همشهری‌آنلاین - زهرا جعفرزاده: کمی بیش از یک ماه به برگزاری سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری مانده و حالا مسئولان ستاد ملی مقابله با کرونا می‌گویند روند مرگ و ابتلا به این ویروس نزولی و کشور در حال عبور از قله پیک چهارم کرونا است.
پیش از این علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، پیش‌بینی کرده بود تا اواسط خرداد، شمار مرگ‌ومیرها و ابتلاهای کرونا به پایین‌ترین میزان پیک چهارم می‌رسد اما نشست‌های انتخاباتی پیش از رای‌گیری، دامنه شیوع را افزایش خواهد داد.
پیش‌بینی کارشناسان و متخصصان حوزه کرونا هم همین است؛ آنها می‌گویند بعد از برگزاری انتخابات شاهد پیک بعدی کرونا، یعنی پیک پنجم خواهیم بود و دلیل آن هم تکرار سناریوی قبلی، پیش از تعطیلات نوروز است.
اسفند سال گذشته آمار قربانیان پایین رفت، شهرها از وضعیت قرمز خارج شد و با آغاز تعطیلات نوروز و سفرها پیک جدید از اواسط فروردین، جان گرفت. حالا هم با آرام گرفتن شدت شیوع کرونا در کشور، اما خبرهای نگران‌کننده‌ای از برگزاری تجمع‌های انتخاباتی در زمان ثبت‌نام نامزدها به گوش می‌رسد و هشدارها را نسبت به‌شدت شیوع بالا برده است و کارشناسان بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی در دوران انتخابات تاکید دارند.
تصاویر منتشر شده از تجمع تعداد زیادی از خبرنگاران و عکاسان هنگام ثبت‌نام نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در ساختمان وزارت کشور، خبر از روزهای ناگواری می‌دهد. همه اینها در شرایطی است که هنوز مراسم تبلیغاتی نامزدها که پس از تأیید صلاحیت‌شان برگزار می‌شود، آغاز نشده است.
روز گذشته حسن روحانی، رئیس جمهوری، که در نشست ستاد ملی مقابله با کرونا صحبت می‌کرد، با استناد به نمودارهای شیوع کرونا، گفت تنها ۳ شهرستان در کشور وضعیت قرمز دارند.
رئیسی، سخنگوی ستاد هم در توضیح بیشتر اسامی این شهرها را اعلام کرد؛ پارسیان در هرمزگان، قلعه‌گنج در سیستان و بلوچستان و سلماس در آذربایجان غربی. به‌گفته او، سایر شهرها نارنجی و زرد هستند و خبری از شهر آبی نیست. با این که مسئولان ستاد ملی مقابله با کرونا وضعیت را پایدار توصیف می‌کنند، اما نادر توکلی که معاون درمان ستاد مقابله با کرونای تهران است، تأکید می‌کند که شیوع بیماری در تهران بالاست و روزانه بیش از هزار بستری و ۸۵ فوتی ثبت می‌شود. او وضعیت تهران را شکننده اعلام می‌کند.
حالا در همین وضعیت قرار است برنامه‌های انتخاباتی در تهران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کلانشهرها برپا شود؛ موضوعی که سرفصل صحبت‌های روحانی در جلسه روز گذشته هم بود. او تأکید کرد که پیش‌بینی‌هایی برای پروتکل‌های بهداشتی انتخابات شده و در جلسه‌های آینده تصویب می‌شود. به‌گفته او، تبلیغات انتخاباتی باید تا جای ممکن به دور از تجمع و در فضای باز و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار شود.
علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد مقابله با کرونا هم از نامزدهای انتخاباتی و طرفدارانش خواست تا در فضای بسته تجمع نکنند: «هرگونه تجمع کنترل نشده و در فضای بسته با تراکم بالا و بدون تهویه، باعث شیوع بیشتر بیماری می‌شود. تا جای ممکن از تجمعات بزرگ جلوگیری و از فضای باز و فضای مجازی و صدا و سیما برای تبلیغات استفاده کنیم. کشور در وضعیت نسبتا پایداری قرار دارد، بی‌توجهی‌ها دوباره منجر به شکل‌گیری موج پنجم می‌شود.»
