هادی غنیمی‌فرد، رئیس هیأت‌مدیره خانه‌های صنعت و معدن در حالی در گفت‌وگو با همشهری عصر خبر از کاهش 15 درصدی فروش لوازم خانگی داخلی می‌دهد که حدود دو ماه پیش که زمزمه‌های کاهش تعرفه واردات لوازم خانگی مطرح بود فعالان صنعتی نسبت به چنین عواقبی هشدار داده بودند، اما هنوز بیش از یک ماهی از کاهش تعرفه واردات لوازم خانگی نگذشته که بازار نسبت به این مسئله واکنش نشان داده است.
عدم‌تعادل درعرضه و تقاضای کالاهای مختلف، بروز مشکلاتی در زمینه ترخیص کالا از گمرک، تغییر تعرفه‌های گمرکی و... از عواملی هستند که در سال‌های اخیر بازار خرید و فروش لوازم خانگی را بارها و بارها دستخوش تغییر و تحول کرده‌اند. این بار نیز کاهش تعرفه واردات برخی از اقلام لوازم خانگی باعث بروز تغییراتی هرچند اندک و نامحسوس در بازار لوازم خانگی شده است.
صدای واحدی از بازار به گوش نمی‌رسد!
با گذر در مراکز خرید و فروش لوازم خانگی مانند سه راه امین حضور می‌توان تغییراتی که ناشی از کاهش تعرفه واردات برخی از اقلام لوازم خانگی است را شاهد بود.
به گفته برخی فروشندگان، سردرگمی خریداران برای خرید کالا یا به تعویق انداختن زمان خرید، چنددستگی قیمت‌ها در بازار و... از مسائلی است که پس از کاهش تعرفه واردات، بازار لوازم خانگی با آن مواجه بوده است.جالب اینجاست که در زمینه وضعیت بازار، خریداران، فروشندگان، واردکنندگان و تولیدکنندگان نظرات متفاوتی دارند و هرکدام درک و حتی پیش‌بینی متفاوتی از شرایط بازار دارند.
طبق اعلام گروهی از فعالان بازار لوازم خانگی، حدود دو ماه پیش با انتشار خبر احتمال کاهش 10 تا 20 درصدی تعرفه واردات برخی از اقلام لوازم خانگی مانند لباسشویی، اجاق‌گاز، یخچال‌فریزر و... بازار خرید و فروش لوازم خانگی با کاهش میزان خرید و فروش مواجه شد که این روند طی یک ماه اخیر و پس از انتشار خبر کاهش نرخ واردات برخی از اقلام لوازم خانگی شدت گرفته است. اما گروه دیگر بر این باورند که انتشار خبر کاهش تعرفه واردات لوازم خانگی باعث شده فروشندگان، اجناس خود را با قیمت پایین‌تر به بازار عرضه کنند و میزان عرضه کالا از تقاضا بیشتر و در نتیجه مصرف‌کننده به خرید راغب‌تر شود.
در این بین گروه سومی هم وجود دارند که معتقدند نمی‌توان در مورد تاثیر کاهش تعرفه واردات لوازم‌خانگی بر بازار به این زودی‌ها قضاوت کرد چرا که در شرایط فعلی که خریدار و فروشنده هر دو سرگردان هستند و کنترل خاصی نیز روی قیمت‌ها نمی‌شود، بازار دستخوش یک جریان چند سویه شده است که در آن اعمال قیمت سلیقه‌ای صورت می‌گیرد.
کاهش تعرفه با هدف حمایت از مصرف کننده؟
گروه عظیمی از تولیدکنندگان داخلی که به شدت با کاهش نرخ تعرفه واردات
لوازم خانگی مخالف بوده‌اند معتقدند که اقدام دولت در کاهش تعرفه واردات به هیچ وجه با اهداف از پیش تعیین شده که حمایت از تولید‌کننده داخلی نیز از اهم آن است، هماهنگ نیست و این اقدام ضربه بزرگی به تولیدکنندگان داخلی می‌زند چرا که با توجه به رشد نرخ تورم و افزایش هزینه‌های تولید، تولید‌کننده داخلی ناچار است برای رقابت با تولیدات خارجی کیفیت تولیدات خود را کاهش دهد تا بتواند هزینه تولید را به حداقل برساند و این درنهایت به ضرر مصرف‌کننده است.
