به گزارش همشهری آنلاین به نقل از نیویورک تایمز، بسیاری از اپیدمیولوژیست‌ها اصطلاح «ایمنی جمعی»(herd immunity) در طول همه‌گیری کرونا به عنوان نقطه‌ای که در آن همه‌گیری فروکش می‌کند، مطرح شده است، اما چه درصدی از جمعیت از طریق عفونت یا واکسیناسیون باید به مصونیت در برابر کرونا برسند تا به این نقطه برسیم.ژیست‌ها یا متخصصان همه‌گیرشناسی از شروع پاندمی یا جهان‌گیری کرونا مصونیت ۶۰ تا ۷۰ درصدی جمعیت را برای رسیدن به ایمنی جمعی لازم دانسته‌اند. مقامات سازمان جهانی بهداشت نیز همین رقم در حین بحث‌ها درباره سیر آینده بیماری ذکر کرده‌اند.
گرچه نمی‌توان با قطعیت درباره حدی که در آن انتشار ویروس کرونا در یک جمعیت متوقف می‌شود، سخن گفت، داشتن تخمین خوبی از این مقدار مهم است.
دکتر آنتونی فاوچی، رئیس انستیتوی ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی آمریکا هم در روزهای ابتدایی پاندمی کرونا به همین رقم ۶۰ تا ۷۰ درصد را اغلب کارشناسان ذکر کرده‌اند، اشاره کرده بود. اما در یک مصاحبه تلویزیونی در حدود یک ماه پیش رقم ۷۰ تا ۷۵ درصد را ذکر کرد و هفته پیش در مصاحبه دیگری این رقم را تا ۷۵ تا ۸۰ درصد بالا برد.
فاوچی بعدا در یک گفتگوی تلفنی تصدیق کرد که او به تدریج اما عامدانه این رقم را بالا برده است. او گفت علت این کار تا حدی ناشی از دانسته‌های جدید و تا حدی مربوط به احساسش در این باره است که مردم آماده‌اند نظر واقعی‌اش را بشنوند.
او همچنین گفت ممکن است لازم باشد تا درصد مصونیت در جمعیت به حدود ۹۰ درصد برسد تا انتشار ویروس متوقف شود- یعنی همان درصدی که برای توقف انتشار ویروس سرخک لازم است.
رقم بالاتری از مصونیت به کرونا لازم است
اپیدمیولوژیست‌های برجسته نیز نتیجه‌گیری‌ها فاوچی را تایید می‌کنند. به گفته آنها میزان ۶۰ تا ۷۰ درصدی مصونیت برای رسیدن به ایمنی جمعی که در ابتدای پاندمی ذکر شد، بدون شک بسیار پایین است.البته این متخصصان این هشدار را هم می‌دهند که همه نظرها درباره میزان لازم مصونیت برای رسیدن به ایمنی جمعی «تخمین‌های بر اسا حدس و گمان» هستند.
دکتر دیورید ام مورنس، مشاور ارشد اپیدمیولوژی فاوچی در انستیتوی ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی آمریکا می‌گوید تنها اندازه‌گیری دقیق ایمنی جمعی یا ایمنی گله‌ای در گله‌های واقعی انجام شده است و مربوط به بررسی ویروس‌های حیوانای مانند طاعون گاوی و بیماری پا-و-دهان است.
وقتی گاوها را در اصطبل‌ها واکسن می‌زنند، اندازه‌گیری سرعت انتشار بیماری از یک حیوان به حیوان دیگر آسان است. انسان‌ها به جاهای گوناگون می‌روند و بنابراین بررسی انتشار بیماری در آنها بسیار سخت‌تر است.
حدس اولیه درباره نیاز به ایمنی ۶۰ تا ۷۰ درصی برای توقف انتشار کرونا بر اساس داده‌های اولیه از چین و ایتالیا بوده است.
اپیدمیولوژیست‌های که میزان دو برابر شدن موارد عفونت در شیوع‌ها در این کشورها را زیر نظر داشتند، «عدد تکثیر» یا R0 ویروس – یعنی شمار افرادی که هر فرد حامل ویروس آنها را دچار عفونت می‌کند- را حدود ۳ محاسبه کردند. بنابراین از هر سه نفر بالقوه‌ای که ویروس از فرد حامل به آنها منتقل می‌شود، باید دو نفر مصون شوند تا آنکه فرد حامل کمتر از یک نفر را دچار عفونت کند. هنگامی هر فرد حامل ویروس را به کمتر از یک فرد جدید منتقل کند، شیوع بیماری به تدریج فروکش می‌کند.
دو از سه می‌شد ۶۶.۷ درصد و بر این اساس طیف ۶۰ تا ۷۰ درصد برای ایمنی جمعی تعیین شده است.
تخمین زدن درصد مصونیت لازم برای ایمنی جمعی مشکل است
یک بررسی که بوسیله ارتش فرانسه در خدمه ناو هواپیمابر شارل دوگل انجام شد، از این میزان تخمین‌زده شده حمایت کرد. این بررسی نشان داد که ۱۰۶۴ نفر از ۱۵۶۸ ملوان سوار بر کشتی یعنی حدود ۶۸ درصد آزمایش مثبت کرونا دارند.
