به گزارش همشهری آنلاین به نقل از مهر، در حالی طی هفته گذشته خبرهایی در خصوص حادثه ناگوار مرز «شمسر» شهرستان سراوان و کشته و زخمی شدن تعدادی از سوخت بران در این منطقه در رسانه‌ها و فضای مجازی منتشر شد که موضوع قاچاق سوخت و تبعات آن در سیستان و بلوچستان به هیچ عنوان موضوع تازه و جدیدی نیست.
از سوی دیگر طبق آخرین آمار سیستان و بلوچستان در مقایسه با سایر استان‌ها و کشور در بازه ۱۳۹۵-۱۳۹۸ با متوسط نرخ بیکاری ۱۴.۱ درصد رتبه ۲۸ یعنی از آخر، چهارم را کسب کرده است.
به عقیده کارشناسان خشکسالی از عمده دلایل بالا رفتن آمار بیکاران در این استان مرزی است، خشک ماندن تالاب هامون، قطع جریان آب رودخانه هیرمند، خشک شدن ۱۲۰ هزار هکتار از اراضی شمال استان، بی آبی بیش از ۳ هزار روستای بلوچستان، جاده‌های غیراستاندارد و بی توجهی به ظرفیت‌های اقتصادی استان از جمله دلایل بیکاری و همچنین تهدیدهای فرایند توسعه در سیستان و بلوچستان است.
سود کلان قاچاق سوخت بسیاری از سودجویان و فرصت طلبان داخلی و خارجی را به خود جلب کرده، از یک طرف مردم روستایی و مرزنشین بیکار هستند و از سوی دیگر سرمایه‌ای برای استفاده از آن را ندارند، به همین سبب زمینه برای سودجویان فراهم می‌شود و دست به کار شده و بسیاری از مردم را به عنوان کارگر به کار می‌گیرند تا سرمایه ملی ما را به ازای دریافت مبلغی اندک به آن‌سوی مرز منتقل کنند.
اصل ماجرای اتفاقات در مرز سراوان چه بود
مسئولان سیستان و بلوچستان در اولین واکنش خود ماجرا را اینگونه شرح دادند: گذر مرزی در منطقه «شمسر» سراوان با هدف توجه به معیشت مرزنشینان ایجاد شده که روز دوشنبه مورخ ۴ اسفند ماه ساعت ۸ صبح، در آن سوی مرز سوخت برانی که به انتقال غیرقانونی سوخت مبادرت می‌کنند، تجمع کردند. آنان قصد داشتند از محل گذر رسمی وارد شوند، بیش از دو ساعت مذاکره انجام شد تا در چارچوب قواعد از این گذر عبور کنند، ظاهراً تجمع آنها منجر به تیراندازی از سوی مأموران پاکستانی می‌شود و درگیری شدت پیدا می‌کند و جمعیت با شکست درهای گذر مرزی وارد کشور می‌شوند.
پس از آن معاندان و رسانه‌های ضد انقلاب با فرصت طلبی مردم را برای تجمع در شهر سراوان تحریک می‌کنند و در روز ۵ اسفند عده‌ای به فرمانداری سراوان وارد می‌شوند و اموال عمومی را تخریب می‌کنند و پس از آن نیز در شامگاه همان روز تعدادی از افراد مغرض با تحریک رسانه‌های ضد انقلاب و افراد خارج نشین در فضای مجازی در حمله به پاسگاه «کورین» زاهدان یک مأمور نیروی انتظامی را شهید می‌کنند.
نکته جالب توجه در این اتفاقات صبر و بردباری نیروهای نظامی و انتظامی در جریان این حوادث است که با توجه به این تدبیر و با همکاری معتمدان محلی و ریش سفیدان اقدامات لازم صورت گرفته و بلافاصله فضا آرام می‌شود اما نکته اینجاست که به نظر می‌رسد اجرای طرح «رزاق» که برای تأمین معیشت مردم مرز نشین اجرا شده است به مذاق برخی گروه‌های سود جو خوش نیامده و در نهایت منجر به ایجاد این تحرکات شده است.
طرح «رزاق» و اهداف آن
طرح «رزاق» یک طرح معیشتی است که از مهر ماه سال جاری برای ساماندهی سوخت بران مرزنشین در سیستان‌وبلوچستان اجرایی شده است. در این طرح به هر ۵ خانوار بومی یک کارت تردد تعلق می‌گیرد تا با استفاده از آن، یک نفر به نمایندگی از دیگران، به صورت قانونی به خرید ۳ هزار لیتر سوخت گازوئیل اقدام کند. البته خانوارها مجاز به کرایه دادن کارت‌شان نیز هستند.
صاحبان کارت «رزاق» می‌توانند هفته‌ای یک‌بار از گذرگاه‌های مرزی، سوخت به پاکستان منتقل کنند و در ازای آن پول بگیرند.