در مقابل نیز واردکنندگان معتقدند تولیدکنندگان خود مسبب به وجود آمدن چنین شرایطی هستند.به‌عقیده واردکنندگان لوازم‌خانگی و گروه اندکی از تولیدکنندگان لوازم خانگی داخلی، کاهش نرخ تعرفه اگر با برخی الزامات جنبی همراه باشد می‌تواند باعث ایجاد بازار رقابتی و تولید محصولات با کیفیت از سوی تولیدکنندگان ایرانی شود، به شرطی که دولت تسهیلات ویژه‌ای را در اختیار تولیدکنندگان ایرانی قرار دهد.
اشباع بازار از کالاهای بنجل خارجی
در این میان به گفته رئیس هیأت‌مدیره خانه‌های صنعت و معدن، کاهش حدودا 15درصدی فروش لوازم خانگی داخلی در یک ماه اخیر از عواقب کاهش تعرفه‌ها بوده است: «مردم به دلایل فرهنگی تمایل بیشتری به خرید کالاهای خارجی دارند و درست در این شرایط با کاهش تعرفه واردات، بازار از کالاهای بنجل خارجی اشباع شده است.» غنیمی‌فرد در ادامه معتقد است که این کالاهای خارجی مانند چینی و بنگلادشی بعضا کیفیت پایین تری نیز نسبت به لوازم خانگی تولید داخل دارند.
دبیر هیأت‌مدیره خانه‌های صنعت و معدن در پاسخ به استدلال مدافعان کاهش تعرفه که بی‌کیفیت و گران بودن قیمت لوازم خانگی داخلی را دلیل کاهش تعرفه واردات آن می‌دانند، می‌گوید: «زمانی لوازم خانگی داخلی کیفیت لازم را نداشت اما امروزه کیفیت مناسبی دارد.» وی معتقد است: «حتی اگر هم صنعت داخلی کیفت لازم را ندارد باید زمینه را برای تقویت و بهینه شدن آن فرهم کنیم نه آنکه با کاهش تعرفه، صنعت داخلی را از بین ببریم» غنیمی‌فرد کاهش 15 درصدی فروش لوازم خانگی داخلی در یک ماه اخیر را از نشانه‌های از بین رفتن صنعت داخلی می‌داند.
وی هشدار می‌دهد: در صورت ادامه وضعیت فعلی و از بین رفتن صنعت داخلی، مصرف‌کنندگان نیز در دراز مدت متضرر شده و زمانی می‌رسد که پولی برای واردات لوازم خانگی خارجی نخواهیم داشت.
از ورود لوازم خانگی بی‌کیفیت جلوگیری شود
با توجه به تمام این موارد شاید نتوان با قطعیت پایین آمدن تعرفه واردات را تایید کرده و از آن دفاع کرد زیرا کاهش 15 درصدی فروش لوازم خانگی داخلی خود نشانه‌هایی از جدی بودن مشکلاتی است که صنایع داخلی با آن روبه‌رو هستند، از نبودن فناوری نوین ساخت لوازم خانگی گرفته تا هزینه‌های بالای تولید و عدم‌کشش بازار برای افزایش قیمت‌ها.
همچنین از آن سو نیز نمی‌توان به‌طور کلی کاهش تعرفه واردات لوازم خانگی را
زیر سؤال برده و آن را رد کرد زیرا تعرفه‌های بیش از حد بالا هم موجب شکل‌گیری صنعت گلخانه‌ای در کشور می‌شود که تنها با اتکا به حمایت‌های دولتی و نداشتن رقیب سر پا مانده و در دراز مدت هم موجب تضییع حقوق مصرف‌کننده و در نهایت نیز سست شدن و عقب‌افتادگی پایه‌های صنعتی کشور می‌شود. شاید در این میان کاهش حساب شده تعرفه واردات و گشودن بازار‌های کشور به روی لوازم خانگی با کیفیت خارجی و از طرفی کمک به صنایع داخلی برای ارتقا کیفیت و استفاده از فناوری‌های نوین بهترین راهی باشد تا هم مصرف‌کننده متضرر نشده و هم آنکه صنعت داخلی از بین نرود.
در این میان ورود لوازم خانگی بی‌کیفیت خارجی خطری است که در نهایت هم حقوق تولید‌کننده و هم مصرف‌کننده داخلی را تضییع می‌کند. در واقع در کنار کاهش تعرفه‌ها باید با کنترل حساب شده واردات، از واردات لوازم خانگی بی‌کیفیت و در عین حال ارزان، جلوگیری کرد.