دوم: این خاطره‌ی دوری نیست؛ خاطره‌ی اسفندهایی که آگهی‌های جورواجور آژانس‌های مسافرتی تمام فضای مجازی و واقعی را پر می‌کردند برای تبلیغ سفر به دور اروپا، به چین و هند و به جزایر رؤیایی جهان. ما پیام‌های تبلیغاتی را می‌خواندیم و در رؤیایمان به جزایر بالی می‌رفتیم، کنار دریای نیلگون مثل آن آدم‌های شاد، لباس سفید می‌پوشیدیم و زیر چترهای رنگی آفتاب می‌گرفتیم.
بعد وقتی به همراه خانواده راهی یک سفر کوچک داخلی می‌شدیم، در ترافیک نوروزی جاده‌ها، به آسمان خیره می‌ماندیم تا هواپیمایی خوش‌بخت را ببینیم که در ارتفاع ۲۰هزار پایی زمین، به‌سرعت به سوی کشورهای دیگر در حرکت است.
پس از شیوع ویروس کرونا، یعنی از حدود ۱۳ماه قبل، باز هم نمی‌توانیم با آن هواپیماهای خوش‌بخت به کشورهای دیگر برویم و البته دیگر خبری از آگهی‌های سفرهای نوروزی نیست. اما ما راه سفررفتن در رؤیا را بلدیم. ما گاهی با نگاه‌کردن به عکس‌ها سفر می‌کنیم.
سوم: با آغاز پاندمی کرونا، سفرهای مجازی در همه‌ی کشورهای جهان رونق بیش‌تری پیدا کرده است. سفرهای مجازی از رؤیابافی ما، چنددرجه واقعی‌تر است. در دَوَران سرگیجه‌آور چرخش موس و حرکت ۳۶۰درجه‌ای تصویر و در زوم‌ها، امکان تجربه‌ی سفرهای نابی وجود دارد؛ در تصاویری که دو نوجوان با کوله‌پشتی از راهی می‌گذرند و ما نگاهشان می‌کنیم از فراز یک آسیاب آبی در هلند و یا یک پل تاریخی در نمی‌دانم کدام کشور!
در مرورگرهای اینترنت، فهرست عجیب و بلندی از تورهای مجازی وجود دارد که اغلب به صورت آفلاین هستند و در واقع گشت‌وگذار در یک عکس سه‌بعدی ۳۶۰ درجه‌اند که گاه حتی تورلیدر هم دارد! که با زبان‌های گوناگون، موقعیت و مشخصات مکانی را که به‌صورت مجازی در آن قرار گرفتیم اطلاع می‌دهد.
غوطه‌ور در محیط
سفرهای مجازی معمولاً طوری طراحی می‌شوند که شما در آن بتوانید حس غوطه‌ورشدن در محیط را تجربه کنید؛ چه این‌کار با کمک وسیله‌ای مثل عینک‌های واقعیت‌مجازی روی صورتتان باشد، برای سفر به ایتالیا انجام شود، چه ویدیویی ۳۶۰درجه و زنده از باغ‌وحش سن‌دیه‌گو! رفتن به گوشه و کنار جهان، هیچ‌وقت به این آسانی نبوده است.
«سمیرا محمدی»، کارشناس آی‌تی و برنامه‌نویس در گفت‌وگو با هفته‌نامه‌ی دوچرخه می‌گوید: «تور مجازی درواقع انتقال پیام به مخاطب از طریق ترکیب عکاسی و فیلم‌سازی و برنامه‌نویسی است و از رسانه‌های نمایشی مانند عکس، فیلم، متن و صوت در بازدید مجازی استفاده می‌شود. به این ترتیب یک بازدید مجازی می‌تواند بسیار متنوع باشد؛ یعنی از چندعکس ساده همراه با توضیحات نوشتاری تا یک برنامه‌ی پیچیده را شامل بشود که در آن از انواع رسانه‌ها مثل عکس، پانوراما، انیمیشن، ویدیو، موسیقی، نوشتار و... استفاده شده است.»
اما شیوه‌های گوناگونی برای سفرهای مجازی وجود دارد؛ از نمای چشم‌پرنده (تصویر از نمای بالا) از یک مکان گرفته تا نزدیک‌شدن به جزئیات یک نقاشی که با چشم غیرمسلح غیرممکن است. برخی از شرکت‌های جهانی برای بازدید بهتر مسافران مجازی، چند ویدیوی زنده‌ی ۳۶۰درجه‌ای در مکان (On-location) ایجاد کرده‌اند، یا گوگل‌مپ می‌تواند ما را به ماچوپیچو در بلندی‌های پرو و سافاری در آفریقای جنوبی ببرد.
تور مجازی گوگل، تلفیقی از عکاسی صنعتی، طراحی دیجیتال و برنامه‌نویسی است که برای معرفی یک مکان با تصاویر سه بعدی ساخته می‌شود و برخی شرکت‌ها و مکان‌های تاریخی و تفریحی هم فیلم‌های ضبط شده‌ای را روی یوتیوب قرار داده‌اند.
