون پس از شروع پاییز روند نزولی به خود گرفته است. اما آیا این نسبت می‌تواند تصویر درستی از قدرت کشندگی کرونا را ارائه دهد؟
بدیهی است که با افزایش مبتلایان کرونایی این نسبت دچار کاهش خواهد شد ( اتفاقی که در روزهای اخیر در ایران رخ داده است). طبق مطالعات مقاله نمی‌توان این نسبت را به دلیلی که در ادامه عنوان می‌شود شاخصی مطمئن برای این بیماری دانست.
می‌دانیم که مبتلایان تجمعی در یک روز برابر است با کل میزان فوتی‌ها و کل بهبودیافتگان و دیگر اشخاصی که یا در بخش عادی درمان، یا بخش ویژه بستری هستند و یا در خانه دوران قرنطینه را سپری می‌کنند. دسته سوم هنوز نه در جرگه فوتی‌ها قرار گرفته‌اند نه جزو بهبودیافتگان به حساب می‌آیند. این دسته را به اختصار کل بستری‌ها می‌نامیم.
روند بیماری از ابتدای تابستان نیز علاوه بر مفاهیم تئوری بیان می‌کند که مجموع نسبت بستری به ابتلا و بهبودی به ابتلا همواره مکمل یکدیگر بوده‌اند. یعنی زمانی که نسبت بهبودی تجمعی به ابتلا در اوج بوده است نسبت بستری تجمعی به ابتلا کمیت خود را داشته است. به بیان دیگر وقتی بیماران سریع‌تر بهبود پیدا می‌کنند کمتر بستری می‌شوند. این موضوع سبب می‌شود تا همواره مجموع این دو مقداری تقریبا ثابت بماند. این ثابت ماندن سبب می‌شود تا نسبت کل فوتی‌ها به مبتلایان تغییرات زیادی نداشته و همواره در یک محدوده ثابتی جریان داشته باشد. بنابراین آمار فوق نمی‌تواند بیان مناسبی را از قدرت کشندگی کرونا داشته باشد.
آنچه در مقاله‌ای در سایت سازمان بهداشت جهانی (WHO) به عنوان شاخص بهتری برای این بخش معرفی می‌شود آماره‌ای به نام CFR است که در حقیقت نمای دقیق‌تری از قدرت کشندگی کرونا را به تصویر می‌کشد. این آمارها را به صورت نسبت کل فوتی‌ها به مجموع کل جانباختگان و کل بهبودیافتگان کرونا در یک تاریخ مشخص تعریف می‌کند. به عبارت دیگر این تعریف مجموع بستری‌ها را در بیان قدرت کشندگی کرونا دخیل نمی‌داند.
این مقاله در بررسی صحت این رابطه بیان می‌کند که این شاخص در صورتی که سرعت فوتی‌ها خیلی بیشتر از سرعت بهبودیافتگان باشد دچار تخمینی بیشتر از واقعیت می‌شود.
در همین خصوص مقایسه سرعت فوت و سرعت ابتلا از ابتدای تابستان نشان می‌دهد که این دو مقدار تقریبا در حدی برابر قرار دارند. تنها گاهی سرعت فوتی‌ها در میانه تابستان کمی بیشتر از سرعت بهبودی بوده است. درهمین خصوص میانگین سرعت بهبودی از ابتدای تابستان ۰.۸۲ درصد و سرعت فوتی‌ها نیز ۰.۹۸ درصد محاسبه شده است. اختلاف کم سرعت میانگین فوتی‌ها و مبتلایان نشان می‌دهد که می‌توان از شاخص دوم در بیان قدرت کشندگی کرونا بهره برد.
مقایسه شاخص‌های قدرت کشندگی کرونا در پاییز
پس از تعریف شاخص جدید آن چیزی که در مرور آمار مشاهده می‌شود تامل‌برانگیز خواهد بود. مرور نسبت کل فوتی‌ها به کل مبتلایان نشان می‌دهد این نسبت از ابتدای مهر روندی نزولی داشته است. در شرایطی که بیمارستان‌ها در شرایط وخیم کرونایی در زمینه ابتلا و فوتی است این شاخص روندی متضاد با واقعیت را اکنون به تصویر می‌کشد.
از آن سو مرور قدرت کشندگی کرونا از ابتدای پاییز نشان می‌دهد این شاخص از مهرماه به بعد همواره روندی صعودی داشته است و روند آمار نشان می‌دهد که این روند ادامه خواهد داشت. مقایسه کل آمار در قدرت کشندگی کرونا نشان می‌دهد این شاخص اکنون در بالاترین حد خود از ابتدای ورود کرونا به ایران تاکنون قرار دارد. مقدار نهایی قدرت کشندگی ۶.۷ درصد است و روندی صعودی دارد در حالی که نسبت فوتی به ابتلا ۵.۶۹ محاسبه شده و نمودارهای آن روندی نزولی را نشان می‌دهند.
تعریف دقیق‌تری که شاخص دوم از میزان کشندگی کرونا ارائه می‌دهد نشان از آن دارد که باید این بیماری بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد. به آن معنا که قدرت کشندگی این ویروس بیشتر از قبل شده و بیمارستان‌ها و دیگر حوزه‌های سیاسی و اجتماعی باید اقدامات جدی‌تری را در خصوص مقابله با کرونا و کنترل این بیماری انجام دهند.
چنانچه شاخص نخست را به عنوان تصویری از قدرت کشندگی کرونا در نظر بگیریم ممکن است این بیماری را به غلط تحت کنترل تصور کرده و در تصمیمات خود در حوزه‌های سیاسی اجتماعی و درمانی آنگونه که باید عمل نکنیم.