به گزارش همشهری آنلاین به نقل از وبدا، دکتر سعید نمکی وزیر بهداشت امروز در شانزدهمین اجلاس مجازی روسای دانشگاه های علوم پزشکی کشور با تشریح چگونگی مدیریت موج چهارم کرونا در کشور و اقدامات اتخاذ شده برای بستری بیماران، گفت: تقریبا از دام ویروس انگلیسی با افتخار جستیم؛ البته نه اینکه تمام شده باشد اما فشار حداکثری‌اش برداشته شده و همچنان باید مراقبت شود و موارد را تحت نظر داشته باشیم.
وزیر بهداشت با بیان اینکه راه ها برای واردات واکسن کرونا به کشورمان باز شده است، گفت: وزارت بهداشت لحظه به لحظه ورود واکسن ها به کشور را رصد می کند و باید این موضوع را به خوبی مدیریت کنیم تا این اقدام بزرگ و بی بدیل به یک تهدید برای آبروی نظام سلامت تبدیل نشود.
نمکی گفت: در ماهی که نفس کشیدن عبادت است، همکاران من در سراسر کشور تلاش کردند تا دیگران هم بهتر نفس بکشند و قطعا این عبادت فراتر از تمام عباداتی است که دیگر بندگان خدا انجام دادند. من شرمسار یکایک شما بزرگواران هستم که یکی از سهمگین ترین طوفان های اپیدمی جهان را که ابتلا به ویروس سرکش انگلیسی بود با مدیریت ناب خودتان به زنجیر کشیدید و توانستید از قله ای عبور کنید که برای خیلی ها کابوس بود.
نخواستم در اتاق شیشه‌ای بنشینم و فرمان بدهم
وزیر بهداشت خطاب به روسای دانشگاه های علوم پزشکی کشور گفت: اگر به خاطر داشته باشید، من در اواخر سال گذشته با شما نشستی گذاشتم و اعلام کردم که با توجه به برآوردی که در رفتار مسئولانه دیگران می بینم و تصمیماتی که در زمینه اعمال محدودیت ها اتخاذ می شود، فکر می کنم بار سنگینی را به گونه ای بر دوش ما می گذارند و از شما خواهش کردم که خودتان را برای یکی از سهمگین‌ترین طوفان های بیماری زای تاریخ سرزمین آماده کنید. علتش هم رفتار ویروس انگلیسی در سرزمین های غربی و با توجه به زیرساخت های بسیار گسترده و مهم و با اقتداری که چه در بعد اقتصاد و چه در بعد پزشکی، داشتند.
وی افزود: اکنون هند را با طوفانی از گرفتاری می بینید، اما من با توجه به سفرهای متعددی که به هندوستان و پاکستان داشتم، میزان بضاعت ها و زیرساخت ها را می دانم. کشورهایی مانند هند و پاکستان با اندک تکانه‌ای در نظام سلامت دچار فروپاشی می شوند، اما کشوری مانند انگلیس با قدمتی بسیار قابل توجه و منابع مالی قابل اتکاء در نظام سلامت، وقتی شما بیماران را خارج از بیمارستان و سرگردان در پارک و راهرو و تخت های فشرده در هم در بیمارستان می بینید، نشان از این دارد که این ویروس مهاجم، سرکش و غیرقابل کنترل است و بر همین اساس از شما خواستم که خودتان را برای یکی از سهمگین ترین امواج مهاجم تاریخ عفونی کشور، آماده کنید و خودم هم سعی کردم در خدمت عزیزان در استان ها باشم.
وزیر بهداشت ادامه داد: علیرغم اینکه به من توصیه می شد که با توجه به گرفتاری هایی که ممکن است به وجود آید، سعی کن پایت را دورتر از صحنه آتش بگذاری، اما دلم قرار نگرفت. چون فکر کردم که فرماندهان، افسران ارشد و سربازان خط مقدم این جبهه اگر احساس کنند فرمانده ارشدشان در یک اتاق شیشه ای نشسته و فرمان می دهد، شاید فکر کنند که در این قتلگاه تنها مانده اند و بر همین اساس سعی کردم که تا جایی که در توان داشتم، در خدمت عزیزان باشم و حداقل خسته نباشید و خدا قوت بگویم و منعکس کنم که وقتی یک و نیم بامداد به همدان رسیدم، رییس دانشگاه و هیات رییسه تا صبح دنبال تامین اکسیژن بودند که بیماری دچار تنگی نفس نشود یا شهرهای دیگر همچنین.