رعایت نکردن پروتکل‌ها، تخلف انتخاباتی به شمار رود
۲ هفته پیش بود که سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا در نشستی خبری در یکی از اتاق‌های کلاب‌هاوس، هم در پاسخ به سؤال خبرنگاری درباره شرایط شیوع کرونا پس از برگزاری انتخابات، از نگرانی‌هایش گفت. او همان موقع پیش‌بینی کرده بود که در آستانه انتخابات آمار مرگ‌ومیر پایین می‌رود. دلیل آن هم طی شدن یک روند علمی است نه ادعای پایین آمدن آمارها: «از اواسط اردیبهشت کشور از قله بیماری عبور می‌کند و آمار مرگ‌ها شروع به پایین رفتن می‌کند. دهم یا پانزدهم خرداد، ما به کف آمار مرگ‌ها می‌رسیم و موقع انتخابات وضعیت پایداری خواهیم داشت. همان زمان قطعا گفته می‌شود که نزدیک انتخابات که شد، آمارها را پایین آوردند و رنگ شهرها را تغییر دادند، اما ما می‌گوییم که این یک روند علمی است و کاری به انتخابات هم ندارد.»
او اما در توضیح بیشتر گفت: «۳ عامل نگران‌کننده برای شدت گرفتن کرونا وجود دارد؛ یکی شروع مسافرت‌ها با پایان‌ماه رمضان، دوم تمام شدن سال تحصیلی و سوم تجمعاتی که پیش از برگزاری انتخابات شکل می‌گیرد.» وی ادامه داد: «نگرانی ما از زمان رأی‌دادن نیست؛ چراکه این وضعیت قابل کنترل است. نگرانی ما از تجمعاتی است که مخصوصا شوراها در روستاها و شهرها برگزار می‌کنند. این تجمع‌ها پرخطر است و شانس انتقال بیماری را بسیار بالا می‌برد.» براساس اعلام رئیسی، پروتکل‌های لازم از سوی وزارت بهداشت به وزارت کشور و شورای نگهبان داده و درخواست شده که رعایت نکردن آن به‌عنوان تخلفات انتخاباتی لحاظ شود.
ماجرای انتخابات مجلس اسفند ۹۸ تکرار نشود
با این که رئیسی به تدوین پروتکل‌های مربوط به انتخابات اشاره کرده، اما محمدرضا هاشمیان، متخصص عفونی بیمارستان مسیح‌دانشوری، سیاست‌های پیشگیرانه این وزارتخانه را مورد انتقاد قرار می‌دهد. مهم‌ترین انتقاد او از اعلام رنگ‌بندی شهرهاست. او به همشهری می‌گوید که این وزارتخانه تنها اعلام وضعیت قرمز، زرد یا آبی می‌کند و می‌گوید فلان منطقه سفید شده و راه را به مردم برای مقاصد سفرشان نشان می‌دهد. اساسا چرا باید رنگ‌بندی شهرها اعلام شود؟ وقتی شهری سفید می‌شود با آغاز سفرها به همان شهر یا کمرنگ‌شدن رعایت پروتکل‌ها، دوباره رنگ عوض می‌کند.
هاشمیان معتقد است که اعلام رنگ‌بندی شهرها، به‌ویژه برای شهرهایی که در وضعیت آبی یا سفید قرار می‌گیرند، تنها به‌شدت گرفتن پاندمی کمک می‌کند: «ما باید کشور را به سمت واکسیناسیون پیش ببریم، اگر شهری قرار است قرنطینه شود، به سرعت باید این اتفاق بیفتد، اما شاهد هستیم که حتی محدودیت‌ها هم به شکل گذشته اعمال نمی‌شود و محدودیت‌های ساعتی و شبانه هم دیگر تأثیری ندارد.»
به‌گفته این متخصص، وزارت بهداشت باید خیلی سریع‌تر وارد میدان می‌شد و روی ماجرای انتخابات کار می‌کرد. نباید چند روز مانده به انتخابات بیایند بگویند که این مسائل رعایت شود و بعد که بیماری شدت گرفت بگویند که ما قبلا اعلام کرده بودیم! وزارت بهداشت باید از همین حالا چارچوب رعایت پروتکل‌ها را مشخص کند. نباید فراموش کرد که شیوع کرونا در ایران بعد از برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی آغاز شد. خود برگزاری انتخابات شاید مشکل خاصی پیش نیاورد، اما قبل از آن تجمعات زیادی شکل گرفته بود و حتی چند نفر از نامزدها هم بر اثر ابتلا به این بیماری جانشان را از دست دادند و خیلی‌های دیگر هم مبتلا شدند.
