به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، علیرضا قوچی روز شنبه ۴ بهمن افزود: کاروانسراهای یام در شهرستان مرند، گویجه‌بل در اهر، خواجه نصیر در جلفا و جمال‌آباد در میانه نامزدهای نهایی کاروانسراهای آذربایجان شرقی برای ارسال مدارک و ثبت جهانی هستند که اقدامات و طرح‌های آنها از مدت‌ها قبل توسط کارشناسان و باستان‌شناسان میراث فرهنگی استان و کشور تهیه و تدوین شده است.
وی اظهار کرد: برای ثبت جهانی کاروانسراهای ایران طی سال جاری میلادی، ۶۰ کاروانسرا از جمهوری اسلامی در نظر گرفته شده که با توجه به موقعیت جغرافیایی آذربایجان و تفاوت کاروانسراهای این خطه با سایر مناطق کشور به‌خصوص مناطق مرکزی و کویری، نامزدی ۴ اثر از آذربایجان شرقی مطلوب و حائز اهمیت است.
قوچی ادامه داد: پیش‌تر تنها ۲ کاروانسرا شامل یام و گویجه‌بل از آذربایجان شرقی نامزد ثبت جهانی بودند که با رایزنی و مذاکرات مختلف با وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری موفق به کسب موافقت برای گنجاندن ۲ کاروانسرای خواجه نصیر جلفا و جمال‌آباد میانه شدیم.
وی موقعیت و شرایط خاص کاروانسراهای آذربایجان شرقی را متقاوت با سایر نقاط کشور دانست و یادآور شد: نوع معماری و محل قرار گرفتن کاروانسرهای این استان آنها را به مکانی برای جان‌پناه کاروان‌ها در اعصار گذشته تبدیل کرده است.
کاروانسرای یام مرند
معاون میراث فرهنگی مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی در معرفی کاروانسرای یام در نزدیکی شهر مرند گفت: این مکان که طی سال‌های اخیر توسط میراث فرهنگی آذربایجان شرقی به طور کامل بازسازی و مرمت شده است، هم‌اکنون به عنوان هتل- کاروانسرا فعالیت می‌کند و ۲۱ واحد اقامتی دارد که اتاق‌ها و حیاط کاروانسرا را احاطه کرده‌اند. قدمت کاروانسرای یام به بیش از ۵۰۰ سال پیش می‌رسد و مربوط به دوره ایلخانیان است.
قوچی اظهار کرد: این کاروانسرا از لحاظ موقعیت مکانی در فاصله ۴۵ کیلومتری غرب شهر تبریز و ۱۲ کیلومتری شهر مرند واقع شده که با شماره ۳۰۳۳۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
وی افزود: محوطه قانونی کاروانسرای یام بیش از ۸ هزار متر مربع عرصه را شامل می‌شود که پس از آماده‌سازی زمین اصلی از سال ۱۳۷۸ شروع به بازسازی شده است. محوطه چهاردیواری اعیانی کاروانسرا ۲۴۰۰ متر مربع است که بیشتر قسمت‌ها در ۲ طبقه و ۴ برج مدور به صورت یک مربع کامل ساخته شده است. کاروانسرای یام در محل کاروانسرای قدیمی و درست در کنار جاده ابریشم و با همان نقشه ساخته شده است.
کاروانسرای گویجه‌بل اهر
معاون میراث فرهنگی مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی درباره کاروانسرای عظیم شاه‌عباسی گویجه‌بل شهرستان اهر نیز گفت: این اثر یکی از بناهای تاریخی اصلی و ثبت‌شده شهرستان اهر است و با توجه به شواهد و قرائن متعلق به دوره صفویه است که از آن به عنوان کاروانسرای کوهستانی استفاده می‌شد.
قوچی موقعیت کاروانسرای کوهستانی گویجه‌بل را در فاصله ۹۵ کیلومتری تبریز و در جاده تبریز - هریس اعلام و اضافه کرد: این اثر تاریخی طرحی مستطیل‌شکل دارد که گوشه‌های بنا با برجک‌هایی تقویت شده است و ۱۰ سالن بزرگ دارد که طراحی آن برای مناطق کوهستانی و سردسیر و زمستان‌های سخت و پربرف بوده است.
وی نوع معماری این اثر زیبا را بومی آذربایجانی خواند و ادامه داد: این بنا از نوع کاروانسراهای کوهستانی، بدون حیاط مرکزی است که هشتی ورودی از طرف غرب به داخل سالن با ۵ گنبد عرقچین باز می‌شود و دیوارها در داخل و خارج با سنگ مالون بنا شده و سقف‌ها آجری است. این اثر تاریخی و زیبا در ۲۰ آذر ۱۳۷۹ با شماره ۲۹۲۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کاروانسرای خواجه نظر جلفا
قوچی با اشاره به سومین کارونسراهای آذربایجان شرقی برای نامزد ثبت جهانی گفت: کاروانسرای خواجه نظر جلفا در زمان شاه عباس صفوی در فاصله ۵ کیلومتری شهر جلفا و کنار رودخانه ارس و پل ضیاء‌الملک در جلفا ساخته شده و در ۱۷ اسفند سال ۱۳۸۱ با شماره ۷۷۴۴ به ثبت ملی رسیده است. طول بنای کاروانسرای خواجه نصیر جلفادو برابر عرض آن است.
کاروانسرای جمال‌آباد میانه
قوچی درباره کاروانسرای جمال‌آباد میانه نیز گفت: این اثر تاریخی در نزدیکی روستای جمال‌آباد واقع در ۳۵ کیلومتری شهر میانه قرار دارد و تاریخ ساخت آن به سال ۱۰۶۵ هجری قمری می‌رسد که به دوران ایلخانی مربوط می‌شود.
وی با بیان اینکه بنای اصلی این کاروانسرا تخریب شده بود اظهار کرد: این اثر بعدها به فرمان شاه عباس دوم در دوره صفوی مرمت شد و در ۷ مهرماه سال ۱۳۸۱ با شماره ۶۱۵۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
قوچی اضافه کرد: کاروانسرای جمال‌آباد به صورت حیاط مرکزی است و ۴ ایوان در اطراف آن قرار گرفته اند. سردر بنا به صورت دوطبقه است و ۴ برج مدور در ۴ ضلع آن واقع شده‌اند.