به گزارش همشهری‌آنلاین هند، یکی از قدرت‌های دنیا در تولید واکسن، میلیون‌ها دوز واکسن کرونا به دوستانش و دیگران هدیه می‌دهد. هدفش، مقابله با چین است؛ کشوری که اهدای واکسن را به یکی از ابزارهای افزایش نفوذ بین‌المللی خود تبدیل کرده است. از سوی دیگر، امارات هم به پشتوانه ثروت نفتی خود، به نمایندگی از متحدانش واکسن می‌خرد.
واکسن کرونا، یکی از کالاهایی که بیشترین تقاضا را در دنیا دارد، به ارز جدیدی برای دیپلماسی بین‌المللی تبدیل شده است. کشورهایی که ابزارها یا دانش آن را دارند، از این واکسن برای پیدا کردن دوست یا دفع دشمنان استفاده می‌کنند. هند، این واکسن‌ها را به نپال فرستاده است؛ کشوری که اخیرا زیر نفوذ سنگین چین رفته است و سریلانکا، در میانه جنگ لفظی شدید دهلی‌نو و پکن، از هر دو کشور واکسن دریافت می‌کند.
این استراتژی، خطراتی برای چین و هند دارد؛ هر دو کشور برای بقیه دنیا واکسن تولید می‌کنند، اما هر دو جمعیت بسیار زیادی دارند که به واکسن نیاز دارند. هرچند هنوز اعتراض‌ها در این زمینه بالا نگرفته، اما ممکن است در هر دو کشور مردم به‌زودی علیه این دست و دلبازی‌های دولت موضع بگیرند. مانوج جوشی، محقق بنیاد تحقیقات آبزرور در دهلی گفته است: «اگر نیازهای خودمان برطرف شده بود، قابل هضم بود، اما این مسئله، یعنی وقتی که خودمان نیاز داریم ولی در عین حال واکسن را به خارج از کشور می‌فرستیم، کمی ثقیل است.»
هم‌اکنون، کشورهای ثروتمند مثل آمریکا تا می‌توانند واکسن می‌خرند و کشورهای فقیر هم با شرایط سختی برای تامین واکسن مواجه هستند. سازمان بهداشت جهانی، اخیرا درباره یک سقوط اخلاقی فاجعه‌بار هشدار داده است. کشورهایی که توان بالایی ندارند، حاضرند هر کاری بکنند تا واکسن بگیرند و همین به کشورهای اهداکننده این فرصت را می‌دهد که در مقابل، حسن نیت سیاسی خود را به رخ بکشند و از آن‌سو، همراهی بیشتری طلب کنند.
چین، نخستین کشوری بود که وعده اهدای واکسن را داد و عملا شروع‌کننده رقابت واکسنی در دنیا به شمار می‌رود. اما برخی خلف وعده‌های چین، به‌خاطر تأخیر در ارسال واکسن یا کمبود کارایی واکسن‌های این کشور را به چالش کشیده است.
در این شرایط، هند فرصتی استثنایی پیدا کرده است. انستیتو سرم هند، بزرگ‌ترین کارخانه واکسن دنیا، توانایی تولید روزانه ۲.۵ میلیون دوز واکسن را دارد. دهلی‌نو به پشتوانه این کارخانه عظیم به کشورهایی مثل نپال، سریلانکا، بنگلادش، میانمار، مالدیو، سیشل و افغانستان واکسن اهدا کرده است.
برای هند، قدت نرم واکسن، سرانجام و بعد از سال‌ها مشاهده اعمال نفوذ و دستاوردهای سیاسی چین در کشورهای منطقه، لحظه پیروزی به شمار می‌رود. یکی از کشورهای مهم در این قدرت‌نمایی با واکسن، نپال بوده است؛ کشوری که بین هند و چین ساندویچ شده و در سال‌های اخیر، عملا به دامن چین افتاده است. با این حال، به لطف برتری هند در اهدای واکسن، به‌نظر می‌رسد دهلی‌نو ورق را در این زمینه برگردانده است.
با این همه استراتژی دل به‌دست آوردن با واکسن، در همه موارد هم موفقیت‌آمیز نبوده است. امارات‌متحده‌عربی- که بعد از اسرائیل بیشترین واکسیناسیون را در دنیا داشته- بعد از خرید واکسن سینوفارم از چین، آن را به کشورهایی که با آنها ارتباطات تجاری و استراتژیک دارد، اهدا کرده است؛ ازجمله به سیشل در اقیانوس هند و مصر.
اما در مصر پزشکان علیه این کار امارات موضع گرفتند و گفتند که به امارات و واکسن‌های چینی اعتماد ندارند. مالزی، یکی از شرکای بزرگ تجاری امارات هم اعلام کرد که هدیه ۵۰۰ هزار دوزی واکسن چینی از سوی امارات را قبول نمی‌کند؛ چون نتایج تحقیقات چینی‌ها به‌صورت مستقل توسط مالزی تأیید نشده است. مالزی بعدها واکسن فایزر، آسترازنکا-آکسفورد و یک واکسن چینی دیگر، سینوواک را خرید.
در عین حال، حتی حسن‌نیت واکسنی هم می‌تواند کوتاه‌مدت باشد. مثال آن سریلانکاست؛ جایی که هند و چین در رقابتی نزدیک برای نفوذ بیشتر هستند. از سال ۲۰۱۹ که گوتابایا راجاپاسکا در سریلانکا قدرت را به‌دست گرفته، دهلی‌نو نتوانسته او را مجاب کند که به توافقی که در دولت پیشین این کشور با هند بسته عمل کند. این توافق، بر سر احداث یک ترمینال در بندر کلمبو بوده است. این در حالی است که پروژه‌های عظیم چینی، در همین مدت به سرعت در حال پیشرفت بوده‌اند.
ماه پیش، وزیر خارجه هند برای تأکید بر اهمیت این پروژه، به سریلانکا سفر کرد. در همان ماه نیم میلیون دوز واکسن هم از هند به سریلانکا فرستاده شد و قرارداد خرید ۱۸میلیون دوز از انستیتو سرم هند بسته شد. رسانه‌های هند این اتفاق را پیروزی سیاسی خواندند، اما مدتی بعد سریلانکا یک هدیه دیگر و این بار از چین دریافت کرد: ۳۰۰ هزار دوز واکسن.
این دوئل در کمک‌های خیریه بخشی از یک رقابت دیپلماتیک بزرگ‌تر است. یک هفته بعد از اعلام خبر اهدای واکسن چینی به سریلانکا، دولت این کشور اعلام کرد که هند را از پروژه بندر کلمبو بیرون می‌اندازد و خودش به تنهایی این پروژه را به پایان می‌رساند. بسیاری در دهلی‌نو منتظر این هستند که به‌زودی اعلام شود چین جای هند را در این پروژه خواهد گرفت؛ مگر این که چند صد هزار دوز هدیه دیگر، نگاه مقامات در سریلانکا را دوباره به سمت دهلی‌نو برگرداند.