به گزارش همشهری آنلاین، کنده‌اند و رفته‌اند. برای ساخت یک برج بزرگ، زمین را چندین متر حفر کرده‌اند و وقتی ساخت‌وساز راکد شده است «گود» را همانطور رها کرده‌اند. همسایه‌ها اخبار ریزش خاکبرداری‌ها را در روزنامه می‌خوانند و از پنجره به گود بزرگی که کنار ساختمان آنها کنده شده است، نگاه می‌کنند. خودروها در سمتی از خیابان که به طرف گود است پارک نمی‌کنند و اهالی محله از پیاده‌روی آن‌طرف رد نمی‌شوند؛ مبادا خاک ناگهان حرکت کند و همه‌چیز را به درون خود بکشد.
بعد از چند مورد ریزش گودها در تهران که یک نمونه آن مدتی پیش در خیابان ابوذر رخ داد و باعث مرگ چند تن شد، موضوع رسیدگی به گودهایی که می‌توانند زندگی ساکنان اطراف خود را دچار مخاطره کنند مطرح شده است. در بعضی مناطق مانند منطقه ۴ هم تعدادی از گودها پر شدند. در این بین نگرانی‌ها باعث شد که تعداد گودهای خطرناک تهران حتی تا ۲۰۰، ۳۰۰ گود هم اعلام شود و تصور این تعداد محل خطرساز در یک شهر هولناک است اما تعداد دقیق گودهای «پرخطر رهاشده» ۹۰ عدد است.
مدیرکل معماری و ساختمان معاونت شهرسازی شهرداری تهران در این‌باره می‌گوید: «باید بین گود رهاشده و گود خطرناک تفکیک قائل شد. ممکن است یک گود عمیق باشد اما خطرناک محسوب نشود زیرا سازنده در حال کار است و دستگاه نظارت هم آن را رصد می‌کند. پروژه نیز در زمانبندی خود به نتیجه می‌رسد. با وجود اینکه این‌گود هم می‌تواند ایجاد خطر کند اما آن را گود رهاشده نمی‌دانیم.»
مهدی صالحی تأکید می‌کند: «هدفی که ما دنبال می‌کنیم رصد گودهای رها شده است که نظارت نمی‌شوند و مالک در حال اجرای عملیات ساختمانی در آنها نیست. مناطق شهرداری این گودها را شناسایی و پایش می‌کنند. قبلا آمار ۲۹۰ تا۳۰۰ گود پرخطر اعلام شده بود که با بررسی‌های بعدی به ۲۱۵ گود رسید، زیرا بعضی از این پروژه‌ها دوباره شروع به‌کار کرده‌اند. درنهایت ۹۰گود که هم پرخطر و هم رها شده بودند شناسایی شدند تا به‌صورت ثابت بازدید شوند.»
او می‌افزاید: «از این ۹۰ گود، ۲۰ عدد نیاز به اقدام عاجل دارند. تا امروز ۱۰ گود را با همکاری مناطق پر کرده‌ایم که در مناطق یک، ۲، ۱۷ و ۲۲ قرار داشتند. در مواردی هم مقاوم‌سازی انجام شده است. بعداز تعیین تکلیف این ۲۰گود، وظیفه ما رصد و پایش دیگر گودها خواهد بود تا مجریان پروژه را به رفع خطر یا ادامه پروژه سوق بدهیم.» برخی گودها هم با وجود عمیق و خطرناک بودن در خارج از محدوده مسکونی قرار دارند که باعث می‌شود از اولویت رسیدگی خارج شوند. از میان باقیمانده‌ها بعضی از گودهای درون شهر با ریختن خاک و نخاله‌های ساختمانی به‌صورت موقت ایمن‌سازی شده‌اند اما باز هم احتمال ریزش آنها وجود دارد زیرا تراکم خاک قدیمی و خاک جدید متفاوت است و مانع حرکت دیواره‌ها نمی‌شود. برای پرکردن کامل گود باید از ترکیب خاک و سیمان استفاده کرد و خاک را کوبید تا فضای خالی کاملا پر شود. این در حالی است که عبدالرضا گلپایگانی، معاون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران مدتی پیش تأکید کرده بود که اگر مالکان این گودها را تعیین تکلیف نکنند شهرداری آنها را پر می‌کند یا با سازه‌ای تثبیت خواهد کرد و هزینه آن به‌عهده مالک است.
- حفاری گود صلاحیت نمی‌خواهد
بخش‌های مختلف ساختمان‌سازی از جوشکاری تا بتن‌ریزی نیاز به صلاحیت فنی دارد اما گودبرداری را می‌توان با چند دستگاه خاکبرداری و یک مهندس عمومی عمران انجام داد. در آیین‌نامه‌ها صلاحیت معینی برای مرحله اجرای گودبرداری تعیین نشده است. بارها مشخص شده است که دقت نداشتن در طراحی گود و نگهداری جداره‌های آن باعث خطر می‌شود. در خیابان ابوذر منطقه۱۸ هم این موضوع مشاهده شد. نهادهایی مانند وزارت مسکن و شهرسازی می‌توانند برای گودهای عمیق بیش از ۳طبقه توانایی فنی خاصی را قائل شوند تا از این حوادث پیشگیری شود.