در پیک چهارم برخی با ما نامهربانی هم کردند
نمکی ادامه داد: در پیک چهارم برخی با ما نامهربانی هم کردند، اما به دلیل اینکه به برخی حرف های ما اعتقاد نداشتند، در حد مقدور حتی مهربانی هم نکردند. این را هم تاریخ می نویسد و هم من در دفتر خاطراتم می نویسم که هم مهربانی ها و هم نامهربانی ها را در این ایام پرستم، به محضر مردم شریف و نسل های آینده برسانیم.
وی گفت: به هر حال در دانشگاه های علوم پزشکی کار بزرگی کردید، اما اگر بخواهیم واکاوی کنیم که چه حاصل این توفیق در مهار این پیک سهمگین شد، علاوه بر مهارت هایی که در طول یک سال گذشته آموختیم و واکسیناسیون پرسنل ما مقداری به ریسک پذیری پرسنل آنها افزود و از اضطراب و دلواپسی گرفتاری با بیماری کاست. البته ما روزهای اول قبل از داشتن ماسک و گان که بچه هایمان در قم و گیلان حتی یک ماسک هم نداشتند، اما تن به آتش زدند و شجاعانه ایستادند و بی انصافی است که امروز بگوییم به خاطر واکسیناسیون جرات پیدا کردند. این افراد، بچه های بی سپر و بی زرهی بودند که در ایام بی پناهی و بی حفاظتی هم شجاعانه تن بر آتش زدند و پشت لباس شان نوشتند که «ما گر ز سر بریده می ترسیدیم/ در محفل عاشقان نمی رقصیدیم».
وزیر بهداشت گفت: در واکاوی شیوه های مبارزه با بیماری در این دوره که اگر نبود، تردید ندارم که ما هم گرفتار می شدیم، چند نکته وجود دارد و خواهشم این است که روسای دانشگاه های علوم پزشکی این را به عنوان بررسی یک مدل ملی گردآوری کنند تا بتوانیم آن را به دنیا ارائه کنیم. کشوری در جهان نبود که ویروس انگلیسی به آن رسیده باشد و در دو هفته اول بیمارانش پشت در بیمارستان ها نمانده باشند. هیچ کشوری اعم از غنی و فقیر نبود. فرانسه و آلمان و انگلیس را ببینید که در دو سه هفته اول چه بحران عظیمی را در زمینه گرفتاری با ویروس داشتند.
نمکی اضافه کرد: در عین حال ایمان دارم که خداوند لحظه به لحظه در این تنگنای غیرقابل عبور با تمام مضایق، اگر دستمان را نمی گرفت ما وامانده بودیم، اما آنچه که به تدبیر و مدیریت برمی گردد، این است که اولین اقدامی که انجام دادیم این بود که در اوج تعطیلات ابلاغ کردیم که بیمار الکتیو بستری نکنید، زیرا قابل پیش بینی بود که تعداد تخت بیشتری می خواهیم.
وی ادامه داد: گام دوم بحث کلینیک های سرپایی است که از کادر بهداشت و پیشگیری کشور تشکر ویژه می کنم. این تجربه ذیقیمت که ما بخش پیشگیری و بهداشت مملکت را به عنوان اولین سنگر و دروازه و بهورز، مراقب سلامت و کادر بهداشتی را به عنوان اولین دروازه بانان مهار کرونا انتخاب کردیم، از خردمندانه ترین روش ها بود و البته شانسمان هم این بود که این زیرساخت را داشتیم. یکی از مشکلات کشورهای دیگر این است که بر پایه بیمارستان عمل می کنند. این گام دیگری بود که توانست به ما کمک کند. در تاریخ دهم دی ماه ۱۳۹۹ که روزهای آرام ما بود برای روسای دانشگاه ها نوشتم و تقاضا کردم که مراکز ۱۶ ساعته را کم نکنید. این مراکز دروازه بانان اصلی ما در این کار شدند.