سفرهای گوناگون مجازی نشان داد که کرونا نمی‌تواند مانع کشف مکان‌های جدید و لذت آشنایی با جاذبه‌های توریستی جهان شود. با تورهای مجازی، همان‌طور که در خانه‌های امنمان نشسته‌ایم، مشغول بازدید از مکان‌های موردعلاقه‌مان می‌شویم.
تور با عکس ۳۶۰ درجه
راستش را بگویم برای اولین‌بار که به تور مجازی ونیز و بعد اهرام مصر رفتم از شدت شگفت‌زدگی فریاد می‌زدم، اما بعدها که در مورد ساخت تورهای مجازی تحقیق کردم، لذت سفرهای مجازی را از دست دادم!
تورهای مجازی، مشاغل جدیدی را ایجاد کرده‌اند؛ حالا افراد یا شرکت‌هایی هستند که خدمات ساخت تورهای مجازی را ارائه می‌دهند و البته که افراد و شرکت‌هایی هم هستند که به مخاطبان آموزش می‌دهند چه‌طور و در چند مرحله تور مجازی بسازند. شرکت‌هایی هم هستند که نرم‌افزار ساخت تور مجازی را ارائه می‌دهند. این دنیایی است که پیشنهاد می‌دهیم وارد آن نشوید، چون لذت سفر مجازی را از دست می‌دهید!
سمیرا محمدی می‌گوید: «اولین چیزی که برای داشتن یک تور مجازی خوب نیاز است، داشتن یک عکس خوب ۳۶۰ درجه‌ی افقی در ۱۸۰درجه‌ی عمودی است که به آن، عکس کروی گفته می‌شود. برای داشتن چنین عکسی از ابزارهای گوناگون می‌توان استفاده کرد که برخی از این تجهیزات بسیار مهم، حرفه‌ای و گران هستند. درحالی که با داشتن یک گوشی تلفن‌همراه هوشمند که کیفیت دوربین قابل قبولی داشته باشد هم می‌توان عکس ۳۶۰ تهیه کرد.»
محمدی ادامه می‌دهد: «البته فقط گرفتن یک یا چند عکس پانوراما کافی نیست و عکس‌های پانورامای ۳۶۰ درجه تا زمانی که نتوانند با هم در ارتباط باشند و تصویر درستی از یک مکان به مخاطب خود ندهند، نمی‌توانند به‌عنوان تور مجازی معرفی شوند. چرا که تور مجازی باید بتواند مخاطب را داخل یک فضا بچرخاند و درکی درست از آن مکان به او بدهد.»
مجازی یا واقعی؟
با وجود همه‌گیری ویروس کرونا و مشاهده‌ی نمونه‌های جهش‌یافته‌ی آن، باز هم می‌توان لابه‌لای سفرهای مجازی، آگهی‌هایی از سفرهای واقعی از همه‌ی شهرهای ایران را دید!
پیشنهاد می‌کنیم چشم‌هایتان را به روی این سفرها و آگهی‌ها ببندید و از رویشان بگذرید! بیایید برای یک سال هم که شده، همه با هم و چندمیلیون نفری، نوع دیگری از سفر را تجربه کنیم. اصلاً شما تا حالا به سفر مجازی رفته‌اید؟
سمانه،۱۶ساله است و چندبار لینک‌های سفرها و بازدیدهای مجازی را دریافت کرده و می‌گوید: «شاید تنبلی بوده، شاید هم بی‌توجهی، ولی هنوز هیچ‌کدام از لینک‌ها را باز نکرده‌ام! من فضای مجازی را دوست دارم، اما نه سفر مجازی را دوست دارم و نه مدرسه‌ی مجازی را!»
پرهام ۱۷ساله، بازدیدهای آنلاین و آفلاین زیادی از موزه‌ها و شهرهای گوناگون دنیا داشته و می‌گوید: «گشت‌وگذار مجازی برایم جذاب بود، ولی حالا واقعاً آرزو دارم هم کرونا برود و هم امکانی باشد که بتوانم حداقل چندتا از این مکان‌ها را با چشم خودم و از نزدیک ببینم.»
باران هم ۱۵ساله است و می‌گوید: «خواهر بزرگ‌ترم مرا به سفرهای مجازی زیادی برده؛ شهرها و مکان‌هایی که پیش از این اصلاً نمی‌دانستم وجود دارند. جالب بود ولی فکر می‌کنم تماشای واقعی این مکان‌ها خیلی جذاب‌تر باشد.»
ستاد ملی کرونا در اطلاعیه‌های متعدد از هم‌وطنان خواسته که به سفرهای نوروزی نروند و حتی مقررات و شرایطی را برای افرادی اعمال کرده است که به هردلیلی اصرار به سفررفتن دارند.
اگر نوروز را در خانه هستیم، سفرهای مجازی را تجربه کنیم... شاید توانستیم سفرنامه هم بنویسیم یا انشای هیجان‌انگیزی با این موضوع که «تعطیلات نوروز خود را چگونه گذراندید؟»