به گزارش همشهری‌آنلاین، «ایمنی جمعی» در برابر یک بیماری عفونی هنگامی به وجود می‌آید که شمار کافی از افراد یا از طریق عفونت قبلی یا واکسیناسیون نسبت به آن مصونیت پیدا می‌کنند، بنابراین سرایت آن عامل عفونی بین افراد مشکل‌تر می‌شود. بنابراین رسیدن به «ایمنی جمعی» به طور غیرمستقیم حتی برای افرادی که ایمنی شخصی به آن بیماری پیدا نکرده‌اند، سودمند خواهد بود.
درصد جمعیتی که لازم است نسبت به یک عامل عفونی ایمن شوند تا از انتشار آن عامل جلوگیری شود را «آستانه ایمنی جمعی» می‌نامند. هر چه یک بیماری واگیرتر باشد، این آستانه بالاتر است. برای مثال درباره بیماری سرخک هر فرد مبتلا به آن می‌تواند ویروس بیماری را به ۱۲ تا ۱۸ نفر فرد غیرایمن یا واکسینه‌نشده منتقل کند. با توجه به این میزان برای پیشگیری از سرایت ویروس سرخک باید حدود ۹۵ درصد جمعیت نسبت به آن ایمن شده باشند.
شیوع بیماری عفونی نهایتا هنگامی فروکش می‌کند که یک فرد دچار عفونت عامل بیماری‌زا را به کمتر از یک نفر منتقل کند به عبارت دیگر «عدد پایه تکثیر» یا R0 (آر صفر) بیماری به کمتر از یک برسد.
آستانه ایمنی جمعی برای کووید-۱۹ چقدر است؟
کارشناسان تخمین می‌زنند که ۷۰ تا ۹۰ درصد جمعیت باید واکسینه شوند تا انتشار کووید-۱۹ متوقف شود، اما موضوع به این سادگی‌ها هم نیست.
گونه‌های جدید جهش‌یافته واگیرتر کروناویروس که در کشورهای گوناگون پدیدار شده و به سایر کشورها هم رسیده‌اند. واکسن‌های موجود تا به حال کم‌وبیش بر این گونه‌های جهش‌یافته‌ها هم موثر بوده‌اند، هر چند اثربخشی‌شان نسبت به ویروس اصلی کمتر بوده‌است.
اگر گونه جدیدی از کروناویروس بروز کند که ایمنی حاصل از واکسن‌های موجود بر آن تاثیر نداشته باشد و به اصطلاح از واکسن «بگریزد»، واکسیناسیون عمومی به ایجاد ایمنی جمعی منجر نخواهد شد.
از طرف دیگر باید توجه داشت که شیوع کروناویروس در کشورها به صورتی یکپارچه نیست، بلکه به صورت مجموعه‌ای بزرگی از شیوع‌های محلی است و میزان ایمنی مورد نیاز برای پیشگیری از سرایت ویروس ممکن است از محلی به محل دیگر فرق کند.
آستانه «ایمنی جمعی» در یک شهر پر ازدحام که مردم در آن به طور مرتب در حال تماس با هم هست بسیار بالاتر از یک ناحیه دورافتاده کم‌جمعیت است. بنابراین ممکن است در یک کشور برخی از جوامع به حد ایمنی جمعی برسند، اما جوامع دیگر همچنان مستعد شیوع بیماری باقی بمانند.
بنابراین در هنگام واکسیناسیون عمومی شناسایی و رساندن واکسن به مناطق پرخطر (که میزان ایمنی در آنها پایین است) کلید کنترل انتشار ویروس است.
آیا با رسیدن ایمنی جمعی سرایت ویروس متوقف می‌شود؟
حتی پس از رسیدن به آستانه ایمنی جمعی گردش ویروس به کلی متوقف نمی‌شود؛ وضعیت ماندن این است که شما پایتان را از پدال گاز یک ماشین در حال حرکت بردارید: ماشین نهایتا متوقف خواهد شد، اما پیش از توقف باز مسافتی را خواهد پیمود. بنابراین حتی در هنگامی رسیدن به این استانه، باز هم افراد مبتلا به کووید-۱۹ شماری از افراد را مبتلا خواهند کرد و زنجیره سرایت به طور کامل قطع نمی‌شود.
سناریویی را فرض کنید که ایمنی جمعی به دست آمده است و عدد پایه تکثیر به زیر یک رسیده است و مقلا هر فرد بیمار به طور میانگین ۰.۸ نفر دیگر را مبتلا کند. اگر ۱۰۰هزار نفر دچار ویروس باشند، ۸۰هزار نفر را نفر مبتلا خواهند کرد و این ۸۰هزار نفر ویروس را به ۶۴هزار نفر دیگر سرایت می‌دهند و این زنجیره ادامه پیدا می‌کند.
تا هنگامی که ۱۰۰ درصد جمعیت ایمن یا واکسینه شوند، خطر سرایت عفونت به دیگران و بیمار شدن آنها همچنان وجود خواهد داشت، هرچند میزان این خطر کم است.
بنابراین حتی با رسیدن به ایمنی جمعنی نمی‌توان به کلی اقدامات بهداشت عمومی را رها کرد.
اگر دوباره به مثل ماشین در حال حرکت بازگردیم، اقدامات احتیاطی مانند فاصله‌گیری جسمی، دوری از گردهمایی‌های بزرگ و ماسک زدن مانند ترمزهای ماشین عمل می‌کنند و باعث می‌شوند پاندمی زودتر فروکش کند.
بنابراین هم باید پوشش واکسناسیون عمومی به سرعت بالا رود و هم اقدامات بهداشت عمومی هماهنگ ادامه پیدا کند.
پاندمی کرونا راه‌حل جادویی یگانه‌ای ندارد و پایان یافتن آن به یکباره رخ نخواهد داد، بلکه این پاندمی روندی طولانی پروپیچ خم را طی خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: