به گزارش همشهری آنلاین، استان سمنان با توجه به قرار داشتن در مسیر باستانی جاده ابریشم و وجود کاروانسراهای متعدد تاریخی می‌تواند یکی از قطب‌های گردشگری مبتنی بر معماری کاروانسراها در ایران باشد. ظرفیتی که سبب شده نام سمنان در پرونده پیگیری ثبت جهانی مجموعه کاروانسراهای ایران قرار بگیرد.
تقریبا در سراسر نقاط سمنان می‌توان کاروانسراهایی را یافت که علاوه بر ارزش تاریخی‌شان، به واسطه سبک معماری و زیبایی‌های ظاهری مختص اقلیم خشک و کم‌آب این منطقه، می‌توانند جاذبه‌ای منحصربه‌فرد برای گردشگری باشند. کاروانسراهایی که با توجه به رونق گردشگری کویر در یک دهه اخیر این قابلیت را دارند تا به مراکز خاص پذیرایی و اقامت گردشگران علاقه‌مند به رصد شبانه ستاره‌ها در سرزمین خورشید باشند.
تعداد کاروانسراهای سمنان با توجه به قرار داشتن در مسیر جاده ابریشم قابل توجه است. از سوی دیگر بسیاری از این بناها به دلیل اقلیم خشک منطقه و مصون ماندن از رطوبت و رویش گیاهان هنوز ساختار و ساختمان مناسبی دارند. تا جایی که برخی از این بناها هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرند. کاروانسرای عباسی در مرکز شهر سمنان یکی از همین نمونه‌هاست که ۴۰۰ سال پس از ساخت تا همین چند ماه پیش به عنوان زندان مورد استفاده قرار می‌گرفت و اکنون برای بازسازی و احیا به منظور در اختیار شهرداری قرار گرفته تا زیر نظر کارشناسان میراث فرهنگی به مجموعه‌ای با کاربری فرهنگی برای عموم مردم تبدیل شود.
علاوه بر این کاروانسرا چندین کاروانسرای دیگر نیز در این استان وجود دارد که تعدادی از آن‌ها در آستانه ثبت جهانی قرار دارند. سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سمنان با بیان این که ۲۴ کاروانسرای کویری مربوط به مسیر جاده ابریشم در استان سمنان قرار دارد به همشهری آنلاین می‌گوید: این ۲۴ کاروانسرای کویری جاده ابریشم عمدتاً مربوط به دوران صفویه هستند و معماری مشابهی هم دارند. از بین این ۲۴ کاروانسرا فقط ۴ کاروانسرای میاندشت، دامغان، ایوانکی و ده‌نمک در مالکیت میراث فرهنگی قرار دارد که از طرف صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی به بخش خصوصی واگذار شد تا پس از مرمت با کاربری مناسب بهره‌برداری شود. تا کنون کاروانسرای ده‌نمک به بهره‌برداری رسیده و سه کاروانسرای دیگر در حال مرمت و احیا هستند.
در پرونده ثبت جهانی کاروانسراهای جاده ابریشم که توسط وزارت میراث فرهنگی در حال پیگیری است، ۶ کاروانسرای سمنان نیز قرار دارد.
حمیدرضا دوست‌محمدی می‌افزاید: بقیه کاروانسراها یا در مالکیت بخش خصوصی هستند یا سازمان اوقاف و امور خیریه مالکیت آن‌ها را بر عهده دارد. مجموعه کاروانسرای آهوان هم که شامل دو کاروانسرای سنگی و آجری است تحت مالکیت ستاد اجراییات فرمان امام(ره) قرار دارد. برای این کاروانسراها نیز در حال رایزنی هستیم تا مالکان این بناها با استفاده از ظرفیت صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی برای جذب سرمایه‌گذار و واگذاری این بناها به سرمایه‌گذاران علاقه‌مند اقدام کنند تا از این ظرفیت‌های مهم تاریخی سمنان بهره‌برداری مناسبی شود.
وی تصریح می‌کند: اگر این موضوع محقق شود با توجه به تعدد کاروانسراها در سمنان می‌توانیم یکی از قطب‌های ارائه خدمات اقامتی و پذیرایی در کاروانسراهای تاریخی باشیم که قطعا به جذب گردشگران به ویژه گردشگران خارجی کمک زیادی خواهد کرد.
این مسئول به قرار داشتن نام کاروانسرهای سمنان در پرونده ثبت جهانی مجموعه کاروانسراهای تاریخی جاده ابریشم اشاره می‌کند و می‌گوید: در پرونده ثبت جهانی کاروانسراهای جاده ابریشم که توسط وزارت میراث فرهنگی در حال پیگیری است، ۶ کاروانسرای میاندشت، عباس‌آباد، میامی، مجموعه کاروانسراهای آهوان(شامل دو کاروانسرا) و مجموعه کاروانسرای قصر بهرام از سمنان نیز قرار دارند که جایگاه مهم معماری و تاریخی کاروانسراهای سمنان را نشان می‌دهد. در صورت ثبت جهانی این مجموعه کاروانسراها در یونسکو، سمنان فرصت بسیار مناسبی برای سرمایه‌گذاری در بهره‌برداری از کاروانسراها به دست می‌آورد.
به جز کاروانسراهای کویری، تعدادی کاروانسرای کوهستانی یا سنگی نیز با معماری متفاوتی در برخی نقاط این استان از جمله محورهای شمالی سمنان وجود دارد.
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سمنان با بیان این که تعداد کاروانسراهای تاریخی این استان نسبت به استان‌های دیگر بیشتر است، تصریح می‌کند: سمنان استان کاروانسراهاست و می‌تواند با این برند به مخاطبان و مشتریان صنعت درآمدزای گردشگری در کشورهای منطقه و حتی کشورهای اروپایی شناسانده شود. در نقاط مختلف این استان می‌توان کاروانسراهای زیبایی را با شاخصه‌های معماری جذاب مشاهده کرد. مجموعه کاروانسرای قصر بهرام به عنوان مجموعه شاخص و فاخر ۳۰ کیلومتر جاده سنگفرش دارد و با توجه به داشتن دو کاروانسرا همراه با مسیر انتقال آب شاهی و قرار گرفتن در مجاورت پارک ملی کویر یکی از کاروانسراهای منحصربه‌فرد کشور است.
البته این کاروانسراهای کویری تنها کاروانسراهای سمنان نیستند. به گفته دوست‌محمدی تعدادی کاروانسرای کوهستانی یا سنگی نیز با معماری متفاوتی در برخی نقاط این استان از جمله محورهای شمالی سمنان وجود دارد که به خاطر اقلیم این مناطق عمده این بناها آسیب دیدند.
این استان با توجه به قرار داشتن در مسیر مشهد مقدس و عبور میلیون‌ها مسافر از آن در طول سال و همچنین مقصد سفر بودن بسیاری از کویرنوردان می‌تواند بهره‌برداری مناسبی از ظرفیت کاروانسراهای تاریخی داشته باشد. اقامت یا پذیرایی در بناهایی تاریخی که روزگاری دور رفت‌وآمدها در آن زیاد بود و هنوز هم می‌توان رد پای تاریخ را در آن‌ها دید و صدای کاروان‌ها را از خشت‌های آن‌ها شنید طی سال‌های اخیر در برخی استان‌ها به ویژه در خانه‌های تاریخی مورد توجه قرار گرفته و استقبال گردشگران داخلی و خارجی را نیز به دنبال داشت. تردیدی نیست که سمنان می‌تواند با استفاده از این ظرفیت مهم تاریخی و فرهنگی به درآمدی چشمگیر از گردشگری برسد.