به گزارش همشهری آنلاین، سیستان و بلوچستان از نظر اقلیمی در کمربند خشک زمین قرار دارد، به همین دلیل این استان همیشه از نظر تامین آب با تنش‌های زیادی همراه بوده، اما اکنون خشکسالی کم‌سابقه موجب بحرانی‌تر شدن شرایط اقلیمی و زیستی این استان شده است.
وزش بادهای موسمی که به بادهای ۱۲۰ روزه سیستان شهرت دارند نیز در شرایط خشکسالی پیش‌رو، مزید برعلت شده و شرایط سختی را در سال جاری آبی برای این استان به‌وجود آورده است.
ابعاد وسیع خشکسالی
کارشناس و مدیر روابط عمومی سازمان هوا شناسی استان سیستان وبلوچستان در گفت و گو با خبرنگار همشهری آنلاین اظهار کرد: شرایط بارندگی در سال آبی جاری بسیار ناچیز بوده و این مساله تبعات زیست محیطی فراوانی را برای استان رقم زده است.
محمد عنایت گفت: تبعات کاهش بارندگی در سال آبی جاری ابعاد گسترده‌ای به همراه خواهد داشت و محیط زیست طبیعی و انسانی را در سیستان و بلوچستان تحت‌الشعاع خود قرار خواهد داد.
وی درباره تاثیر خشکسالی بر فعالیت کانوهای تولید ریزگردها و وقوع طوفان‌های شن بیان کرد: بی‌آبی و کاهش بارندگی مهم‌ترین عامل بروز و فعال شدن کانون‌های ریزدگردها در استان هستند. از سوی دیگر خشک شدن صددرصدی تالاب‌های هامون و جازموریان نیز بخش مهم این کانون‌ها را تشکیل می‌دهند که وزش هر بادی می‌تواند موجب فعال شدن طوفان‌های شن و ایجاد ریزگردها شود.
کارشناس و مدیر روابط عمومی سازمان هوا شناسی استان سیستان وبلوچستان ادامه داد: ما در استان با یک مساله دیگری به نام باد ۱۲ روزه سیستان نیز روبه‌رو هستیم که زمان وقوع آن اوایل خردادماه هرسال است و تا پایان شهریور ادامه پیدا خواهد کرد. با این وجود ما در استان بین ۱۷۰ تا ۱۸ روز با وزش بادهای شدید و طوفانی روبه‌رو هستیم که در برخی موارد سرعت بادها آنقدر زیاد است که با طوفان شن همراه خواهد بود.
وضعیت ناگوار هامون و جازموریان
عنایت تصریح کرد: تالاب هامون اکنون با مشکل آبگیری همراه است. این تالاب به صورت مشترک بین ایران و افغانستان قرار دارد. امسال میزان ورودی آب به این تالاب در حد صفر بوده. کاهش بارش‌ها در افغانستان هم باعث شده تا میزان ورودی آب به هامون به حداقل برسد که این مساله نیز در بروز ریزگردها به صورت صددرصدی اثر خواهد گذاشت.
وی اضافه کرد: شرایط برای تالاب جازموریان هم به همین صورت است. ما در سال گذشته و در همین موقع سال شاهد بارش ۱۶۵ میلی‌متری باران بودیم که در امسال این میزان به ۵۱ میلی‌متر رسیده که خود نشان می‌دهد شرایط چقدر دشوار شده است.
تبدیل هامون و جازموریان به سرچشمه‌های ریز گرد
کارشناس و مدیر روابط عمومی سازمان هوا شناسی استان سیستان وبلوچستان اظهار کرد: خشکسالی و نبود آب تالاب‌های هامون و جازموریان را به سرچشمه‌های ریزگردها تبدیل کرده است و براساس تحقیقات دانشگاه سیستان و بلوچستان پیش‌بینی می‌شود موج ریزگرده‌ها از شمال استان به جنوب آن یعنی چابهار برسد. همچنین طبق این تحقیقات ریزگردها از سطح دریا خواهند گذشت و به نزدیکی‌های اقیانوس هند خواهند رسید.
عنایت ادامه داد: در این تحقیقات نتیجه‌گیری شده است که ارتفاع این ریزگردها به ۲۰۰ هکتو پاسکال و چیزی حدود ۷ تا ۸ هزار متر خواهد رسید.
