به گزارش همشهری آنلاین، هوشمندسازی سیستم حمل‌ونقل شهری چند سالی است در ایران آغاز شده و کلانشهرهایی چون تهران، مشهد، اصفهان، یزد، قم، تبریز و شیراز با اجرای این طرح اندکی از مشکلات خود کم کرده‌اند. از آنجایی که حمل‌ونقل هوشمند جمع‌آوری کرایه، مکان‌یابی و اطلاع‌رسانی به مسافران را بهبود می‌بخشد در یک سال گذشته با شروع پاندمی کرونا و چالش حمل‌ونقل عمومی، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت؛ مدیران برخی شهرهای کوچک‌تر راه‌اندازی سیستم هوشمند حمل‌ونقل را در اولویت برنامههای خود قرار دادند و در شهرهای بزرگ هوشمندسازی تکمیل و به‌روز شد.
- تاکسی‌های هوشمند در نصف جهان
تهران، نخستین شهری بود که به‌سوی هوشمندسازی حمل‌ونقل عمومی گام برداشت و حالا با به کارگیری نرم‌افزارهای مختلف، پیشرفت خوبی در این زمینه داشته است. در اصفهان نیز چند سال پیش سامانه هوشمند پرداخت کرایه تاکسی برای نخستین بار راه‌اندازی شد تا شهروندان به جای پول نقد از کارت‌های اعتباری استفاده کنند، اما این طرح چندان با استقبال روبه‌رو نشد. امسال با تکمیل این طرح، استفاده از کارت‌های اعتباری نیز حذف شد و جای خود را به کیف پول الکترونیکی داد تا مسافران کرایه تاکسی خود را به‌صورت هوشمند پرداخت کنند. رانندگان تاکسی پیش از این به‌دلیل نقد نبودن کرایه با طرح مخالف بودند، اما امسال به‌علت شیوع ویروس کرونا و انتقال آن از طریق دست به‌دست کردن اسکناس، استقبال خوبی از کیف پول الکترونیک کرده‌اند.
امیر صفرزاده، یکی از شهروندان اصفهانی این طرح را به نفع مسافر و راننده می‌داند و به همشهری می‌گوید: سرو کار نداشتن با اسکناس و پول خرد در تاکسی به‌ویژه این روزها که حفظ بهداشت اهمیت زیادی پیدا کرده، از ویژگی‌های خوب پرداخت الکترونیکی کرایه تاکسی است. او اضافه می‌کند: در این سیستم با نصب تاکسی‌متر در برخی تاکسی‌ها رانندگان نمی‌توانند کرایه اضافی دریافت کنند و هزینه‌ای که مسافر باید پرداخت کند به‌طور دقیق محاسبه می‌شود.
صادق جعفری، راننده تاکسی خط میدان انقلاب اصفهان نیز می‌گوید: طرح پرداخت کرایه از طریق کارت اعتباری قبلا مشکلاتی داشت که حالا رفع شده و کرایه در مدت کوتاهی به‌حساب راننده واریز می‌شود.
- «اصکیف» برای اصفهانی‌ها
مدیرعامل سازمان تاکسیرانی شهرداری اصفهان راه‌اندازی سامانه «کیف پول الکترونیک شهروندان اصفهانی» را حرکتی در جهت هوشمندسازی شهری عنوان می‌کند و به همشهری می‌گوید: سامانه هوشمند در ناوگان تاکسیرانی شهرداری اصفهان سال ۸۹اجرا شد، اما به دلایلی نیمه‌کاره ماند. امسال بعد از بررسی پروژه، «اصکیف» یا روش پرداخت آنلاین کرایه تاکسی در ناوگان تاکسیرانی اصفهان تعریف شد تا شهروندان دیگر نگران رد و بدل کردن پول و انتقال بیماری در روزهای کرونایی نباشند.
