همشهری‌آنلاین - زهرا خلجی: بر اساس آخرین آمار منتشرشده شمار مرگ‌های کرونایی در دنیا از مرز ۳ میلیون نفر عبور کرده و این در حالی است که واکسیناسیون عمومی علیه کووید-۱۹ در برخی کشورها شیب صعودی دارد. ویروس کرونا همچنان با سرعت نگران‌کننده‌ای در سطح جهان گسترش می‌یابد و به‌طور متوسط روزانه بیش از ۷۰۰ هزار مورد ابتلا و ۱۲ هزار مرگ را رقم می‌زند.
ماریا ون کرخووا، یکی از رهبران سازمان بهداشت جهانی، می‌گوید: در صورتی که اقدامات کنترلی برای جلوگیری از شیوع ویروس به‌طور ثابت انجام شود، می‌توان از پیشروی آن جلوگیری کرد. اگر این اتفاق در سراسر دنیا رخ می‌داد، اکنون پس از ۱۶ ماه، دیگر با این پاندمی در این نقطه نایستاده بودیم.
تا ۲ ماه پیش ۲ میلیون مرگ کرونایی در جهان ثبت شده و حالا از مرز ۳ میلیون نفر گذشته است، این یعنی مرگ‌ها در حال افزایش است. برزیل از نظر میزان مرگ‌ومیر در اثر کووید-۱۹ در بحران است و روزانه حدود ۳ هزار مرگ، تقریبا به اندازه یک‌چهارم تعداد مرگ روزانه جهان، ثبت می‌کند. به گزارش بلومبرگ، در ایالات متحده آمریکا، با تزریق ۲۰۶ میلیون دوز، میزان واکسیناسیون همچنان در حال رشد است. اگرچه کشورهای ثروتمندتر با دسترسی به بهترین واکسن‌ها، به‌دنبال پایان دادن به بیماری همه‌گیر هستند، اما مناطقی که از نظر اقتصادی شانس کمی دارند، همچنان در انتظار واکسن، با معضل پاندمی دست و پنجه نرم می‌کنند.
خالی‌شدن انبارهای هند
با آن که هند پایتخت واکسن‌سازی دنیا در موقعیت فعلی به‌حساب می‌آید، میلیون‌ها نفر از مردم این کشور در میان موج ویرانگر در انتظار واکسن هستند. هند به‌طور معمول بیش از ۶۰ درصد از کل واکسن‌های فروخته شده در سطح جهان را تولید می‌کند و مؤسسه سرم هند(SII) بزرگ‌ترین تولیدکننده واکسن در جهان است.
در این کشور واکسن‌های مختلف جهان ازجمله اسپوتنیک V که ایران هم طی توافقی قرار است ۶۰ میلیون دوز آن را خریداری کند، تولید می‌شود. به‌دلیل توانایی گسترده تولید است که این کشور به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی COVAX - طرح جهانی تقسیم واکسن که دوزهای ارزان یا رایگان را برای کشورهای کم درآمد فراهم می‌کند- به‌حساب می‌آید. براساس توافق اولیه اعلام شده در سال گذشته، SII حداکثر ۲۰۰ میلیون دوز واکسن برای حداکثر ۹۲ کشور تولید خواهد کرد. با توافق‌های جدید قرار بوده که شرکت‌های داروسازی هند حسابی پرکار شوند و مثلا تا پایان سال‌جاری میلادی ۸۲۵ میلیون دوز واکسن اسپوتنیک روسی را تولید کنند.
اما اوضاع خود هند به وضوح با چندماه قبل بسیار متفاوت است. موج دوم کرونا در این کشور از ماه مارس آغاز شد و به سرعت از موج اول که در سپتامبر سال گذشته به بیش از ۹۷ هزار ابتلا در روز رسیده بود، پیشی گرفت.
روز یک‌شنبه این کشور ۲۶۱ هزار و ۵۰۰ مورد جدید ابتلا را گزارش کرد که طبق داده‌های وزارت بهداشت هند، بالاترین رقم در یک روز به‌حساب می‌آید. هند در کمتر از یک هفته یک میلیون مورد جدید اضافه کرد. منابع واکسن در این کشور به‌شدت پایین آمده است و حداقل در ۵ایالت کمبود شدید گزارش شده و دولت فدرال را به اقدامی برای خرید واکسن دعوت کرده‌اند.
در مواجهه با این بحران، دولت هند و SII تمرکز خود را از تهیه واکسن برای COVAX به اولویت بندی شهروندان خودی تغییر دادند. سازوکار COVAX که توسط ائتلافی شامل سازمان بین‌المللی واکسن Gavi و سازمان بهداشت جهانی اداره می‌شود، طی خبری اعلام کرد: دوزهای دریافتی از مؤسسه سرم هند در مارس و آوریل به تأخیر می‌افتد. تأخیر در تامین دوزهای واکسن کووید-۱۹تولید شده در SII به‌دلیل افزایش تقاضا برای واکسن در هند است.
هند تاکنون ۲۸ میلیون دوز واکسن آسترازنکا را فراهم کرده و قرار بود ۴۰ میلیون دوز دیگر در ماه مارس و ۵۰ میلیون دوز دیگر درماه آوریل تحویل دهد. آدار پونوالا، مدیرعامل SII گفت: این نخستین باری نیست که هند مجبور است قرارداد خود با COVAX را متوقف کند، در ژانویه نیز، دولت صادرات واکسن آسترازنکا را که توسط SII تولید شده بود، محدود کرد؛ چراکه آنها قصد داشتند بخش‌های آسیب‌پذیر و نیازمند خود را در اولویت قراردهند.
اما این تأخیرهای مکرر هند در انجام سفارش‌ها که به ناچار اتفاق می‌افتد، کشورهای فقیر را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار داده است. مدیر ارگان کنترل بیماری آفریقا هشدار داده که میزان صادرات هند می‌تواند برای این قاره فاجعه بار باشد، درحالی‌که پاکستان، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دریافت‌کنندگان برنامه کوواکس، تصمیم گرفته به واردات و فروش واکسن خصوصی مجوز بدهد تا شکاف به‌وجود آمده را پُر کند.
هند علاوه بر تولید واکسن سایر شرکت‌ها، ۲ واکسن وطنی نیز دارد، واکسن آکسفورد-آسترازنکا که به نام کوویشیلد در هند ساخته می‌شود و کوواکسین که به‌طور مشترک توسط بهارات بیوتک و شورای تحقیقات پزشکی هند توسعه پیدا می‌کند. در این میان، دولت در تلاش است تا ظرفیت تولید داخلی را گسترش دهد و به این منظور مؤسسه زیست پزشکی دولتی در ماهاراشترا چراغ سبز تولید واکسن کوواکسین را از طریق انتقال فناوری به بهارات بیوتک داده است.
سرعت مختلف کشورها در واکسیناسیون
واکسیناسیون در حدود ۱۹۰ کشور جهان در حال انجام است، اما برخی از آنها مانند آمریکا و انگلیس بسیار جلوتر از کشورهای کمتر توسعه یافته هستند. جمعه گذشته مدیر کل سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد، از ۷۰۰ میلیون دوز واکسنی که در سراسر جهان تزریق شده است، ۸۷ درصد به کشورهای با درآمد بالا یا متوسط تعلق دارد. به‌طور میانگین در کشورهای با درآمد بالا، تقریبا از هر ۴ نفر یک نفر واکسن کووید-۱۹را دریافت کرده است. در کشورهای کم درآمد این عدد، یک در ۵۰۰ نفر است.