به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ان‌بی‌سی نیوز اگر این کارآزمایی‌ها موفق باشند، این کشور جزیره‌ای کوچک با نظام کمونیستی با جمعیت ۱۱ میلیون نفری که دهه‌ها است دچار تحریم‌های آمریکا است- یکی از معدود کشورهایی خواهد بود که با تولید واکسن‌های کرونای خودش به مبارزه با پاندمی کرونا خواهد رفت.
کشورهای دیگری که واکسن کرونای خاص خودشان تولید کرده‌اند، شامل آمریکا، انگلیس، چین، روسیه و هند هستند که اقتصاد بسیار بزرگتر و جمعیت بسیار بیشتری دارند.
دو واکسن از پنج واکسن بالقوه تولیدشده کوبا به مرحله سوم کارآزمایی بالینی رسیده‌اند: یکی به نام «سوبرانا ۲» که به معنی «استقلال» و دیگری به نام «ابدالا» که نام شعری است اثر قهرمان استقلال کوبا، خوزه مارتی.
حدود ۴۴۰۰۰ نفر در بخشی از یک بررسی مرحله سوم دوسوکور واکسن سوبرانا ۲ را دریافت می‌کنند. ۱۵۰۰۰۰ نفر از کارکنان مراقبت بهداشتی نیز در بخشی از یک «بررسی مداخله‌ای» در حال دریافت واکسن سوبرانا ۲ هستند.
واکسن تجربی کوبا شبیه به واکسن شرکت آمریکایی «نواواکس» است. واکسن سوبرانا ۲ بر خلاف واکسن‌های فایزر/بیونتک و مدرنا از پروتئین‌های کروناویروس که در آزمایشگاه ساخته شده‌اند، برای تحریک دستگاه ایمنی استفاده می‌کند.
این واکسن را «انستیتو واکسن فینلی» کوبا تولید کرده است نام آن از نام دکتر «کارلوس فینلی»، متخصص همه‌گیرشناسی کوبایی گرفته شده است که کشف کرد بیماری تب زرد بوسیله پشه‌ها منتقل می‌شود.
این انستیتو در سال ۱۹۹۱ بوسیله فیدل کاسترو، رهبر فقید کوبا تاسیش شد که سرمایه‌گذاری بسیاری در بخش نظام مراقبت بهداشتی و داروسازی در این کشور انجام داد. مرکز پژوهش سرطان این انستیتو واکسنی را تولید کرده است که در آمریکا وسایر کشورها در مرحله ازمیاش قرار دارد.
دکتر خوآن ورز، مدیر این انستیتو می‌گوید: «ما در کوبا نسبت به بقیه دنیا تولید واکسنی را کمی دیرتر شروع کردیم، چرا مجبور بودیم به انتظار بمانیم تا چیزهای بیشتری درباره این ویروس و سازوکار ورود آن به سلول‌ها بدانیم. واکسن تولیدی ما، سوبرانا ۲ از لحاظ بی‌خطر بودن ویژگی‌های بسیار خوبی دراد.»
کوبا با وجود دهه‌ها تحریم و افت کمک‌های خارجی که از ونزوئلا دریافت می‌کرد، با کمبود غذا و دارو دست‌وپنجه نرم می‌کند. اقتصاد آن در سال ۲۰۲۰ حدود ۱۱ درصد سقوط کرده است. اما با این حال توانسته است، شمار عفونت‌ها و مرگ‌های ناشی از کووید-۱۹ را با اعمال محدودیت‌های ساخت و تعطیلی عمومی در مقایسه با بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته پایین نگه دارد.
انتظار نمی‌رود نتایج نهایی کارآزمایی مرحله سوم واکسن کوبایی کرونا زودتر از چند ماه دیگر معلوم شود؛ اما دولت کوبا قصد دارد در یک بررسی مداخله‌ای تقریبا همه ساکنان شهر هاوانا، پایتخت کوبا را تا ماه مه (اردیبهشت) و همه جمعیت کشور را تا پایان سال میلادی واکسینه کند.
ورز می‌گوید با اینکه واکسیناسیون اجباری نیست، اما به نظر او «اکثریت غالب جمعیت زدن این واکسن را می‌پذیرند.»
نمایش قدرت یک کشور کوچک کمونیستی
برای کوبا موضوع ساختن و تولید واکسن کرونا فقط به بهداشت عمومی مربوط نمی‌شود، بلکه نمایش قدرت هم هست: اینکه یک کشور کوچک کمونیستی که تحت تحریم‌های آمریکا است می‌تواند در صحنه جهانی با ساختن واکسن‌های کرونا خودش با کشورهای دیگر رقابت کند.
کوبا می‌تواند واکسن‌های کرونا را از متحدانش یعنی چین و روسیه هم بگیرد، اما این کشور با ساختن واکسن خاص خودش این فرصت را به دست می‌آورد تا واکسن‌ها را به کشورهای کمتر توسعه‌یافته که تا به حال از دریافت واکسن محروم مانده‌اند، بفروشد. در حالیکه واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی سال پیش مراحل نهایی کارآزمایی بالینی را می‌گذراندند، کشورهای ثروتمند در آمریکای شمالی و اروپا مقادیر بالایی از آنها را پیش‌خرید کردند و کشورهای فقیر و در حال توسعه از دسترسی به این واکسن‌ها باز مانده‌اند.
به گفته ورز، برخی از کشورها به مقامات کوبایی مراجعه کرده‌اند تا برای خرید سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون دوز از واکسن‌های این کشور سفارش دهند. او گفت سیستم تولید واکسن کوبا برای تولید ۱۰۰ میلیون دوز واکسن آماده شده است.
ایران که واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی را تحریم کرده است، در توافقی با کوبا میزبان کارآزمایی مرحله سوم واکسن سوبرانا ۲ است که شامل تولید میلیون دوز واکسن در ایران هم می‌شود. دولت ونزویلا هم اعلام کرده است که واکسن «ابدالا» را تولید خواهد کرد. مکزیک و آرژانتین هم به واکسن‌های کوبایی ابراز علاقه کرده‌اند.
دکتر ادواردو مارتینز دیاز، رئیس شرکت دولتی «بیوکوبافارما» درباره واکسن‌های ساخت این کشور می‌گوید: «پس از تلقیح هزاران دوز این واکسن‌ها به افراد فقط عوارض جانبی خفیف تا متوسط در درصد کوچکی از داوطلبان مشاهد شده است.»
دیاز افزود که هر دوی این واکسن‌ها میزان بالایی از ایمنی هم ایجاد کرده‌اند. به گفته او اگر این واکسن‌ها به مرحله صادرات برسند، قیمت‌هایی ارزان خواهند داشت.
به گفته این واکسن‌ها با گونه‌های جدید ویروس کرونا نیز تطبیق داده خواهند شد و ممکن است دوزهای بیشتر آنها نیز برای تقویت ایمنی به افراد تزریق شود.