اما این ناو هنگامی که شیوع هنوز در حال پیشرفت بود، به بندر بازگشت و خدمه در قرنطینه قرار گرفتند، بنابراین روشن نبود که آیا سرایت ویروس حتی پس از مبتلا شدن ۶۸ درصد افراد به افراد جدید متوقف شده است یا نه.
از طرف دیگر شیوع در کشتی‌ها مدل خوبی برای شیوع در زمین نیست، چرا که عفونت‌ها به علت فاصله نزدیک افراد در کشتی راحت‌تر از جمعیت عادی که آزادی جابه‌جایی دارند، منتقل می‌شود.
موضوع مهمتر این است که تخمین‌های اولیه در شهر ووهان در چین و ایتالیا به عهده مورد تجدیدنظر قرار گفتند و افزایش یافتند، چرا که دانشمندان چینی دریافتند که شمار افراد دچار عفونت در موج اول را کمتر از حد واقعی شمارش کرده‌اند. حدود دو ماه طول کشید تا این دانشمندان مطمئن شوند که شمار بسیاری از افراد بی‌علامت نیز ویروس را منتشر می‌کنند.
همچنین بعدها مشخص شد که «رویدادهای ابرناقل» که در آن یک شخص چندین نفر یا حتی صدها نفر دیگر را مبتلا می‌کند، نقش بزرگی در انتشار کووید-۱۹ دارند. چنین رویدادهایی در جمعیت‌های «عادی» که در آنها هیچ کسی ماسک نمی‌زند و همه در رویدادهایی مانند مهمانی‌ها، مسابقات ورزشی و نمایش‌ها شرکت می‌کنند- ممکن است عدد تکثیر ویروس را به ۴، ۵ یا حتی ۶ برساند. در نتیجه، نیاز به درصد بالاتری از مصونیت برای رسیدن به ایمنی جمعی است، برای مثال در R0 معادل ۵، بیش از ۴ نفر از هر ۵ نفر یا ۸۰ درصد باید مصون باشند تا انتشار ویروس کند شود.
یک امر دیگر که مسئله ایمنی جمعی را پیچیده‌تر می‌کند، اجماع فزایند هدر میان دانشمندان است که خود ویروس هم دارد واگیرتر می‌شود. یک شکل جدید ویروس کرونا که به «سویه ایتالیایی» مشهور شد، دارای جهش D614G است که باعث انتشار بسیار سریع‌تر ویروس نسبت به شکل ابتدایی ویروس در ووهان می‌شود. یک جهش تازه‌شناخته‌شده دیگر هم که N501Y نامیده شده است و ممکن است ویروس را حتی واگیرتر کرده باشد، اخیرا در انگلیس، آفریقای جنوبی و جاهای دیگر ظاهر شده است.
هر چه یک عامل بیماری‌زا واگیرتر باشد، شمار بیشتری از افراد باید در برابر آن مصونیت پیدا کنند تا انتشار آن متوقف شود.
بنابراین کارشناسان با نظر فاوچی درباره نیاز به میزان ۸۵ درصد و بالاتر مصونیت برای رسیدن به ایمنی جمعی موافق هستند.
میزان مصونیت لازم در جوامع گوناگون متفاوت است
مراکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا هیچ تخمینی درباره میزان مصونیت لازم برای ایجاد ایمنی جمعی بیان نکرده است و می‌گوید کارشناسان هنوز به نظر قاطعی در این باره نرسیده‌اند.
سازمان جهانی بهداشت هنوز تخمین قدیمی‌تر ۶۰ تا ۷۰ درصد را در وب‌سایتش ذکر کرده است، اما دکتر کاترین اوبراین، مدیر ایمن‌سازی در این سازمان گفت به نظر او اکنون این میزان بیش از حد پایین است. البته او از تخمین زدن میزان صحیح بالاتر خودداری کرد.
او گفت: «ما هنوز دقیقا نمی‌دانیم چه میزان پوشش واکسیناسیون برای دستیابی به ایمنی جمعی لازم است. در حال حاضر ما این رقم را نمی‌دانیم. رقمی جهانی یا حتی ملی برای آن وجود ندارد این میزان بسته به اینکه در جامعه‌ای زندگی کنید، متفاوت است.»
کارشناسان می‌گویند برای توقف انتشار ویروس در جایی با تراکم جمعیت بالا مانند نیویورک نیاز به درصد بالاتری از مصونیت وجود دارد تا جایی با تراکم جمعیت کم مانند ایالت مونتانای آمریکا.
کارشناسان می‌گویند حتی اگر نظر فاوچی درست باشد و نیاز به رسیدن به ۸۵ یا حتی ۹۰ درصد مصونیت برای توقف کامل انتشار ویروس باشد، ممکن است زودتر از آن هم بتوان شیوع را کنترل کرد.
به گفته آنها برای بازگشت به وضعیت عادی در جامعه حتما لازم نیست انتشار ویروس به صفر برسد. بیماری‌های بسیاری مانند آنفلوانزا وجود دارند که در همه اوقات در حال انتشار هستند و به خاطر آنها جامعه را تعطیل نمی‌کنند. اگر بتوان تقریبا همه افراد در معرض خطر بیماری شدید را واکسینه کرد، کووید-۱۹ به بیماری خفیف‌تری بدل می‌شود.