نباید اجازه دهیم بیماران نیازمند آی‌سی‌یو شوند
نمکی ادامه داد: اقدام سومی که مدت ها روی آن اصرار داشتم، بحث درمان سرپایی با یک داروی ضد ویروس موثر بود. اصرار من این بود که این بیماری با وجود دو فاز بودنش، اگر بتوانیم در فاز اول لود ویروس را کم کنیم، منجر به کاهش گرفتاری های ریوی می شویم. این اتفاق در خوزستان با مسئولیت مستقیم خود من اداره شد و خودم شخصا دستور دادم که در خوزستان این اقدام انجام شود و مسئولیتش را هم پذیرفتم. مطالعه خوزستان ما نشان داد که لود بیمار بیمارستانی ما به شدت کاهش یافت. اگر این اقدام انجام نمی شد، امکان نداشت که بتوانیم در دزفول، بهبان، شوشتر، اهواز، آبادان بیماران را مدیریت کنیم. لود بیماری که به ویژه در جنوب و غرب خوزستان شکل گرفت، فلج کننده بود و بعد هم به شرق و شمال خوزستان کشیده شد. بنابراین، این تجربه گران سنگی شد تا اپیدمی را با همین مدل در جاهای دیگر مدیریت کنیم.
وزیر بهداشت افزود: این بستری موقت که در کنار بیمارستان ها طراحی شد و توانستیم با داروی ضدویروس لود ویروس را کاهش دهیم، ۱۵ هزار تخت ما را ذخیره کرد. میزان بیماری که با این شیوه درمان شد، در حالی که هر یک از اینها ۱۰ روز تخت بیمارستانی می خواستند به صورت قابل توجهی در چیدمان تخت ما تاثیر گذاشت. یعنی ۱۵۰ هزار بیمار که باید ۱۰ روز بستری می شدند، با این شیوه بستری نشدند.
وی گفت: البته عده ای بر ما ایراد گرفتند که کجای دنیا با همراه بیمار مبتلا به کووید را به خانه می فرستند و دوباره به بیمارستان برمی گردانند. اینها را ما بلدیم، اولا این بیمار ممکن بود که در خیابان سرگردان شود. چون ما کلا ۱۴۰ هزار تخت بیمارستانی در کل کشو داریم و مجبوریم حداقل ۳۰ درصد آنها را برای بیماران غیرکووید نگه داریم. چون در مملکتی زندگی می کنیم که با سیل، زلزله، تروما و سایر حوادث طبیعی مواجه است. دوما ۲۵ تا ۳۰ درصد بیماری که در بخش بستری می شود، کاندید آی سی یو است، مگر ما چقدر تخت آی سی یو داریم؟ نباید اجازه دهیم که این بیماران کیس آی‌سی‌یو شوند. ما کلا هشت هزار تخت آی سی یو داشتیم که مقداری اضافه کردیم و به ۱۱ هزار تخت رسیده است.
نمکی افزود: حالا فکر کنید که اگر ۱۵۰ هزار بیمار جمع شوند، ۴۵ هزار تخت آی سی یو می خواهید. از کجا می خواهید تخت آی سی یو بیاورید. بیمار کرونا بیمار عادی نیست، بلکه در بیرون از آی سی یو ۲۵ لیتر در دقیقه و داخل آی سی یو ۳۵ لیتر در دقیقه به اکسیژن نیاز دارد. در عین حال هر بار که بیمار می آید و داروی ضدویروس دریافت می کند، لود ویروس به شدت کاهش می یابد و قابلیت سرایتش به شدت افت می کند. در عین حال ما بین بد و فاجعه یکی را انتخاب کردیم.
