به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، تالاب هامون یکی از بزرگ‌ترین تالاب‌های کشور واقع در استان سیستان و بلوچستان است. این دریاچه بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین فلات ایران محسوب می‌شود که برای محیط زیست و کشور دارای ارزش‌های بالایی است، اما متاسفانه این تالاب در سال‌های گذشته با بحران کم‌آبی و خشکسالی روبه‌رو است.
خشک شدن این تالاب توانسته است زندگی خانوارهای زیادی را در استان سیستان و بلوچستان و سایر استان‌های کشور تحت تاثیر خود قرار دهد و می‌توان گفت خشک شدن این تالاب بر همه جنبه‌های زندگی مردم این استان تاثیر می‌گذارد و یکی از تاثیرات آن کاهش پس‌انداز و سرمایه مردم سیستان و بلوچستان است.
چند سالی است که سازمان‌های مربوطه در حال اندیشیدن به احیای تالاب هامون هستند که درباره این موضوع احمد لاهیجان‌زاده معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست کشور در آبان سال جاری گفت: در دو سال گذشته میزان بارش و ورود آب به تالاب هامون در مقایسه با دهه گذشته بسیار بیشتر بوده و ظرفیت‌های آبی در این مدت به میزان دو برابر افزایش داشته که نمی‌توان برنامه احیای تالاب هامون را بر این مبنا گذاشت.
وی افزود: سدسازی‌ها مانع ورود آب به تالاب هامون می‌شود و مشکلاتی برای آن ایجاد می‌کند و بر این اساس ورود حقابه از محل چاه نیمه باید براساس برنامه‌ای دقیق و مدون و براساس نیازهای تالاب برنامه‌ریزی و انجام شود.
لاهیجان‌زاده گفت: ایجاد سازمان‌های مردم‌نهاد فعال، ارتباط نزدیک با بخش‌های ذینفع در تالاب هامون و پیگیری موضوع از طریق کارگروه‌ها و کمیته‌های تخصصی و آموزش به جوامع محلی برای برداشت صحیح از تالاب هامون از دیگر اولویت‌های ضروری در برنامه احیای تالاب هامون است.
خودداری افغانستان از پرداخت حقابه تالاب هامون
با وجود این‌که احیای تالاب هامون باید اولویت سازمان محیط زیست استان سیستان و بلوچستان باشد، روند احیای این دریاچه نشان می‌دهد حقابه این تالاب از سوی کشور افغانستان داده نمی‌شود،
مسعود تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به آخرین وضعیت تالاب هامون توضیح داد: دریاچه هامون به عنوان یک پهنه بسیار گسترده از ۵ هزار و ۷۰۰ کیلومتر مربع تشکیل شده است که حدود ۳ هزار و ۷۰۰ کیلومتر مربع آن در داخل کشور است و می‌تواند یک کانون بسیار بزرگ برای تولید گرد و غبار در کشور باشد.
او درباره اقداماتی که برای جلوگیری از خشک شدن تالاب هامون صورت گرفته است، گفت: اقداماتی در جهت لایروبی انجام شده است و در این زمینه توانستیم از چرای بیش از حد دام در داخل تالاب هامون جلوگیری کنیم و این اقدامات کمک کرده است بتوانیم در این شرایط سخت و خشکسالی آب را وارد تالاب کنیم.
معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: با ورود آب به این تالاب تعداد روزهای پاک ۴۸ برابر شده است و نشان از آن دارد که ما می‌توانیم با مدیریت صحیح، وضعیت تالاب‌ها را به سمتی ببریم تا افراد در حاشیه تالاب‌ها با درآمدزایی در آرامش بدون مشکل و گرد و غبار زندگی کنند.
تجریشی با بیان این‌که در سال ۹۷ و ۹۸ بیش از یک میلیارد تومان اعتبار در اختیار استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته است، افزود: مردم نیز باید با سازمان محیط زیست مشارکت داشته باشند و تالاب را از طبیعت بدانند و نحوه بهره‌برداری به گونه‌ای نباشد که فرد مجبور به کوچ از محل زندگی خودش باشد.
معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به این‌که اگر آب در تالاب باشد حیات و زندگی هم وجود خواهد داشت، گفت: تعداد روزهای پاک یکی از شاخص‌های ماست که نشان می‌دهد چند روز هوا غبارآلود و چند روز پاک بوده است. اگر تالاب‌ها آب داشته باشد هنگامی که باد می‌آید مانع از این می‌شود که گرد و غبار بلند شود. همچنین سبب تلطیف هوا می‌شود و شرایطی مهیا می‌شود که افراد آن منطقه دیگر برای زندگی به سایر شهرها کوچ نکنند.
پرداخت حقابه تالاب هامون از سوی کشور افغانستان به قدری قابل اهمیت است که می‌توان گفت زندگی در استان سیستان به این حقابه بستگی دارد، با وجود این‌که این روزها بارش باران الهی هامون را زنده کرده است، اما عدم پرداخت حقابه این تالاب قابل توجه است.
وحید پورمردان مدیر کل محیط زیست استان سیستان و بلوچستان در این باره تصریح کرد: افغانستان به عنوان حوزه آبریز در بالادست منطقه سیستان و بلوچستان قرار دارد و آب از دو ورودی از شمال و رودخانه هیرمند از جنوب شرقی به سیستان وارد می‌شود، آب این ورودی‌ها ابتدا چاه نیمه‌ها را آبگیری می‌کند و اگر مازادی داشته باشد از مسیرهای مختلف درون‌شهری به سمت هامون ایران و افغانستان می‌رود.
گنجایش هامون ۱۳ میلیارد متر مکعب است و در حال حاضر به لحاظ وسعت ۵۰ درصد آن آبگیری شده است. با این وجود بیشتر مردم سیستان و بلوچستان در زمان وقوع بادهای ۱۲۰ روزه فصلی که سبب ایجاد گرد و غبار می‌شود، مهاجرت می‌کنند.
طبق گفته کارشناسان، بیشتر شهروندان استان سیستان و بلوچستان به سمت استان‌های مشهد، گرگان و گنبد می‌روند. بنابراین اگر حیات به تالاب هامون بازگردد تعداد زیادی از صیادان، دامداران و کشاورزانی که مهاجرت کرده‌اند به شهرهای خود بازمی‌گردند. مسئولان محیط زیست و سایر مسئولان استان سیستان و بلوچستان باید به این نکته توجه داشته باشند که باران به تنهایی نمی‌تواند تالاب هامون را زنده کند.