ابعاد زیست محیطی ریزگردها
عنایت درباره آثار منفی زیست محیطی ریزگرد گفت: غلظت بالای آلودگی هوا براثر ریزگردها شرایط را برای هر نوع زیستی دشوار خواهد ساخت. این در شرایطی است که اکنون استان برای تامین آب شرب و کشاورزی هم با مشکل روبه‌روست. همه این مسائل زیست در مناطق بحرانی را دشوار خواهد ساخت و موجبات مهاجرت‌های ساکنان منطقه را فراهم خواهد ساخت.
وی ادامه داد: خشکسالی اقتصادی، بدترین نوع خشکسالی است، زیرا زیست ساکنان را درگیر خود می‌سازد و معیشت آنها را به حداقل می‌رساند. به همین دلیل برای جلوگیری از مهاجرت‌ها باید سازو کار دیگری اندیشید و باید شیوه‌های اقتصادی کم‌ابری را جایگزین شیوه‌های اقتصادی آب‌بری مانند کشاورزی کرد.
کارشناس هواشناسی استان سیستان و بلوچستان ادامه داد: میزان بارش‌ها در شمال استان ۵۰ میلی‌مترو میزان تبخیر آب ۴۵۰۰ میلی‌متر است. با وجود این آمار ضرورت دارد که اقتصاد و صنایع کم‌آب‌بر جایگزین شیوه‌های سنتی شود، در غیر این‌صورت هیچ اقدامی موثر نخواهد بود.
وی درباره طرح انتقال آب از دریای عمان به استان گفت: این طرح برای تامین آب شرب استان است و جوابگوی شرایط اقلیمی منطقه نخواهد بود.
فعالیت‌های پیشگیرانه
عنایت درباره فعالیت‌های پیشگیرانه وقوع ریز گردها در استان گفت: برای مقابله با ریزگردها فعالیت‌های پیشگیرانه‌ای صورت گرفته آست که مهم‌ترین آنها ایجاد بادشکن‌ها و حفرکانال‌های انتقال آب به کانون‌های بحرانی در تالاب هامون است و از آنجا که مالچ پاشی موجب آلودگی محیط می‌شود، این اقدام به هیچ وجه در حوالی هامون و جاز موریان صورت نمی گیرد.
کانون‌های بزرگ ریزگرده در استان
معاون ستاد مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان هم در گفت و گ با خبرنگار همشهری آنلاین اظهار کرد: کانون‌های تشکیل ریزگردهای مختلفی در استان وجود دارد که بزرگ‌ترین آنها بسترهای خشک شده تالاب هامون در مناطق شمای استان و همجوار با کشور افغانستان و تالاب جازموریان در همجوار با استان کرمان است. این تالاب‌ها اکنون به صورت صددرصدی خشک شده‌اند و با هر وزش بادی شاهد فعال شدن ریزگردها در آنها هستیم. همچنین کانونی هم در منطقه ایرانشهر وجود دارد.
روح‌الله سرگزی گفت: سیستان بلوچستان کریدور باد ۱۲۰ روزه ای‌ست که همین مساله در وقوع طوفان‌ها و فعال شدن کانون ریزگردها اثر مستقیم و صددرصدی دارد. گاهی سرعت وزش بادها آنقدر زیاد است که طوفان‌های شن را به همراه دارد. معمولا سرعت بالای ۵۰ کیلومتر در ساعت از نظر هواشناسی به طوفان تلقی می‌شود که گاهی این سرعت به ۱۱۹ کیلومتر در ساعت نیز می‌رسد.
وی ادامه داد: شهرهای زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون در شمال استان اکنون با بحران ریزگردها روبه‌رو هستند و گاهی شدت بالای ریزگردها شهر زاهدان را نیز درگیر خود می‌سازد. همچنین شهرهای میرجاوه و سراوان و همچنین بخشی از نوار ساحلی استان با ریزگردها درگیر هستند.
رتبه نخست حوادث طبیعی
معاون ستاد مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان گفت: طوفان شن و ریزگردها بیشترین میزان خسارت‌ها را به استان زده‌اند و رتبه نخست حوادث طبیعی استان را دارند. گاهی میزان غلظت آلودگی هوا به ۶۰ برابر حد مجاز می‌رسد.
وی ادامه داد: از ابتدای سال آبی جاری تا کنون ۳۶ روز طوفانی و همراه با آلودگی هوا داشته‌ایم.
سرگزی گفت: هرگاه دریاچه هامون آبگیری بشود ما شاهد بهتر شدن شرایط می شویم و هرگاه این اتفاق نیفتد شرایط بحرانی می‌شود و اکنون میزان آبگیری در هامون در حد صفر است.