به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از روزنامه همشهری، چین چنان در پیشبرد دیپلماسی واکسن خود در آسیا موفق بوده که رقبای جهانی و منطقه‌ای‌اش را وادار کرده تا با تحرک بیشتر در جدیدترین میدان نبرد خود با پکن، به‌دنبال راهی برای مهار و پس زدن اژدهای شرق آسیا باشند.
رهبران کشورهای آمریکا، استرالیا، هند و ژاپن در همین راستا توافق کرده‌اند تا انتهای سال ۲۰۲۲ میلادی، یک میلیارد دوز واکسن کرونا را در سطح آسیا و فراتر از آن توزیع کنند.
این تعهد، بعد از برگزاری نشست مجازی مشترک بین رهبران این کشورها رسمی شده است. این کشورها، در سال ۲۰۰۷ گروهی با نام کواد یا ائتلاف چهارجانبه تشکیل داده‌اند که در سال‌های اخیر، هدف اصلی آن، مهار و پس‌زدن چین در آسیا و فراتر از آن است. همکاری‌های امنیتی و نظامی، محور اصلی تعاملات اعضای این گروه است.
این واکسن‌ها که احتمالا از نوع یک دوزی جانسون اند جانسون خواهد بود، در هند تولید خواهد شد. آمریکا گفته است که هدف اصلی این «تعهد مشترک بزرگ»، آسیای جنوب شرقی خواهد بود. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور آمریکا بلافاصله بعد از برگزاری این نشست درباره پروژه مشترک چهار کشور برای توزیع واکسن گفت: «با فناوری آمریکا، حمایت مالی ژاپن و آمریکا، حمایت‌های لجستیکی استرالیا و تولید در هند، ما خودمان را متعهد می‌کنیم تا یک میلیارد دوز را به کشورهای هدف تحویل دهیم.»
او گفته است که اتحادیه کشورهای جنوب شرقی آسیا (آسه‌آن) و همین‌طور منطقه اقیانوسیه و فراتر از آن هدف این تعهد است. آسه‌آن که نیم‌میلیارد جمعیت دارد، در سال ۱۹۶۷ توسط تایلند تشکیل شده و کشورهای اندونزی، مالزی، فیلیپین، سنگاپور، برونئی، لائوس، ویتنام، میانمار و کامبوج هم دیگر اعضای آن هستند.
تولید واکسن‌های «جانسون اند جانسون» که همین جمعه تأییدیه سازمان بهداشت جهانی را دریافت کرد، به شرکت هندی بیولاجیکال ال‌تی‌دی سپرده خواهد شد. نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند بعد از جلسه رهبران کواد در توئیتر نوشت: «ظرفیت چشمگیر تولید واکسن هند با کمک ژاپن، آمریکا و استرالیا گسترش خواهد یافت.»
اقدام سریع گروه چهارجانبه یا همان کواد برای مقابله با دیپلماسی واکسن چین، نشانه‌ای از نگرانی اعضای آن از افزایش قدرت نرم چین در آسیا و فراتر از آن است. پکن از بحران همه‌گیری کرونا به‌عنوان ابزاری برای افزایش نفوذ خود در منطقه استفاده کرده و بیشتر از هر کشور دیگری، هند، رقیب منطقه‌ای خود را نگران کرده است.
در بیانیه مشترک رهبران این گروه، مستقیما به چین اشاره نشده است اما به گزارش رویترز، سالیوان بعد از نشست به خبرنگاران گفته که رهبران این گروه چالش‌هایی را که چین به‌وجود آورده به بحث گذاشتند.
یوشیهیده سوگا، نخست‌وزیر ژاپن، بعد از برگزاری نشست با مودی، اسکات موریسون همتای استرالیایی‌اش و همین‌طور جو بایدن، رئیس‌جمهوری جدید آمریکا، گفته است: «ما به همکاری‌هایمان برای رسیدن به اهداف‌مان ادامه خواهیم داد.»
علاوه بر مسئله چین، خلع سلاح هسته‌ای کره‌شمالی، تغییرات اقلیمی و مسائل دیگر در این جلسه به بحث گذاشته شده است.
از میان تمامی کشورهای این گروه، احتمالا هیچ‌کدام به اندازه هند به فکر مهار دیپلماسی واکسن چین نیستند. ۲ رقیب منطقه‌ای، اختلافات ژئوپلتیک بسیار زیادی در کشورهای اطراف خود دارند و حالا واکسن کرونا به جدیدترین ابزار آنها برای اعمال نفوذ بیشتر در کشورهای محل مناقشه تبدیل شده است.
پکن که یکی از تولیدکنندگان بزرگ واکسن کرونا در دنیا است، با اهدای واکسن به کشورهای منطقه، سعی کرده هند را پس بزند و دهلی‌نو هم در پاسخ، همان کشورها را هدف قرار داده و سعی کرده با هدایای مشابهی، جایگاه خود را تقویت کند. برای نمونه، کشورهای نپال و بنگلادش به میدان نبرد دو کشور تبدیل شده‌اند و هم دهلی و هم پکن، با چند هدیه متوالی سعی کردند تا رقیب خود را از میدان به در کنند.
