به گزارش همشهری آنلاین این واکسن‌ها شامل سه واکسن ساخت شرکت‌های آمریکایی واکسن فایزر، واکسن مدرنا و واکسن جانسون‌اندجانسون می‌شوند که از سازمان غذا و داروی آمریکا مجوز مصرف اضطراری گرفته‌اند، واکسن ساخت دانشگاه آکسفورد و شرکت انگلیسی آسترازنکا که در انگلیس و آمریکا مجوز مصرف اضطرای گرفته است، واکسن روسی اسپوتنیک V ساخت روسیه که در این کشور مجوز گرفته است و واکسن ساخت شرکت چینی سینوواک و واکسن کرونای ساخت گروه ملی داروسازی چین که از دولت چین مجوز گرفته‌اند.
در اینجا خصوصیات این هفت واکسن کرونا را با هم مقایسه می‌کنیم:
۱- واکسن فایزر/بیونتک
این واکسن ساخت شرکت آلمانی بیونتک و شرکت آمریکایی فایزر از تکنولوژی جدید mRNA برای انتقال ژن‌های پروتئین‌های گل‌میخی سطح کروناویروس به درون سلول‌های بدن و ایجاد پاسخ ایمنی استفاده می‌کند. آنتی‌بادی‌ّهای ایجاد شده بر ضد این پروتئین‌های گل‌میخی مانع ورود کروناویروس به درون سلول و تکثیر آن می‌شوند.
این واکسن به صورت دو تزریق داخل عضلانی به فاصله چهار هفته تجویز می‌شود و میزان اثربخشی آن در حفاظت در برابر بیماری علامت‌دار کووید-۱۹ ۹۵ درصد است.
این واکسن باید در درمای منهای ۷۰ درجه سلسیوس به طور منجمد ذخیره یا جابه‌جا شود (و نیاز به فریزرهای مخصوص با دمای بسیار پایین دارد) و برای ۵ روز می‌توان آن در دمای یخچالی معمولی بین ۲ تا ۵ درجه سلسیوسی در بیمارستان‌ّ‌ها نگهداری کرد. اخیرا سازمان غذا و داروی آمریکا اجازه داد برای راحت شدن توزیع این واکسن اجازه داد واکسن‌های منجمد رقیق‌نشده فایزر در فریزرهای دارویی معمول (در دمای منهای ۲۰ درجه سلسیوس) جابه‌جا و برای ۲ هفته ذخیره کرد.
این واکسن عوارض جانبی وخیمی نداشت و عوارض جانبی آن شبیه به سایر عوار سایر واکسن‌ها شامل درد و تورم در محل تزریق، خستگی، سردرد، درد عضلانی، لرز، درد مفصل و تب بوده است که پس از دوز دوم واکسن شایع‌تر است.
۲- واکسن مدرنا
این واکسن ساخت شرکت آمریکایی مدرنا مانند واکسن فایزر از تکنولوژی mRNA برای انتقال ژن‌های پروتئین‌های گل‌میخی کروناویروس و ایجاد پاسخ ایمنی استفاده می‌کند و با دو تزریق داخل عضلانی با فاصله ۳ هفته تجویز می‌شود.
این واکسن تا شش ماه در دمای منهای ۲۰ درجه فریزر قابل ذخیره کردن است و در دمای معمولی یخچالی (۲ تا ۸ درجه سلسیوس) تا ۳۰ روز قابل‌نگهداری است.
اثربخشی این واکسن در جلوگیری از بیماری علامت‌دار کووید-۱۹ در کارآزمایی‌های بالینی ۹۴.۵ درصد بوده است. عوارض جانبی این واکسن هم جزئی و شامل درد، تورم، قرمزی، لرز، خستگی و سردرد بوده است.
۳- واکسن آکسفورد/آسترازنکا
این واکسن با همکاری دانشگاه آکسفورد و شرکت انگلیسی- سوئدی آسترا-زنکا ساخته شده است و در آن از یک ویروس ناقل (یک آدنوویروس بی‌زیان مربوط به شمپانزه‌ها) برای انتقال ژن‌های مربوط به پروتئین‌ّ‌های گل‌میخی به درون سلول و ایجاد پاسخ ایمنی استفاده می‌شود.
میزان اثربخشی این واکسن در جلوگیری از بیماری علامت‌دار در کارآزمایی‌های بالینی به طور میانگین ۷۰ درصد ارزیابی شده است. این واکسن هم باید با دو تزریق داخل عضلانی با فاصله دست کم یک ماه تجویز شود.
۴- واکسن جانسون‌اندجانسون
این واکسن کرونای ساخت شرکت آمریکایی جانسون‌اندجانسون اخیرا از سازمان غذا و داروی آمریکا مجوز مصرف اضطراری گرفته است و با یک تزریق داخل‌عضلانی تجویز می‌شود.
کارآزمایی‌های بالینی نشاندهنده اثربخشی ۶۶ درصدی این واکسن در پیشگیری از بیماری علامت‌دار کووید-۱۹ و اثربخشی ۱۰۰ درصدی آن در پیشگیری از بستری شدن و مرگ به علت کووید-۱۹ در چهار هفته پس از تزریق واکسن بوده است.
