همشهری- نیما شایان: غیرحضوری شدن آموزش دانش‌آموزان کشور در پی شیوع کرونا در حالی ۱.۵ ساله شده که در طول این مدت وزیر آموزش‌وپرورش با این استدلال که «مطالعات نشان می‌دهد تأثیر تعیین‌کننده‌ای بین بازگشایی مدارس و شیوع بیماری کرونا وجود ندارد» تلاش زیادی کرد تا حتی فقط بخشی از دانش‌آموزان را بر اساس پروتکل‌ها و شیوه‌نامه‌هایی که طراحی کرده بودند، به مدرسه بکشاند اما موج نگرانی خانواده‌ها برای فرستادن فرزندان‌شان به مدرسه چنان بود که فرمان بازگشایی مدارس از ۱۵ شهریور ۱۳۹۹، چند هفته‌ای بیشتر دوام نیاورد و آموزش حضوری در همان مهرماه در اکثر نقاط کشور رو به تعطیلی رفت.
اما نگرانی برای سلامت معلمان و دانش‌آموزان و آموزش غیرحضوری تا کی می‌خواست ادامه پیدا کند؟ اگر همه ضعف‌های زیرساختی آموزش مجازی از مشکلات شبکه شاد گرفته تا وضعیت اینترنت در کشور و مصایب تهیه تبلت و گوشی هوشمند برای شرکت دانش‌آموزان در کلاس‌های آنلاین را هضم کنیم، اذعان خانواده‌ها به افت تحصیلی دانش‌آموزان و کاهش کیفیت یادگیری آنها در شیوه آموزش مجازی نکته‌ای است که بیم بارآمدن نسلی با پایه ضعیف درسی را دوچندان می‌کند، به‌خصوص که عدم‌امکان نظارت آنچنانی بر امتحانات مجازی هم کیفیت و سلامت سنجش دانش‌آموزان را با چالش مواجه کرده است. از سوی دیگر، از دست رفتن فرصت تمرین زیست‌پذیری اجتماعی و فعالیت‌های مشارکتی دانش‌آموزان با فاصله‌گرفتن طولانی آنها از مدرسه و جمع همسالان نیز مزید بر علت شده است.
با همه اینها، امیدواری برای بازگشایی مدارس مشروط به واکسیناسیون معلمان و دانش‌آموزان است و محسن حاجی‌میرزایی، وزیر آموزش‌وپرورش نیز به محض شروع هرچند محدود واکسیناسیون در کشور، رایزنی‌ها برای پوشش معلمان و دانش‌آموزان را آغاز کرد. محمد محسن‌بیگی، مدیرکل دفتر سلامت و امور تندرستی وزارت آموزش‌وپرورش درباره این پیگیری‌ها می‌گوید: «وزیر آموزش‌وپرورش یک‌بار در اسفند ۱۳۹۹ در مکاتبه با وزیر بهداشت و بار دیگر در اواخر فروردین ۱۴۰۰ به‌صورت مکتوب از رئیس‌جمهور خواست تا برای زمینه‌چینی جهت بازگشایی مدارس، فرهنگیان در اولویت واکسیناسیون قرار گیرند.» حاجی‌میرزایی همچنین با انتشار آماری از تجربه تصمیم‌گیری کشورها برای اولویت‌بخشی به واکسیناسیون معلمان، تلاش کرد که مسئولان و ستاد ملی مقابله با کرونا را در این زمینه راضی کند. آمار اعلامی وزیر آموزش‌وپرورش حاکی از این بود که در ۷۶کشور دنیا، معلمان در اولویت دریافت واکسن کرونا قرار گرفته‌اند و ۱۳ کشور نیز اولویت اول خود را به این قشر اختصاص داده‌اند.»
بالاخره در نیمه اردیبهشت‌ماه امسال، چراغ سبز ستاد ملی مقابله با کرونا برای واکسیناسیون فرهنگیان از سوی علیرضا رئیسی سخنگوی این ستاد نشان داده شد که گفت: «آرزوی ما این است که همه آموزش‌ها حضوری شود، زیرا مباحث آموزشی در دوران کرونا آسیب جدی دیدند. بحث این را داریم که از اول مهر۱۴۰۰ مدارس و دانشگاه‌ها بازگشایی شوند و برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا معلمان و استادان دانشگاهی از مردادماه واکسینه شوند که بتوانند کلاس برگزار کنند.»
جزئیات واکسیناسیون فرهنگیان که مقدمه بازگشایی مدارس در مهرماه است را از محمد محسن‌بیگی، مدیرکل دفتر سلامت و امور تندرستی وزارت آموزش‌وپرورش جویا شدیم. محسن‌بیگی در این‌باره به همشهری اعلام کرد: «براساس توافق صورت‌گرفته با مسئولان وزارت بهداشت در جلسات مشترک، برنامه واکسیناسیون فرهنگیان در مرداد آغاز می‌شود و تا پایان همان ماه به‌طور کامل اجرا خواهد شد و بازگشایی مدارس نیز از اول مهر ۱۴۰۰ صورت می‌گیرد.»