مدیر کل معماری و ساختمان معاونت شهرسازی شهرداری تهران می‌گوید: «مشکل دیگری که در زمان حفاری رخ می‌دهد، خاکبرداری بیشتر از حد مجاز است. برخی سازندگان عمده که برای تخلف در مراحل بعدی کار نقشه کشیده‌اند، گود را عمیق‌تر می‌سازند یا یک طبقه به پارکینگ اضافه می‌کنند تا در آینده بتوانند به روش‌هایی پروانه ساخت را تغییر دهند و واحدهای بیشتری بسازند. نکته اینجاست که از نظر مهندسی نباید عملیات ساختمانی را در مرحله گودبرداری متوقف کرد. شهرداری هم حتی در صورت اثبات تخلف در این مرحله وارد عمل نمی‌شود و جلوگیری از ساخت‌وساز غیرمجاز را به مراحل بعدی واگذار می‌کند.»
او ادامه می‌دهد: «شهرداری یک تقسیم‌بندی ساده برای ارزیابی ظاهر گودها دارد. گودهای تا عمق ۳طبقه در یک گروه قرار می‌گیرند که معمولا درصورت رعایت نکات فنی خطرساز نیستند. از ۳طبقه تا ۲۰متر عمق در گروه بعدی قرار دارند و گودهای عمیق‌تر از ۲۰متر به طراحی ویژه عمرانی نیاز دارند تا حفاری و ساخت در آنها به روش خاص خود انجام شود.»
صالحی می‌گوید: «رفع خطر یا پرکردن بعضی از این گودها هزینه زیادی دارد. بعضی از گودها در میان خانه‌های مسکونی قرار دارند و درصورت ریختن ناگهانی نخاله‌های ساختمانی به درون آنها، ممکن است جداره‌ها سست شوند. پرکردن دقیق یا ایمن‌سازی هم گاهی ۵ تا ۱۰میلیارد تومان هزینه دارد و نمی‌توان از منابع مالی عمومی شهر استفاده کرد. لایحه‌ای درباره ایمنی گودبرداری در شهرداری تدوین شده است تا به شورای شهر فرستاده شود و درصورت تصویب شورا ضمانت‌هایی تعیین می‌شود که از سازندگان گرفته شود تا بعدا درصورت خطرساز بودن گودها بتوان آنها را پر یا رفع خطر کرد. بر این اساس اگر سازنده در زمان مقرر از گود رفع خطر نکرد یا پروژه را تا تراز صفر - صفر نساخت، شهرداری از محل این ضمانت‌ها گود را ایمن می‌کند.»
مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران می‌افزاید: «الان تعداد گودها زیاد است و از نظر قانونی برای آنها سقفی دیده نشده است. اگر در نظارت‌های میدانی و ظاهری از گودهای موجود به نشانه‌های خطر برخورد کنیم، وضعیت گود با ابزار دقیق هم سنجش می‌شود.»
او تأکید می‌کند: «خطر گودها برای شهروندان زیاد است و ما تلاش می‌کنیم از ابزارها و روش‌های مختلف برای رفع این خطرات استفاده کنیم. در این زمینه حفظ منافع مالکانی که گود را رها کرده و مسئولیتی در این زمینه نمی‌پذیرند، در اولویت ما قرار ندارد.»
- گود کنار برج میلاد
صالحی همچنین می‌گوید: «یکی از گودهای پرخطر نزدیک برج میلاد در کنار بزرگراه همت و میدان آرش قرار دارد که مالکیت پروژه آن قبلا متعلق به شهرداری بود و به‌صورت پروژه مشارکتی به یکی از نهادها واگذار شد و آن نهاد هم به دلایل حقوقی یا قضایی نتوانست کار ساخت را انجام دهد. الان سازمان مشارکت‌های شهرداری تلاش می‌کند که پروژه را تحویل بگیرد و کار ساخت یا رفع خطر را ادامه دهد. در خیابان مرزداران، نبش خیابان مژگان نیزگودی وجود دارد که شهرداری به مالک آن اخطار داده و عملیات اجرایی دوباره شروع شده است. یک گود دیگر هم در خیابان ماندلا، نبش ستاری قرار دارد که هنوز تعیین تکلیف نشده است. همچنین گود قدیمی و بزرگی در بلوار کشاورز نبش خیابان حجاب وجود دارد که با توجه به ساختمان‌های اطراف، می‌توان آن را پر کرد.»
- منبع: روزنامه همشهری - محمد سرابی