به گزارش همشهری آنلاین به نقل از رویترز برنامه «کواکس» سازمان جهانی بهداشت طرح اصلی جهانی برای واکسیناسیون مردم در برابر کروناویروس در کشورهای فقیر و با درآمد متوسط در سراسر جهان است. هدف از این برنامه تحویل دست کم ۲ میلیارد دوز واکسن تا پایان سال ۲۰۲۱ است تا ۲۰ درصد از آسیب‌پذیرترین افراد در ۹۱ کشور فقیر و با درآمد متوسط عمدتا در آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین پوشش داده شوند.
اما اسناد داخلی بازبینی‌شده بوسیله رویترز نشان می‌دهد حامیان برنامه کواکس می‌گویند این طرح به علت کمبود اعتبارات مالی، خطرات مربوط به عرضه و ترتیبات پیچیده قراردادها با مشکلاتی مواجه است که می‌تواند دستیابی به این اهداف را ناممکن کند.
یک گزارش داخلی مربوط به هیات مدیره «گاوی» (Gavi)، اتحادیه‌ای از دولت‌ها، شرکت‌های دارویی، بنیادهای خیریه و سازمان‌های بین‌المللی که کارزارهای جهانی واکسیناسیون را ترتیب می‌دهد، می‌گوید: «خطر شکست در ایجاد برنامه موفق کواکس بسیار بالا است.» «گاوی» به همراه سازمان جهانی بهداشت (WHO) برنامه کواکس را مدیریت می‌کند.
این گزارش و سایر اسناد تهیه‌شده بوسیله «گاوی» در جلسات هیات مدیره آن در ۱۵ تا ۱۷ دسامبر مورد بحث قرار می‌گیرند.
یکی از اسناد می‌گوید، شکست در این برنامه ممکن است دسترسی به واکسن‌های کووید-۱۹ را برای کشورهای فقیر تا سال ۲۰۲۴ به تاخیر بیندازد.
این گزارش می‌گوید خطر شکست به علت این که این سازمان بسیار سریع برپاشد و در «قلمرویی ناشناخته» عمل می‌کند، بالاتر می‌رود.
«گاوی» ماه پیش بانک سیتی را استخدام کرد تا درباره چگونگی کاهش خطرات مالی به آن مشاوره دهد.
مشاوران «سیتی» در یک یادداشت برای هیات مدیره می‌نویسند بزرگترین خطر برای این برنامه مربوط به بندهایی در قراردهای عرضه واکسن است که به کشورها اجازه می‌دهد واکسن‌هایی را که از طریق کواکس برایشان رزرو شده است، نخرند.
واکسن‌های ارزان‌تر و ساده‌تر هنوز تایید نشده‌اند
کواکس بر واکسن‌های ارزان‌تری که تا به حال تایید نشده‌اند، در مقابل واکسن‌های شرکت‌های پیشتاز فایزر/بیونتک و مدرنا که از فناوری گران‌تر mRNA استفاده می‌کنند، متکی است. واکسن فایزر از قبل مجوز مصرف اضطراری در چندین کشور را گرفته است و واکسیناسیون با آن در انگلیس و آمریکا شروع شده است و انتظار می‌رود واکس مدرنا به طور مشابهی به زودی تایید شود.
کواکس تا به حال توافق‌نامه‌های غیرالزام‌آور عرضه واکسن با شرکت‌های آسترازنکا، نواواکس و سانوفی برای مجموع ۴۰۰ میلیون دوز واکسن امضا کرده است.
اما هر سه این شرکت‌ها با تاخیر در انجام کارآزمایی‌هایشان مواجه شدند که می‌تواند گرفتن مجوز واکسن‌هایشان را تا نیمه دوم ۲۰۲۱ یا دیرتر به تاخیر بیندازند.
ضربه‌ای به امید کشورهای فقیر: آزمایش واکسن کرونای شرکت‌های سانوفی و جی‌اس‌کی به تاخیر افتاد
این شرایط می‌تواند نیازهای مالی کواکس را هم افزایش دهد. یکی از اسناد نشان می‌دهد که فرض‌های مالی این برنامه بر اساس قیمت میانگین ۵.۲۰ دلار برای هر دوز است.
واکسن‌های فایزر قیمتی حدود ۱۸.۴۰ تا ۱۹.۵۰ دلار دارند و قیمت واکسن مدرنا ۲۵ تا ۳۷ دلار است. کواکس قرارداد عرضه‌ای با هیچکدام از این شرکت‌ها ندارد. یکی از اسناد «گاوی» نشان می‌دهد که این برنامه به سرمایه‌گذاری در زنجیر توزیع بسیار سرد در کشورهای فقیر که برای توزیع واکسن فایزر ضروری است، اولویت نداده است و هنوز انتظار دارد عمدتا از واکسن‌هایی استفاده کند که در دمای سرد متعارف‌تر قابل نگهداری هستند.
یک مقام ارشد سازمان جهانی بهداشت این هفته گفت این سزامان در حال مذاکراتی با فایزر و مدرنا است تا واکسن‌های کرونای آنها هم بخشی از عرضه اولیه واکسن در کشورهای فقیرتر با قیمتی پایین‌تر از قیمت‌های فعلی بازار باشند.
واکسن‌های دیگری در سراسر جهان در حال ساخت هستند و کواکس می‌خواهد فهرست واکسن‌هایش شامل واکسن‌هایی از سایر شرکت‌ها هم باشند.
کشورهای ثروتمند که در حال حاضر اغلب تولیدات در دسترس واکسن‌های کووید-۱۹ را رزرو کرده‌اند، نیز قصد دارد مقداری از دوزهای اضافی‌شان را به کشورهای فقیر اهدا کنند، گرچه هنوز روشن نیست آیا این کار از طریق کواکس انجام می‌شود یا نه.