استاندار سیستان و بلوچستان چندی پیش درباره طرح «رزاق» اظهار کرد: تعدادی از مردم استان به دلیل نداشتن شغل مناسب مبادرت به قاچاق سوخت از استان‌های هم‌جوار می‌کنند که تردد خودروهای سوخت کش خود منجر به ایجاد مشکلی جدید ازجمله افزایش آمار تلفات رانندگی در جاده‌های این استان شده است.
احمد علی موهبتی ادامه داد: در همین راستا با هماهنگی صورت گرفته مقررشده است تا سهمیه سوخت افراد مرزنشین با قیمت مصوب از طریق جایگاه‌های تعیین‌شده توزیع شود تا در مرزها به فروش برسانند و این طرح تا زمانی که شغل مناسب و پایدار پیدا کنند، ادامه خواهد یافت.
وی ابراز امیدواری کرد: با اجرای طرح «رزاق» که به‌صورت آزمایشی و فقط برای بهره‌مندی مرزنشینان اجرا می‌شود، نتایج مثبتی در سیستان و بلوچستان و در راستای اشتغال‌زایی ایجاد شود. البته این طرح کوتاه‌مدت و موقت است و امیدواریم با برنامه‌ریزی بلندمدت و طی فرایندهای پروژه‌های اقتصادی و تولیدی، این افراد را از اشتغال کاذب به سمت‌وسوی اشتغال واقعی سوق دهیم.
مرزداران امین
یکی از شهروندان سراوانی گفت: موضوع معیشت مرزنشینان همواره یکی از دغدغه‌های اصلی مسئولان در استان مرزی سیستان و بلوچستان بوده است زیرا به دلیل چندین سال خشکسالی و نبود صنایع بزرگ موضوع بیکاری تبدیل به یک معضل جدی در این منطقه شده است. از همین رو تعدادی از مرزنشینان به ناچار به شغل‌های کاذب از جمله سوخت بری روی آورده‌اند و مجبور هستند از این راه امرار معاش کنند.
محمد دهواری با تاکید بر اینکه مردم بلوچستان همواره مرزداران امینی برای ایران اسلامی بوده‌اند، ادامه داد: از همین رو مجموعه نظام از جمله دولت و سپاه پاسداران با اجرای طرح‌هایی در خصوص انتقال سوخت از مرز همواره سعی کردند تا به نوعی به معیشت مرزنشینان کمک کنند.
این شهروند سراوانی گفت: با وجود اجرای طرح «رزاق» و باز شدن گذرگاه‌های قانونی و مشخص شده در مناطق مرزی برای استفاده از این طرح و سهمیه سوخت واگذارشده اما همچنان موضوع بیکاری بهانه خوبی است تا گروه‌های معاند، اشرار و قاچاقچیان مواد مخدر نیز وارد صحنه شوند و به صورت نمایشی از قاچاقچیان سوخت حمایت کنند.
روزانه ۹ میلیون لیتر سوخت از استان قاچاق می‌شود
البته ناگفته نماند که انتقال روزانه حدود ۹ میلیون لیتر مواد سوختی به آن سوی مرزها فقط از داخل سیستان و بلوچستان تأمین نمی‌شود بلکه قاچاق سوخت زنجیره‌ای به وسعت سایر استان‌ها کشیده شده است، به طوری که بسیاری از مردم سایر نقاط کشور را نیز به خود جذب کرده است.
بخش زیادی از ۹ میلیون لیتر فرآورده‌های نفتی از سایر استان‌ها به وسیله تانکر، کامیون و اتوبوس‌های مسافربری به سیستان و بلوچستان انتقال می‌یابد، برخی با بارنامه‌های جعلی، برخی با پرداخت رشوه و برخی در خفا و خارج از دید مأموران به این استان انتقال می‌یابد.
سودهای کلان، نبود شغل مناسب، بیکاری شمار زیادی از جمعیت جوان و آماده ورود به عرصه‌های غیرقانونی و شغل‌های کاذب رونق بخش قاچاق سوخت در سیستان و بلوچستان و همچنین موجب تشکیل شبکه‌های سازمان یافته قاچاق سوخت در سطح کشور و این استان شده است.
اما در این میان مردم مرزدار، صبور و بصیر سیستان و بلوچستان باید به این نکته که جریان‌های معاند و رسانه‌های ضد انقلاب به هیچ عنوان دلسوز آنها نیستند نیز توجه کنند به گونه‌ای که بعد از حادثه سراوان این جریان‌ها با دروغ پراکنی تعداد کشته‌ها را چند ده نفر اعلام کردند در حالی که طبق آمار ارائه شده از سوی استاندار سیستان و بلوچستان در این حادثه ۳ نفر کشته شدند که ۲ نفر از آنها در پاکستان و یک نفر در ایران بود.