این واکسن هم در دمای معمولی یخچالی قابل‌نگهداری و ذخیره شدن است و بنابراین توزیع آن ساده‌تر از واکسن‌های فایزر/بیونتک و مدرنا است.
این واکسن هم از یک ناقل ویروسی (آدنوویروس نوع ۲۶ که قابلیت تکثیرش از آن گرفته شده است) برای انتقال ژن‌های پروتئین گل‌میخی یا Spike کروناویروس استفاده می‌کند. شرکت جانسون‌اندجانسون آدنوویروسی را که اساس ساخت این واکسن است، برای تولید واکسن‌های بیماری‌های دیگر مانند ویروس ایدز (اچ‌آی‌وی) و زیکا در دست استفاده دارد.
۵- واکسن اسپوتنیک V
واکسن کرونای روسی اسپوتنیک V ساخت انستیتو گامالیای روسیه است و از تکنولوژی مشابه با واکسن آسترازنکا برای ایجاد ایمنی در برابر کروناویروس استفاده می‌کند. در این مورد هم یک ویروس ناقل بی‌زیان (یک آدنوویروس عامل سرماخوردگی در انسان که قابلیت تکثیرش حذف شده است) برای انتقال ژن‌های سازنده پروتئین‌های گل‌میخی سطح کروناویروس استفاده می‌شود تا پاسخ ایمنی در برابر این پروتئین‌ها که عامل ورود ویروس به سلول‌ها هستند، ایجاد شود.
نتایج کارآزمایی بالینی مرحله سوم واکسن اسپوتنیک که اخیر در ژورنال پزشکی لنست منتشر شد، نشاندهنده اثربخشی ۹۲ درصدی آن در پیشگیری از بیماری علامت‌دار کرونا است.
این واکسن فعلا فقط در روسیه مورد تایید قرار گرفته است.
۶- واکسن کروناواک
واکسن «کروناواک» ساخت شرکت چینی «سینوواک» است. این واکسن از روش قدیمی‌تر تولید واکسن یعنی از ذرات ویروسی کشته یا غیرفعال‌شده استفاده می‌کند تا بدن با قرار گرفتن در معرض پروتئین‌های ویروسی نسبت به آنها پاسخ ایمنی ایجاد کند. این روش سنتی به طور موفقی برای ساختن واکسن‌های ویروسی مانند واکسن هاری استفاده شده است.
این واکسن نیز در دمای یخچالی معمول (۲ تا ۸ درجه سلسیوس) قابل نگهداری است.
چین این واکسن را برای مصرف عمومی در این کشور تایید کرده است و چند کشور دیگر از جمله اندونزی، ترکیه، برزیل، شیلی، کلمبیا، اروگوئه و لائوس هم به آن مجوز مصرف اضطراری داده‌اند.
میزان اثربخشی این واکسن در کارآزمایی‌های بالینی در کشورهای گوناگون متفاوت بوده است. برزیل در ۱۳ ژانویه ۲۰۲۱ اعلام کرد که این واکسن اثربخشی ۵۰.۴ درصی در پیشگیری از عفونت علامت‌دار کووید-۱۹ و اثربخشی ۷۸ درصدی در پیشگیری از موارد خفیف کووید-۱۹ نیازمند درمان و اثربخشی ۱۰۰ درصدی در پیشگیری از موارد شدید بیماری داشته است.
ترکیه در دسامبر ۲۰۲۰ بر اساس آنالیز مقدماتی نمونه کوچکی از افراد اثربخشی کروناواک را ۹۱.۳ درصد اعلام کرد. اندونزی در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۱ اثربخشی این واکسن را ۶۵.۳ درصد اعلام کرد.
۷- واکسن سینوفارم
واکسن کرونای ساخت گروه ملی زیست‌فناوری چین (CNBG) که زیرمجموعه «سینوفارم» (گروه ملی داروسازی چین) است، در ۳۱ دسامبر ۲۰۲۰ از دولت این کشور مجوز گرفت.
سینوفارم بدون ارائه جزئیات اثربخشی این واکسن به نام BBIBP-CorV را براساس آنالیز مقدماتی کارآزمایی بالینی مرحله سوم ۷۹.۳۴ درصد اعلام کرد.
قبلا در ۹ دسامبر امارات متحده عربی بر اساس آنالیز مقدماتی داده‌های کارآزمایی بالینی این واکسن در آن کشور در جریان است، اثربخشی آن را ۸۶ درصد اعلام کرده بود.
کارآزمایی بالینی مرحله سوم یا نهایی این واکسن در کشورهای آرژانتین، بحرین، مصر،مغرب، پاکستان، پرو و امارات متحده عربی همچنان در جریان است.
واکسن سینوفارم هم مانند واکسن چینی دیگر یعنی کروناواک شرکت سینوواک از کروناویروس‌های کشته یا غیرفعال‌شده استفاده می‌کند که قابلیت تکثیر ندارند، اما باعث تحریک پاسخ ایمنی می‌شوند.
چینی‌های می‌گویند میزان بروز عوارض جانبی این واکسن شبیه سایر واکسن‌های غیرفعال و میزان بروز عوارض جانبی شدید مانند آلرژی شدید بسیار اندک و در حد دو در میلیون است.