هادی منوچهری با بیان اینکه تا پایان سال کل ناوگان تاکسیرانی شهر به نرم‌افزار «اصکیف» مجهز می‌شود، می‌افزاید: شهروندان می‌توانند اپلیکیشن اصکیف را روی گوشی هوشمند خود نصب کنند. با این سامانه علاوه بر پرداخت آنلاین کرایه از طریق بارکد، می‌توانیم آمار تعداد دقیق سفرها را نیز به‌دست آوریم.
- پرداخت الکترونیکی کرایه در دیگر شهرها
هوشمندسازی تاکسی‌ها علاوه بر اصفهان در برخی کلانشهرها ازجمله تهران، قم و مشهد و شهرهای دیگری مانند کرج، خرم‌آباد، زنجان، همدان، ایلام، بندرعباس و بروجرد نیز اجرا و با استقبال شهروندان روبه‌رو شده است.
طالب صادقیان، شهردار ایلام در این‌باره می‌گوید: پرداخت کرایه در ناوگان حمل‌ونقل عمومی شهر ایلام با استفاده از اپلیکیشن موبایل و تکنیک Qr و با هدف جلوگیری از شیوع کرونا الکترونیکی شد. سامانه پرداخت الکترونیک کرایه تاکسی‌های ایلام بخش مهمی از زیرساخت‌های شهر هوشمند است که امسال شیوع ویروس کرونا اجرای آن را ضروری کرده است.
محمد یساولی، رئیس سازمان حمل‌ونقل بار و مسافر شهرداری کرج نیز با بیان اینکه در یک‌ماه گذشته فاز اول طرح پرداخت الکترونیک کرایه تاکسی‌ها در ۱۵۰۰تاکسی اجرا شده است، می‌گوید: این طرح در فاز اول و به‌صورت پایلوت در تعدادی از تاکسی‌های خطوط پرتردد کرج اجرا شد و با رفع نواقص به مرور زمان در همه تاکسی‌ها اجرا می‌شود.به‌گفته او، اجرای این طرح در شرایط فعلی تا حد زیادی به قطع زنجیره کرونا کمک خواهد کرد.
- هوشمندسازی اتوبوس‌های شهری
طرح هوشمندسازی اتوبوس‌های شهری نیز مدتی است در برخی کلانشهرها ازجمله یزد، اصفهان، تهران، مشهد، تبریز و قم اجرا شده است و توانسته شهروندان زیادی را برای استفاده از این وسیله حمل‌ونقل عمومی ترغیب کند.
سامانه اتوبوس‌یاب یکی از همین موارد است که در شهر یزد راه‌اندازی شده و با نصب سیستم‌های صوتی و تصویری اعلام مسیر و ایستگاه در حال تکمیل است. احمد اردکانی، راننده اتوبوس شرکت واحد یزد در این‌باره به همشهری می‌گوید: ما سعی می‌کنیم با اجرای پروتکل‌های بهداشتی مردم را برای استفاده از این وسیله نقلیه تشویق کنیم. پرداخت الکترونیکی کرایه و مسیریابی هوشمند هم توانسته خیال مسافران را از نظر انتقال نیافتن بیماری و همچنین به موقع رسیدن به مقصد راحت کند.
رئیس سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری یزد نیز در این‌باره به همشهری می‌گوید: در سامانه اتوبوس‌یاب، شهروندان ایستگاه مورد نظرشان را روی نقشه انتخاب می‌کنند و سامانه مسیرهای منتهی به آن ایستگاه را نمایش می‌دهد. مهم‌ترین خصوصیت این سامانه قابل استفاده بودن برای معلولان است. آنها می‌توانند در این سامانه نزدیک ترین اتوبوس‌های مجهز به رمپ معلولان را مشاهده کنند و تابلوهای صوتی و تصویری نیز به نابینایان و ناشنوایان کمک می‌کند تا در ایستگاه مورد نظرشان پیاده شوند. مهدی فلاح می‌افزاید: با شروع پاندومی کرونا استقبال از حمل‌ونقل عمومی کاهش زیادی یافت و یزدی‌ها بیشتر از خودروهای شخصی استفاده می‌کردند. به همین علت ما سعی کردیم سیستم هوشمند حمل‌ونقلی را تکمیل کنیم تا مردم با خیالی آسوده از ناوگان حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند. همین اتفاق هم افتاد و اکنون امکانات هوشمند از تجمع شهروندان در ایستگاه‌ها کم کرده و مردم می‌توانند از خانه برای استفاده از این وسیله حمل‌ونقلی برنامه‌ریزی کنند. تا پایان سال نیز پرداخت کرایه‌ها از طریق بارکد امکان‌پذیر خواهد شد.
