همشهری- مریم سرخوش: محموله ۶ میلیون دوزی واکسن که قرار بود از سوی بخش خصوصی وارد کشور شود، منتفی شد. روز گذشته مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران این خبر را اعلام کرد و گفت که پیش فاکتورهای خرید واکسن(پروفرم‌ها) برای واحدهای تولیدی در ۳ مرحله رفت و برگشت منجر به اتلاف وقت شد و در نهایت فرصت واردات این محموله به ایران از دست رفت. همه اینها در شرایطی است که قرار بود مجوزهای صادر شده برای بخش خصوصی از اواسط فروردین، منتهی به واردات واکسن در کوتاه ترین زمان شود اما در آستانه آخرین روزهای اردیبهشت نه‌تنها واکسنی وارد نشده که ۶ میلیون دوز واکسنی هم که قرار بود از سوی اتاق تهران برای واکسیناسیون واحد تولیدی وارد شود هم در پیچ و خم تأییدیه‌های وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو منتفی شد و فرصت از دست رفت؛ اتفاقی که به تعبیر برخی فعالان حوزه واردات دارو نشان از نبود اراده وزارت بهداشت در محقق شدن واردات واکسن از سوی بخش خصوصی است.
سخنگوی سازمان غذا و دارو اما نظر دیگری دارد. کیانوش جهانپور، در واکنش به این موضوع، به همشهری گفت که تاکنون بخش خصوصی حتی یک دوز واکسن وارد نکرده و این بخش نباید موانع و بوروکراسی‌های اداری را به‌عنوان دلایل وارد نکردن واکسن مطرح کند؛ چرا که حداقل تا پشت مرزهای کشور، مشکلی برای تامین واکسن وجود ندارد.
۲ عامل از دست رفتن ورود محموله میلیونی واکسن
مسعود خوانساری درباره جزئیات منتفی شدن واردات ۶ میلیون دوز واکسن از سوی بخش خصوصی توضیحات بیشتری داده است، او روز گذشته گفت:
«در جلسه قبلی هیأت نمایندگان اتاق تهران (یک‌ماه پیش) اعلام کردم که واکسن کرونا برای واحدهای تولیدی و تزریق به کارگران فراهم شده تا خطوط تولید کشور را حفظ کنیم و مشکلی پیش نیاید. اما از یک سو به‌دلیل بوروکراسی حاکم بر وزارت بهداشت و از سوی دیگر شاید به‌دلیل تجربه اول بخش خصوصی در واردات واکسن کرونا، دچار وقفه زمانی شدیم و به موقع نتوانستیم پروفرم‌های ۶ میلیون دوز واکسن را به‌اصطلاح گشایش اعتبار کنیم.» به‌گفته او، واکسن کرونا کالایی است که در انبار نمی‌ماند و با تقاضاهایی دیگری که در جهان وجود دارد بلافاصله فروخته می‌شود. بنابراین دیگر نمی‌توان به این ۶میلیون دوز دست پیدا کرد. خوانساری با این حال تأکید کرد:« البته ۳ شرکتی که دنبال این موضوع بودند خبر دادند که منابع جدیدی را پیدا کردند و ما امیدواریم در هفته‌های بعد این واکسن‌ها را وارد کنیم. در این‌باره هماهنگی‌های خوبی با وزارت بهداشت وجود دارد و پیگیری‌های جدی ریاست‌جمهوری هم جای تشکر دارد. تقریبا هماهنگی‌های لازم صورت گرفته و امیدواریم بتوانیم سریع‌تر واکسن وارد کنیم.»
همچنان فرصت مذاکره داریم
محمود نجفی عرب، رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق بازرگانی هم به همشهری می‌گوید که با وجود مشکلاتی که در این‌باره به‌وجود آمده همچنان فرصت برای مذاکره وجود دارد:«روز گذشته در اتاق جلسه هیأت امنا را داشتیم و رئیس اتاق تهران از منقضی شدن پیش‌فاکتورهای قبلی به‌دلیل شرایط اداری و قوانین دستگاه‌های حاکمیتی برای خرید واکسن‌هایی که قرار بود خردادماه وارد ایران شود خبر داد. اما پروفرم جدید آماده خواهد شد و باید از مسیر دیگر برای واردات واکسن وارد شویم.»