وی افزود: اتفاق دیگری که افتاد این بود که به هر حال وقتی بیمار کمتری روی تخت بیمارستان خوابید، مراقبت از بیماران افزایش یافت. نسبت مستقیمی میان مورتالیتی و مراقبت از بیمار است. هرچه تعداد بستری افزایش می یابد، با محدودیت و خستگی پرسنل مراقبت کاهش یافته و مورتالیتی افزایش می یابد. آمار این را در برخی مناطق داریم که در جایی که لود بیمار بستری ناگهان دو تا سه برابر شده، مورتالیتی از پنج درصد نسبت به بستری به ۲۰ درصد نسبت به بستری رسیده است. این مطالعات ثبت شده است.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در ادامه افزود: اتفاق دیگری که رخ داد، بحث کمیته های ترخیص بود که به شدت فعال شدند و بیمارانی که وضعیت بهتری داشتند، ترخیص شدند و مراقبت در منزل شکل گرفت که توانست از لود بیمار بستری بکاهد و بیماران در منزل تحت مراقبت باشند.
تقریبا از دام ویروس انگلیسی جستیم اما ...
نمکی همچنین گفت: ما تقریبا از دام ویروس انگلیسی با افتخار جستیم، البته نه اینکه تمام شد، بلکه فشار حداکثری اش از روی ما برداشته شد. ممکن است کلونی هایی را در گوشه و کنار داشته باشیم. استان هایی مانند مازندران و گیلان که مناطق روستایی گسترده دارند، باید مراقب باشند که دیگر خیزی برداشته نشود، اما فکر می کنم که این پیک به گونه ای سر به نزول خواهد گذاشت. تردیدی ندارم که این اتفاق خواهد افتاد، اما به هر حال باید کاملا مراقبت کنید و موارد را تحت نظر داشته باشیم.
وی تاکید کرد: اکنون وارد فاز جدیدی شده ایم. چند موتاسیون جدید وارد کشور شده اند؛ یکی ویروس هندی است که در استان های بوشهر، هرمزگان، یزد، آذربایجان غربی و قم این ویروس را شناسایی کردیم. در بندرعباس در کوشکنار و عمانی ویروس آفریقای جنوبی را هم شناسایی کردیم.
نمکی افزود: ویروس هندی، آفریقای جنوبی و کالیفرنیایی-هندی را هم داریم و هر یک ماهیت خاص خود را دارند. درست است که دوستان ویروس را غافلگیر کرده و زمین‌گیر کردند، اما طریق نقل و انتقال ویروس بسیار ظریف تر از چیزی است که فکر می کنیم و نمی توانیم فکر کنیم که با یک دیوار بتنی تمام ویروس‌ها را زمین گیر کردیم، همانطور که ویروس ووهان خودش را به قطب رساند، ویروس آفریقای جنوبی هم خودش را به بندرعباس رساند و می تواند خودش را به جاهای دیگر هم برساند.
ویروس هندی به چموشی ویروس انگلیسی نیست
وزیر بهداشت گفت: اولین خواهشم این است که به شدت مراقب باشند. البته وحشتی که از ویروس انگلیسی داشتم، از ویروس هندی ندارم. زیرا اولا داریم رفتار ویروس را می‌بینیم و دوم اینکه اصلا زیرساخت هند و انگلیس را قابل قیاس با هم نمی دانم. فکر می کنم ویروس هندی به چموشی ویروس انگلیسی نیست. مگر اینکه در چرخش به سمت شدت اثر رود. ویروس ها در چرخش هم می توانند رو به سکون روند و هم می توانند رو به شدت اثر روند که تاکنون این ویروس به سمت شدت اثر رفته و ممکن است در سرزمین مان رفتار متفاوتی از آن ببینیم.
او اضافه کرد: با این حال وحشتی که از ویروس انگلیسی داشتم، از هندی ندارم، اما از ویروس آفریقای جنوبی وحشت دارم. چون بسیاری از آنتی‌بادی‌های نوترالایزکننده روی آن اثر نداشتند، واکسن تقریبا روی آن کم اثر است و بسیار ویروس مقاومی است. بنابراین به شدت مراقبت این ویروس باشید و ویروس هندی را بپایید.
