این گرفتگی ها در اثر عوامل مختلفی از جمله خستگی، استرس و برخی بیماری ها به وجود می آیند. در اغلب موارد، گرفتگی های عضلانی گاه به گاه جای نگرانی ندارند. با این حال، جهت کسب اطلاعات درباره زمان مناسب مراجعه به پزشک به خواندن مطلب ادامه دهید.
اسپاسم عضلانی چیست؟
به گفته کلینیک مهرگان ، بهترین کلینیک درد در تهران، اسپاسم عضلانی یک انقباض غیر ارادی در یک عضله یا گروه عضلانی بدن است. اسپاسم های عضلانی می توانند عضلات کوچکی همچون پلک تا عضلات بزرگ تری از جمله پشت ساق پا را به خود درگیر کنند. اسپاسم های عضلانی ممکن است تنها به عضلات محدود شده یا به قدری قدرتمند باشند که سیستم اسکلتی را نیز مبتلا کنند.
برای مثال، گرفتگی یک ماهیچه در کمر می تواند به ستون فقرات نیز آسیب برساند. این اسپاسم ها صرف نظر از شدت کم یا زیاد دردناک بوده و حتی پس از رفع شدن ممکن است اندکی درد و ناراحتی را بر جای بگذارند. این گرفتگی ها می توانند به صورت داخلی رخ دهند. بیش فعالی مثانه یک نمونه از این موارد بوده که در آن عضله مثانه با انقباض غیر ارادی خود سبب نشت ادرار می شود.
چه چیزی باعث اسپاسم عضلانی می شود؟
عوامل متعددی می توانند سبب بروز اسپاسم عضلانی شوند. اغلب این موارد جدی نبوده اما ممکن است نیازمند اقدام جهت پیشگیری از بروز دوباره باشند. برخی عوامل اسپاسم عضلانی در پایین ذکر شده اند:
-مصرف دارو: دارو هایی همچون سودوافدرین (سودافد)، آلبوترول و آدرال تحریکی همگی می توانند سبب بروز اسپاسم های عضلانی شوند. آلبوترول معمولا در دارو های استنشاقی مخصوص آسم یافت می شود.
-کافئین: مصرف بیش از حد کافئین می تواند به گرفتگی عضلانی منجر شود.
-استرس و خستگی: استرس و خستگی ناشی از بی خوابی یا فعالیت زیاد دو عامل بزرگ ابتلا به گرفتگی های عضلانی هستند.
-بیش کاری یک عضله: فعالیت های ورزشی شدید، ماندن در یک وضعیت برای مدت طولانی یا حتی انجام فعالیت های شغلی می تواند سبب بیش کاری و گرفتگی عضلانی شود.
-عدم تعادل الکترولیتی: امکان دارد این گفته را شنیده باشید که خوردن موز می تواند به رفع گرفتگی عضلانی کمک کند. گرفتگی های عضلانی می توانند ناشی از کمبود پتاسیم و دیگر مواد معدنی همچون کلسیم و سدیم باشند. موز سرشار از پتاسیم و دیگر مواد مغذی است.
-کم آبی: عضلات علاوه بر الکترولیت ها به مقادیر کافی از آب نیز نیاز دارند.
-فعالیت های جسمانی نامناسب: افراد در صورت انجام نادرست فعالیت ها و تمرینات ورزشی یا قرار گیری در وضعیت بدنی نامناسب عضلات خود را در معرض گرفتگی قرار می دهند. بلند کردن، خم شدن، چرخیدن یا تکیه دادن به پشت از جمله این موارد هستند. زمانی که بیماران درگیر یک گرفتگی در ناحیه گردنشان می‌شوند، اغلب به علت وضعیت بدن و نحوه خوابیدن آن‌ها است.
-بارداری و زایمان: بارداری می تواند به ضعف عضلات میانی بدن و گرفتگی عضلانی مخصوصا در پا ها منجر شود. این ضعف در هنگام انجام حرکاتی همچون بلند کردن، خم شدن یا چرخیدن فرد را در معرض گرفتگی عضلات کمر قرار می دهد.
-مشکلات جسمی زمینه ای: بیماری های ستون فقرات همچون بیماری دژنراتیو دیسک، تنگی کانال نخاعی یا فتق دیسک بین مهره ای می توانند گرفتگی عضلانی را به وجود آورند. افراد مبتلا به گرفتگی عضلات کمر باید جهت مشکلات ساختاری خود به دنبال درمان پزشکی بوده و منتظر بهبود خود به خودی درد ها نباشند.
گرفتگی های عضلانی به ندرت می توانند در اثر بیماری های عصبی جدی تر به وجود آیند. در این موارد، گرفتگی های عضلانی مرتبط با بیماری به صورت مکرر، گسترده و همراه با دیگر علائم عضلانی بروز می دهند. از جمله این علائم می توان به ضعف، مشکل در راه رفتن یا بی حسی و گزگز اشاره کرد.
چه زمانی باید جهت درمان گرفتگی های عضلانی به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مواجه شدن با موارد زیر باید به پزشک مراجعه کرد:
- بروز متداول گرفتگی عضلانی
- عدم رفع گرفتگی های عضلانی با استراحت، مصرف آب کافی و داشتن تغذیه مناسب
- هر گونه درد یا آسیب عامل گرفتگی عضلانی مخصوصا در ناحیه کمر
- تجربه هر گونه علائم دیگر همچون ضعف، عدم تعادل یا تغییرات روانی به همراه گرفتگی
- همراهی گرفتگی عضلانی با تورم، قرمزی یا تغییر در رنگ پوست
در صورت تجربه درد و ناراحتی ناشی از گرفتگی عضلانی در کمر باید جهت تعیین علت، به حداقل رساندن آسیب و فراهم کردن امکان التیام مناسب به پزشک مراجعه شود.
درمان اسپاسم عضلانی
درمان گرفتگی عضلانی در پزشکی با نام درمان حمایتی شناخته می شود. این روش شامل مراحل زیر است:
- توقف فعالیت های احتمالی مرتبط با گرفتگی
- در صورت امکان، راه رفتن
- ماساژ عضلات مبتلا به گرفتگی
- نوشیدن مایعات حاوی الکترولیت
- گرفتن دوش یا حمام آب گرم
برخی متخصصان اعمال گرما یا سرما را بر محل گرفتگی توصیه می کنند. در صورتی که درد پس از استراحت عضله همچنان پا برجا بماند، می توان از مسکن های بدون نسخه ای همچون استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن استفاده کرد.
گاباپنتین برای گرفتگی عضلات
برای شل شدن عضلات داروهای مختلفی توسط پزشکان تجویز می شود که گاباپنتین یکی از آن هاست. گاباپنتین در واقع نوعی داروی ضد تشنج است اما برای رفع گرفتگی عضلات نیز موثر واقع می شود. مکانیز اثر این دارو برای اسپاسم کاملا مشخص نیست اما برای درمان اسپاسم عضلات مورد استفاده قرار می گیرد.
پیشگیری از اسپاسم عضلات
کشش مناسب عضلات قبل و بعد از تمرین اقدامی کلیدی جهت پیشگیری از بروز گرفتگی های مرتبط با ورزش است. کشش عضله پشت ساق پا قبل و بعد از تمرین بسیار اهمیت دارد. مصرف مایعات کافی در قبل، حین و بعد از تمرین نیز از روش های مهم پیشگیری است. بهتر است از مایعات رقیقی همچون آب های حاوی مواد معدنی استفاده کرد. افراد باید همواره در ورزش کردن میانه روی کرده و شدت ورزش خود را به تدریج افزایش دهند.