هنوز پاسخ مثبتی وجود ندارد
خبرهای خوبی از واردات واکسن از سوی بخش خصوصی به گوش نمی‌رسد. همین موضوع ماجرای واکسیناسیون قطره‌چکانی در کشور را دامن می‌زند و تمام فشار را بر دوش تولید کننده‌های داخلی واکسن می‌اندازد؛ تولیدکنندگانی که اذعان می‌کنند برای ایمن شدن جمعیت، در کنار تولیدات داخلی، نیاز به واردات واکسن است. مسئولان وزارت بهداشت می‌گویند واکسن تولید داخل از اواسط خردادماه وارد کشور می‌شود، در شرایطی که تنها ۳ روز برای ورود به خرداد مانده و هنوز فاز سوم واکسن‌های تولیدی تمام نشده و وزارت بهداشت به مرحله بررسی نتایج آن نرسیده است. اما باز هم تأکید بر واکسیناسیون با تولیدات داخلی است. در این میان واردکنندگان بخش خصوصی هنوز امید دارند. یکی از آنها نریمان صدری، مدیرعامل شرکت درمان‌آراست که مجوز واردات واکسن را دارد. او درباره آخرین اقدامات بخش خصوصی برای واردات واکسن به همشهری توضیح داد: «در حال مذاکره هستیم، شاید تا اوایل هفته آینده بهتر بتوانم در این‌باره پاسخ شفاف‌تری ارائه کنم.» او درباره این که آیا بالاخره گره بخش خصوصی برای واردات واکسن باز خواهد شد یا خیر؟ گفت: «درحال حاضر هیچ‌چیزی مشخص نیست.»
این فعال حوزه دارو همچنین درباره سوخت شدن سهمیه ۶ میلیون دوزی واکسن برای واحدهای تولیدی به‌دلیل بوروکراسی حاکم بر وزارت بهداشت و برخی مشکلات دیگر هم توضیحاتی داد: «ما در حال تلاش هستیم و در این‌باره چالشی نداریم. مشکل اصلی، نبود واکسن در جهان است و باید ابتدا در مذاکرات موفقیت‌آمیز با شرکت‌های خارجی برای خرید واکسن به نتیجه برسیم.» صدری در پاسخ به این سؤال که آیا شرایطی برای مذاکره با دیگر واکسن‌های دنیا به جز سینوفارم و آسترازنیکا وجود دارد، تأکید کرد: «با وجودی که معاونت وزارت بهداشت در فضای مجازی از امکان مذاکره برای واردات واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی از سایر کشورهای دنیا خبر دادند اما هنوز تکلیف این دو واکسن در سطح وزارتخانه مشخص نشده و ما هم هیچ دستورالعملی در این‌باره نداریم. ما همچنان دنبال همان واکسن‌های تأیید شده هستیم.» او درباره ارز مورد استفاده برای واردات واکسن از سوی بخش خصوصی هم گفت که: «باتوجه به مذاکرات انجام شده، واکسن وارداتی از سوی شرکت‌های خصوصی با ارز نیمایی انجام خواهد شد.»
اراده‌ای برای واردات واکسن بخش خصوصی وجود ندارد
با این که این واردکننده دارو به نتیجه مذاکرات برای واردات واکسن امیدوار است اما یکی از اعضای اتحادیه واردکنندگان دارو که نخواست نامش در گزارش بیاید، معتقد است که با اتفاقات رخ داده درباره واردات واکسن از سوی بخش خصوصی باید اینطور تصور کرد که اراده‌ای برای محقق‌شدن این شرایط وجود ندارد. او در توضیح بیشتر گفت: «در این مدت ما درخواست‌هایی از سوی برخی نهادهای مستقل برای تامین واکسن داشتیم. این درخواست‌ها اتفاق خوبی بود و به نوعی می‌توانست موجب کاهش بار واکسیناسیون از روی دوش دولت باشد. علاوه بر آن با محقق شدن این شرایط واکسیناسیون اولویت‌های دیگر از سوی دولت هم تسریع پیدا می‌کرد. مثلا مجموعه شهر سالم زیرمجموعه شهرداری تهران واردات ۲۰۰ هزار دوز واکسن از ما درخواست کرده بود و ما هم این درخواست را برای وزارت بهداشت ارسال کردیم. یا مجموعه کانون وکلا هم ۲۵۰ هزاردوز واکسن برای بیمه‌شدگان خودش درخواست کرد و تقاضاهای دیگری که متأسفانه تمام آنها بدون پاسخ اجرایی مانده است. وزارت بهداشت معمولا همه این نامه‌ها را می‌گیرد و با این ادعا که چنین اقداماتی خلاف اصل عدالت است، مجوزی برای چنین درخواست‌هایی صادر نمی‌کند.» این فعال حوزه دارو همچنین افزود: «بوروکراسی‌های اداری و برخی محدودیت‌ها ازجمله ممنوعیت واردات واکسن روسی از سوی بخش خصوصی را به این مسائل باید اضافه کرد، از سوی دیگر با وجود اینکه قرار بود یک میلیون دوز واکسن تا پایان اردیبهشت از سوی بخش خصوصی وارد کشور شود تا همین حالا این اتفاق نیفتاده است.»