- جلوگیری از تجمع مسافران در ایستگاه‌های مشهد
در مشهد نیز هوشمندسازی اتوبوس‌ها در سال‌های اخیر به‌صورت جدی پیگیری شده و با راه‌اندازی سامانه «من کارت» شهروندان می‌توانند به راحتی به نقشه مسیرهای اتوبوس دسترسی داشته باشند. سخنگوی سازمان اتوبوسرانی شهرداری مشهد در این‌باره به همشهری می‌گوید: قابلیت پرداخت بهای خدمات به‌صورت کارت بلیت، مسیریابی هوشمند خطوط و اعلام آنلاین زمان رسیدن ناوگان به ایستگاه در اپلیکیشن نقشه همراه مشهد از اقدامات این سازمان برای هوشمندسازی و استفاده از بستر فناوری است.
عباس اتحادی، استفاده از سامانه هوشمند من کارت را در کاهش شیوع کرونا مؤثر می‌داند و توضیح می‌دهد: با استفاده از این سامانه تعداد مسافرانی که در انتظار اتوبوس هستند را شناسایی می‌کنیم و به تعداد مورد نیاز اتوبوس به خط ارسال می‌شود. به این صورت دیگر در اتوبوس‌ها و ایستگاه‌ها تجمعی نمی‌شود و انتقال ویروس کاهش می‌یابد.
- دوچرخه‌های هوشمند در قم
مدیران شهری در قم علاوه بر هوشمندسازی تاکسی‌ها و اتوبوس‌های شهری درصدد راه‌اندازی دوچرخه‌های اشتراکی هوشمند برای کاهش ترافیک و آلودگی و همچنین قطع زنجیره کرونا در شهر هستند. عباس زاکریان، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری قم در این‌باره به همشهری می‌گوید: سیستم‌های دوچرخه اشتراکی با شیوع بیماری کووید- ۱۹ برای ایجاد شهر سالم و پایدار اهمیت بیشتری یافت. دوچرخه‌های اشتراکی نسل۴قرار است توسط یک شرکت دانش بنیان در قم راه‌اندازی شود و امیدواریم تا پایان سال این طرح به مرحله اجرا برسد.
با وجود چالش‌هایی که سیستم حمل‌ونقل در دوران کرونا با آن مواجه شده است، این نکته را نباید فراموش کرد که هیچ‌کدام از شهرهای بزرگ جهان ارائه خدمات حمل‌ونقل عمومی را متوقف نکرده‌اند و در مقابل با هوشمندسازی این سیستم سعی در کاهش اثرات ویروس داشته‌اند. کاری که در ایران نیز آغاز شده و نیازمند حمایت دولت برای تکمیل زیرساخت‌هاست.
- فعالیت تاکسی‌های اینترنتی در ۱۷۶ شهر
بیش از ۶ سال از آغاز فعالیت تاکسی‌های اینترنتی به‌عنوان نخستین سامانه هوشمند حمل‌ونقل در ایران می‌گذرد و هم‌اکنون هر ۳۱ استان و به‌طور کلی۱۷۶ شهر در کشور از این سامانه هوشمند بهره می‌برند. با شیوع کرونا مدیران شرکت‌های تاکسی‌های اینترنتی با اعمال تغییرات و ضروری کردن استفاده از ماسک و ضدعفونی تاکسی‌ها توانستند مسافران خود را حفظ کنند. از سوی دیگر، شهروندان به‌دلیل راحتی استفاده از این سیستم حمل‌ونقلی در بسیاری از مواقع آن را جایگزین تاکسی دربستی و آژانس کرده‌اند.
- منبع: روزنامه همشهری - فاطمه عباسی