از منظری کلان‌تر، مقابله با دیپلماسی واکسن چین، به کشورهای گروه چهار این فرصت را می‌دهد تا هدف اصلی خود که مهار چین است را پیش ببرند و تا جایی که می‌توانند پکن را پس بزنند.
بازیگران جهانی
با این حال، این تنها چین نیست که آمریکا و متحدانش باید در جنگ بر سر واکسن، نگران آن باشند. روسیه، یکی از سه قدرت نظامی دنیا در کنار چین و آمریکا، راه نفوذ نرم به مناطق متعددی از دنیا با هدیه واکسن را به‌خوبی یاد گرفته و با شتاب دادن به تولید واکسن اسپوتنیک‌وی، عملا راه را برای افزایش نفود خود باز می‌کند. حوزه‌ای که روس‌ها علاقه زیادی به آن نشان داده‌اند، بالکان در اروپا و در کنار گوش اتحادیه اروپاست. برخلاف کشورهای گروه چهارجانبه که خیلی زود خطر چین را در زمینه جنگ واکسن در منطقه آسیا و اقیانوسیه درک کردند و برای مقابله با آن اقدام کردند، اتحادیه اروپا در چنان سردرگمی و انفعال ویران‌گری در مقابل روسیه به سر می‌رود که نتوانسته برای مهار این کشور اقدام کند و ممکن است این لغزش، در آینده تبعات جبران‌ناپذیری برایش داشته باشد.
همچون چین و حتی کشورهای کوچک‌تری مانند امارات، مسکو هم به‌خوبی از ابزار واکسن برای افزایش حضور و نفوذ خود در کشورهای دیگر استفاده می‌کند و علاوه بر خاورمیانه و آسیا، همسایگان مستاصل اتحادیه اروپا مثل بوسنی و هرزگوین، مقدونیه شمالی و صربستان را هدف قرار گرفته است. اتحادیه اروپا به سختی واکسن کشورهای عضو خود را تامین می‌کند و خیلی راحت، کشورهایی را که به آنها وعده داده بود به آنها کمک خواهد کرد، فراموش کرده است. در چنین شرایطی، چین و روسیه پا پیش گذاشته‌اند و در همسایگی اتحادیه اروپا، اعتماد کشورهایی را به‌دست آورده‌اند که به‌شدت از بی‌اخلاقی اتحادیه اروپا شاکی هستند.
با این حال، اروپا تنها یکی از اهداف روسیه و چین است؛ وزارت خارجه چین گفته است که این کشور به ۶۹ کشور در حال توسعه واکسن اهدا خواهد کرد و برای صادرات واکسن به ۴۳ کشور دنیا برنامه دارد.
واکسن آسترازنکا، گروگان آمریکا
ده‌ها میلیون دوز واکسن انگلیسی-سوئدی آسترازنکا در کارخانجات تولید این واکسن در آمریکا در انبار خاک می‌خورند و تا نتایج آزمایش‌های بالینی آنها مشخص نشود، صادر نخواهند شد. این وضعیت، کابوسی مرگبار برای کشورهایی است که استفاده از این واکسن را تأیید کرده‌اند و التماس می‌کنند که این واکسن‌ها را داشته باشند.
به گزارش نیویورک تایمز، این وضعیت، باعث شده تا بحث داغی هم بین کاخ سفید و مقامات بهداشتی دولت در بگیرد؛ برخی معتقدند کاخ سفید باید اجازه خروج این واکسن‌ها از کشور را صادر کند و به کشورهایی که تأییدیه استفاده از آنها را گرفته‌اند اجازه بدهد تزریق آنها را براساس برنامه‌های خودشان شروع کنند. این مقامات همچنین هدیه این واکسن‌ها را به کاخ سفید پیشنهاد کرده‌اند.همین حالا، نزدیک به ۳۰ میلیون دوز واکسن در کارخانه آسترازنکا در وست‌چستر در اوهایو خاک می‌خورد.
یک کارخانه دیگر در مریلند هم ده‌ها میلیون دوز دیگر را تولید کرده و تنها کار بسته‌بندی آنها در اوهایو مانده است.بیش از ۷۰ کشور در دنیا تأییدیه استفاده از واکسن کارخانه آسترازنکا را صادر کرده‌اند اما آمریکا هنوز آزمایش‌های بالینی را به پایان نرسانده و به همین‌خاطر تأییدیه استفاده از آن را صادر نکرده است. این شرکت، از دولت بایدن خواسته است تا به آن اجازه بدهد که واکسن‌هایی را که در آمریکا مجوز استفاده ندارند، به اتحادیه اروپا قرض بدهد. آسترازنکا در اتحادیه اروپا از تعهدات خود عقب است و به‌شدت به واکسن‌هایی که در آمریکا هستند نیاز دارد. دولت بایدن اما این درخواست را رد کرده است.