او در پاسخ به این سؤال که چرا با وجود چنین شرایطی، بخش خصوصی وارد میدان شده و با تیر انتقادات به‌دلیل تامین نشدن واکسن مواجه است، گفت: «وظیفه ماست که در بحران کنونی همراه دولت و وزارت بهداشت باشیم. برخی شرکت‌ها نمایندگی دارند و می‌توانند راحت‌تر برای واردات دارو اقدام کنند آن هم درحالی‌که واکسن در تمام دنیا به راحتی خرید و فروش می‌شود اما با وجود چنین ظرفیت‌هایی به‌دلیل بوروکراسی‌های اداری مسیرهای دسترسی و واکسن‌های موجود را از دست می‌دهیم. روند مذاکره برای تامین واکسن اینگونه است که طرف خارجی بعد از مذاکره، یک هفته زمان برای پرداخت نهایی درنظر می‌گیرد اما چه‌کسی می‌تواند در این مدت کوتاه موافقت وزارت بهداشت را بگیرد، هیچ‌کس. چنین وضعیتی را درباره اتاق بازرگانی درنظر بگیرید که اکنون باید مسیر دیگری را برای تامین واکسن طی کند و به راحتی فرصت نهایی واردات ۶ میلیون واکسن را از دست داد.»
با همه اینها، او به ممنوعیت واردات واکسن روسی از سوی بخش خصوصی هم انتقاد کرد: «قرار است ۶۰ میلیون دوز واکسن روسی تا پایان پاییز وارد کشور شود که تا محقق شدن آن باید صبر کنیم. آیا بخش خصوصی نمی‌توانست همسو با این روند اقداماتی را برای واردات واکسن روسی به کشور انجام دهد که اگر با تواقفی در تامین واکسن مواجه شدیم وقفه‌ای در روند واکسیناسیون کشور وجود نداشته باشد؟ به‌طور کلی سیاست‌های شفافی درباره واردات واکسن وجود ندارد و تنها می‌توانیم امیدوار باشیم که با روند فعلی تولید واکسن داخلی محقق شود.»
بخش خصوصی اگر می‌توانست واکسن وارد می‌کرد
با این که واردکنندگان توپ را در زمین وزارت بهداشت می‌اندازند اما کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو به همشهری گفت: «تا همین حالا بیش از ۳۵ مورد مجوز برای بخش خصوصی صادر شده، ما نمی‌دانیم که قرار است چه اتفاقی رخ دهد تا واردات واکسن از سوی بخش خصوصی رقم بخورد. آیا قرار است که واکسن هم خریداری کنند و تحویل بخش خصوصی دهند که واردات از سوی آنها محقق شود؟» به‌گفته او، بخش خصوصی با توجه به ظرفیتی که دارد برای واردات واکسن اعلام آمادگی کرده، اما تا همین لحظه حتی یک دوز واردات واکسن کرونا از سوی آنها صورت نگرفته است: «ما در ۳ فراخوان از بخش خصوصی برای واردات واکسن‌کرونا دعوت کردیم و قرار بود چندماه پیش ۲۵۰ هزار دوز واکسن وارد کنند اما نه‌تنها این مسئله محقق نشده که هم‌اکنون همان شرکت‌ها دوباره درخواست صدور مجوز برای واردات میلیون‌ها دوز واکسن کرده‌اند.» او ادامه داد: «باتوجه به شرایط تامین واکسن در دنیا ممکن است تا هفته‌ها و ماه‌های آینده هم دسترسی بخش خصوصی کشورهای مختلف به واکسن کرونا محدود باشد اما این که بحث‌های موازی مطرح می‌شود یا این که موانع و بوروکراسی‌های اداری مانع از محقق شدن واردات از سوی این بخش شده را متوجه نمی‌شوم. بخش خصوصی اگر می‌تواند واکسن وارد کند یا اگر می‌توانست واکسن بیاورد تا امروز باید آورده‌ای داشت. حداقل تا پشت مرزهای کشور یا گمرک هیچ مشکلی برای ورود واکسن به لحاظ اداری و داخلی وجود نداشت. از سوی دیگر کسی در وزارت بهداشت در مقابل ورود واکسن اصل و سالم مقاومتی ندارد.»
جهانپور با بیان این که دسترسی به واکسن در خارج از کشور لزوما ارتباطی به امورات داخلی ندارد، گفت «اگر قرار باشد یک شرکت خصوصی به‌عنوان نماینده کل جمهوری اسلامی ایران در جاهایی که نمایندگان ایران در حال فعالیت هستند معرفی شود، این کار هیچ زمانی رخ نخواهد داد. جز این مورد در هفته‌های اخیر با توجه به تأکید شخص رئیس‌جمهوری هر اقدامی که نیاز بوده انجام شده و انتظار می‌رفت که حداقل از ۳۵ مورد مجوزهای صادر شده یکی از شرکت‌ها موفق به تامین واکسن می‌شد.» به‌گفته او، هر چند که چند شرکت خصوصی وعده داده‌اند تا اوایل خرداد واکسن وارد می‌کنند که امیدواریم این اتفاق بیفتد.