سم بوتولیسم در تالاب میانکاله ناشی از پدیده یوتروفیکاسیون یعنی اختناق دریاچه‌ای است که تهی شدن اکوسیستم از اکسیژن محلول در آب و بالارفتن غلظت فلزات سنگین در فیتوپلانکتون‌ها و جلبک‌ها دست به دست هم دادند تا بیش از ۵۰ هزار قطعه پرنده مهاجر در تالاب میانکاله را به کام مرگ بکشانند.

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، یک کارشناس محیط زیست گفت: سال گذشته که برای نخستین بار با مرگ پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله مواجه شدیم؛ ابتدا برخی از کارشناسان دامپزشکی و زیست محیطی این احتمال را مطرح کردند که ممکن است این پرندگان به بیماری‌هایی مانند آنفولانزای مرغی یا نیوکاسل مبتلا شده باشند، اما سپس با توجه به آزمایشاتی که روی اجساد پرندگان انجام دادند، این احتمال را رد کردند؛ در نتیجه سمومی در پیکر پرندگان مشاهده شد که این سم برگرفته از خود تالاب است.

ناصر جعفری اظهار کرد: سال جاری پاییز و زمستان نسبتا گرم و کم بارشی در مازندران داشتیم و این موجب شد که سطح آب تالاب میانکاله و همچنین رودخانه‌ها و تالاب‌های سطح کشور کاهش پیدا کنند. هر چند در مناطق کوهستانی بارندگی نسبتا خوبی داشتیم، اما به‌دلیل ایجاد سد در بالادست رودخانه‌هایی که به تالاب میانکاله منتهی می‌شوند عملا آب چندانی از سدها سرریز نکرد و وارد رودخانه‌ها نشد که در نهایت آب به این تالاب نرسید.

عضو هیات علمی گروه علوم گیاهی دانشگاه مازندران با اشاره به اینکه اداره‌های کل دامپزشکی و محیط زیست مازندران علت مرگ پرندگان در تالاب میانکاله را سم بوتولیسم اعلام کردند، خاطرنشان کرد: گرمای هوا و کاهش سطح آب در تالاب میانکاله منجر به پدیده­ی یوتروفیکاسیون یعنی اختناق دریاچه‌ای و تهی شدن اکوسیستم از اکسیژن محلول در آب شده است.

این کارشناس محیط زیست اضافه کرد: در چنین حالتی که پدیده ی خفگی در تالاب میانکاله رخ داده است اکوسیستم عاری از اکسیژن می‌شود. عامل اصلی این اتفاق کاهش میزان، جریانات و تلاطم آب است که این امر برای کاهش اکسیژن در تالاب است. از طرف دیگر فاضلاب‌ها و مواد آلاینده زیادی وارد تالاب میانکاله می‌شوند که جلبک‌ها و آبزیان از این مواد آلاینده تغذیه می‌کنند.

وی افزود: هر چند در این مواد آلاینده عناصری مانند ازت، فسفر و آهن وجود دارد که همه این عناصر مورد نیاز برای آبزیان، جلبک‌ها، فیتوپلانکتون‌ها و ماهی‌ها است، اما باید در یک غلظت استاندارد قرار داشته باشد و زمانی که غلظت آن­ها از یک حدی بالاتر می­‌رود به‌عنوان مواد آلوده محسوب می­‌شوند.

جعفری خاطرنشان کرد: در این شرایط فیتوپلانکتون‌ها یا ریز جلبک‌ها به‌سرعت رشد می‌کنند و اکسیژن محیط را مصرف می‌کنند و از طرف دیگر فیتوپلانکتون‌ها، جلبک‌ها و گیاهان یک فرآیندی به نام جذب زیستی دارند که مواد مغذی، عناصر و فلزات موجود در آب را برای رشد خود نیاز دارند اما زمانی که غلظت فلزات و عناصر در آب بالا رفت به‌دلیل فراهم بودن غذای زیاد؛ آن­ها نیز سریع رشد می کنند و تمامی آب تالاب را فرا می­‌گیرند.

وی بیان کرد: در این هنگام برخی از فیتوپلانکتون‌ها سمی می‌شوند یعنی غلظت و تراکم آن ها از یک حدی بالاتر می‌رود و باعث ایجاد سم‌هایی مانند توکسین‌ها، هیپوتوکسین‌ها و نوروتوکسین‌ها در موجودات آبزی به ویژه فیتوپلانکتون‌ها می‌شود.