به‌گفته هاشمیان، بعد از برگزاری انتخابات به‌طور قطع پیک پنجم کرونا در کشور اتفاق خواهد افتاد: «زمانی‌که ما تا پیک چهارم پیش رفته‌ایم قطعا به پیک‌های بعدی هم می‌رسیم و برگزاری مراسم پیش از انتخابات هم به وقوع آن سرعت می‌بخشد.» او می‌گوید: «ائتلاف‌ها، کمپین‌ها و نشست‌ها در حال برگزاری است. در این شرایط حتی نیروهای حمایتی و انتظامی هم در معرض خطر ابتلا قرار دارند. این در شرایطی است که هنوز خیلی از این افراد هم واکسینه نشده‌اند و خطر ابتلا بسیار بالاست.» او تأکید کرد که کادر درمان منتظر اعلام پروتکل‌های بهداشتی از سوی وزارت بهداشت برای مراسم پیش از انتخابات و برگزاری انتخابات است.
خطر تشدید کرونا در ماه‌های آینده
پیش از این سازمان نظام‌پزشکی در نامه‌های مختلفی خطاب به رئیس دولت و وزیر بهداشت نسبت به اتفاقات پیش‌رو که منجر به شیوع گسترده‌تر ویروس در کشور می‌شود، هشدارها را اعلام می‌کرد. حالا در آستانه برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و نشست‌های پیش انتخاباتی، قرار است این موضوع در جلسه روز دوشنبه این سازمان مورد بررسی قرار گیرد و اگر قرار باشد هشداری داده شود، نامه آن تدوین شود.
حسین کرمانپور، مدیر روابط‌عمومی سازمان نظام‌پزشکی و مدیر اورژانس بیمارستان سینا به همشهری می‌گوید هنوز در این زمینه اقدامی از سوی سازمان صورت نگرفته اما برگزاری نشست‌های انتخاباتی و سازوکارهای عملی برپایی انتخابات، خطر وقوع پیک پنجم را تشدید می‌کند: «قطعا بعد از انتخابات، ما با یک پیک جدید مواجه خواهیم شد، پیک فعلی به‌دلیل سفرهای نوروزی و خریدهای پیش از عید اتفاق افتاد و از اواخر فروردین ماه نتیجه آن مشخص شد. حدود ۲۷ روز پس از هر رویداد تجمعی، شاهد تبعات آن با افزایش آمار مرگ‌ها و مبتلایان می‌شویم. همه این اتفاقات هم به‌دلیل خلأ‌های قانونی رخ می‌دهد.»
کرمانپور معتقد است، اعلام رنگ‌بندی شهرها بدون داشتن توانایی برای نگه‌داشتن شرایط آبی یا سفید شهرها، خلأ قانونی است: «همیشه گفته می‌شود چطور یک شهر از قرمز، نارنجی شود یا از نارنجی به زرد و آبی تبدیل شود، اما اینکه یک شهر آبی یا سفید چطور در همان وضعیت قرار بگیرد، هیچ دستورالعملی وجود ندارد. با تغییر رنگ شهرها به سمت بهبود، بلافاصله بازگشایی‌ها صورت می‌گیرد و دوباره رنگ شهرها به وضعیت نامطلوب و خطرناک بازمی‌گردد. ما باید بدانیم وضعیت خوب مناطق را چطور نگه‌داریم.»
به اعتقاد این مسئول، باید با هنجارشکنان سلامت، مانند سایر هنجارشکنان در حوزه‌های دیگر برخورد شود. اگر قرار است جریمه‌ای درنظر گرفته شود برای این افراد هم لحاظ شود؛ درحالی‌که ما حالا تنها جریمه تردد به شهرهای قرمز و نارنجی را داریم: «این محدودیت‌ها دیگر نتیجه‌ای ندارد. حالا هر کجا می‌خواهند تجمعی برگزار کنند، تنها اعلام می‌شود با رعایت پروتکل‌های بهداشتی! این ماجرا مجوزی برای تجمع‌ها شده؛ درحالی‌که پروتکل‌ها عملی نمی‌شود.»
او می‌گوید، در این شرایط خود دولت و ستاد ملی مقابله با کرونا به این نتیجه رسیده که با همین وضعیت ادامه دهد و سختگیری بیشتری نداشته باشد. همین وضعیت سبب می‌شود بعد از انتخابات، پیک پنجم رخ دهد: «ما در پایان ماه رمضان، برگزاری نماز عید فطر را داشتیم، درست است که در برخی مناطق با فاصله ایستاده بودند، اما مسیر رفت‌وآمد و درهای ورودی یکی است و همان‌جا تجمع صورت می‌گیرد. در شب‌های احیا هم خیلی از مناطق، تجمع داشتند. در روز عید فطر در برخی از مناطق مرزی، مراسم عید به‌صورت گسترده برگزار شده است. همه اینها شرایط را تشدید می‌کند و به نشست‌های انتخاباتی و برگزاری انتخابات که می‌رسد، وضعیت بدی را رقم خواهد زد.»