نمکی افزود: در عین حال مرتبا آزمایش‌های دوره ای را برای سکانسینگ (توالی‌یابی) ویروس ادامه دهند. در عین حال همانطور که توانستیم در زمینه تست PCR توسعه دهیم، اکنون خواستم رئیس انستیتو پاستور یک مدل NGS کوچکی را تامین کنند و چند مورد را بیاورند تا آن را در برخی استان‌ها قرار داده و ارزیابی کنیم. اجتناب ناپذیر باید در برخی استان‌هایمان NGS داشته باشیم. زیرا علاوه بر موتاسیون های بیرونی ممکن است هر استان ما برای خودشان موتاسیون‌هایی داشته باشند. مراقب ویروس‌های موتاسیون یافته اعم از داخلی و بیرونی باشید.
او گفت: از این افتخار جدید که در تاریخ نظام سلامت ثبت شد، چند روز قبل به رییس جمهوری می‌گفتم که درست است که ما دلخور بودیم که سفرها را با پیشنهاد ما محدود نکردید، زیرا واقعا معتقدم که سفرها اثر بسیار سوئی گذاشت؛ معتقدم آنچه که باعث نقل و انتقال این ویروس شد، یکی از دلایل عمده‌اش سفر بود. در همدان قبل از عید ۷ مریض خوابیده بود، اما بعد از عید به بالای ۱۵۰۰ بیمار رسیده بود که اکثرا هم از خوزستان آمده بودند و این غم‌انگیز بود.
مراقب مراسم عید فطر باشید
وزیر بهداشت ادامه داد: یکی از گرفتاری های ما تعطیلات و مراسم عید فطر است. به ویژه عید فطر در استان هایی مانند خوزستان. سال گذشته عید فطر در خوزستان به دلیل برگزاری رسم و رسومات برایمان پیک وحشتناکی آفرید. آنجا رسم است که به دیدن شیوخ می روند. در همین زمینه مسئولان در دانشگاه خوزستان به دیدن شیوخ می روند و می خواهند که این اقدام را انجام ندهند و برخی علمای این مناطق بیانیه هایی صادر کردند که بسیار موثر است.
نمکی گفت: در استان سیستان و بلوچستان و استان های اهل تسنن اعم از کردستان و کرمانشاه هم به شدت باید مراقب مراسم عید فطر باشند که با توجه به شیوع ویروس هندی و آفریقای جنوبی در این مناطق برایمان دردسر تازه ایجاد نشود و اگر هم نیاز است که ما مداخله کنیم، این اقدام را انجام می دهیم.
درباره واکسن کرونا
وزیر بهداشت در ادامه صحبت هایش با اشاره به موضوع واکسن کرونا گفت: واکسیناسیون با مشقت زیادی که کشیدیم، به سرانجام رسید. البته این روزها رسم است که همه می خواهند بر موجی از موفقیت سوار شوند و ما می گوییم نوش جانشان. ما بخیل نیستیم. در عین حال ما نه می خواهیم رییس جمهوری شویم، نه می خواهیم وزیر بمانیم و نه می خواهیم صندلی را سفت بچسبیم، بلکه آمدیم برای مردم که کرونا را با لطف خدا جمع کرده و واکسیناسیون را برای گروه های آسیب پذیر به حد معقول برسانیم و بعد هم بگوییم که افسار این قاطر چموش دست فرد دیگری باشد. حالا هرکس از منظری می گوید ما برای واکسن این کار را کردیم و آن کار را کردیم. بگذارید آن قدر بگویند تا خسته شوند.
نمکی گفت: واقعیت این است که واکسن را از اردیبهشت گذشته، وزارت بهداشت لحظه به لحظه رصد کرد و قرار بر این بود که قبل از عید ۴.۵ میلیون دوز واکسن داشته باشیم که به دلیل برخی نامهربانی ها و بدعهدی های طرف‌های قرارداد با تاخیر انجام شد. خوشبختانه اکنون راه دارد باز می شود و واکسن دارد می رسد. باید به خوبی این موضوع را مدیریت کنیم تا این اقدام بزرگ و بی بدیل را به یک تهدید برای آبروی نظام سلامت تبدیل نکنیم.
وی عنوان کرد: سامانه ای را برای این کار تعیین کردیم، روزهای اول نارسایی و اشکالاتی بود، اما اکنون مقتدرتر و سنجیده تر از قبل داریم جلو می رویم. از همه در دانشگاه هایی که همراهی کردند تشکر می کنم، از برخی هم گلایه مندم که خوب مراقبت نکردند.