آمار فرهنگیانی که تحت پوشش واکسیناسیون کرونا قرار می‌گیرند
محسن‌بیگی درباره جمعیت فرهنگیان تحت پوشش واکسیناسیون به همشهری گفت: «تعداد معلمان و فرهنگیان شاغل در مدارس دولتی و ادارات آموزش و پرورش حدود ۹۵۰ هزار تا یک میلیون نفر هستند که واکسینه می‌شوند. براساس اطلاعات و آماری که از مدارس غیردولتی در اختیارمان قرار گرفته است، واکسیناسیون برای ۲۰۰هزار نفر هم در این مدارس انجام خواهد شد. البته هنوز هم برخی مدارس غیردولتی آمار خود را ارائه نکرده‌اند اما تا تیرماه برای اعلام آمارشان فرصت دارند. البته با اضافه‌شدن آمار همکاران فرهنگی چندین مدرسه غیردولتی دیگر، آمار کلی چندان تغییری نخواهد کرد.»
همه نیروهای مدارس واکسینه می‌شوند
به‌گفته محسن‌بیگی، فقط معلمان نیستند که تحت پوشش واکسیناسیون قرار می‌گیرند، بلکه همه کادر مدارس اعم از معلمان، معاون اجرایی، نیروهای خدماتی و سایر کارکنان مدارس که با دانش‌آموزان در ارتباط هستند، واکسینه می‌شوند.
او افزود: فهرست فرهنگیان برای اجرای برنامه واکسیناسیون‌شان آماده است و باید اطلاعاتمان را تا تیرماه تکمیل کنیم. آموزش‌وپرورش، اطلاعات هویتی و کد ملی همکاران فرهنگی را به وزارت بهداشت اعلام می‌کند و آنها هم اطلاعات را در سامانه قرار می‌دهند. سپس به همکاران فرهنگی اعلام خواهند کرد که با مراجعه به نزدیک‌ترین مرکز به محل سکونت‌شان نسبت به واکسیناسیون اقدام کنند.
نوع واکسن تزریقی به فرهنگیان مشخص نیست
مدیرکل دفتر سلامت و امور تندرستی وزارت آموزش‌وپرورش در پاسخ به این سؤال که چه نوع واکسنی برای فرهنگیان تزریق می‌شود، اظهار کرد: «نوع واکسن هنوز مشخص نیست. این موضوع قابل پیش‌بینی هم نیست و تعیین نوع آن در اختیار آموزش‌وپرورش قرار ندارد. وزارت بهداشت در این‌باره تصمیم نهایی را می‌گیرد.»
محسن‌بیگی حتی گفت: «در بازه زمانی تزریق واکسن ممکن است واکسنی که به فرهنگیان یک استان تزریق می‌شود با واکسن تزریقی به فرهنگیان استان دیگر فرق داشته باشد. اصل قضیه انجام واکسیناسیون و ایجاد یک ایمنی نسبی در همکاران فرهنگی است که در ارتباط با دانش‌آموزان در مدارس قرار دارند.»
بازگشایی مدارس در سال تحصیلی آینده قطعی نیست
با توجه به نهایی‌شدن برنامه‌ریزی‌ها برای واکسیناسیون فرهنگیان و اظهارات اخیر رئیس‌جمهور برای بازگشایی مدارس به‌خصوص در پایه‌های اول، دوم و سوم ابتدایی، میزان قطعیت و فراگیری این اقدام را از مهرزاد حمیدی، معاون تربیت‌بدنی و سلامت وزارت آموزش‌وپرورش پیگیر شدیم. حمیدی در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «آموزش‌وپرورش از نظر ماموریت خود مطمئن است که هیچ آموزشی جای آموزش حضوری را نمی‌گیرد. برنامه ما برای بازگشایی مدارس در بهار امسال هم آماده بود. برنامه مکمل برای بازگشایی مدارس طراحی کرده‌ایم که یک طرف آن، آمادگی مدارس و طرف دیگر، رنگ‌بندی کرونایی شهرهاست و این دستورالعمل در شورای معاونین وزارت آموزش‌وپرورش مطرح شده و قابل اجراست.»
او درباره میزان قطعیت بازگشایی مدارس اظهارنظر صریحی مطرح نکرد، اما گفت: «کیفیت بازگشایی مدارس به مصوبات نهایی ستاد ملی مقابله با کرونا بستگی دارد. برنامه‌ای که برای بازگشایی مدارس در بهار ۱۴۰۰ تدوین کرده بودیم آماده و روی میز است. ضمن اینکه باید توجه داشته باشیم که وضعیت فعلی کشور در حوزه کرونا مانند سال گذشته نیست؛ چون فضای جامعه ایران و کل دنیا در زمینه مواجهه با کرونا پس از واکسیناسیون گسترده‌ای که صورت می‌گیرد، متفاوت می‌شود. یعنی وقتی قشر زیادی از جامعه واکسن بزنند و در کل دنیا هم این اتفاق بیفتد، ممکن است زنجیره انتقال بیماری از بین برود.»
با وجود اصرار وزارت آموزش‌وپرورش برای آموزش حضوری و بازگشایی دوباره مدارس از مهرماه، اما نگرانی خانواده‌های دانش‌آموزان همچنان باقی است. آنها می‌گویند هرچند معلمان و کادر مدارس واکسینه می‌شوند اما واکسینه‌نشدن دانش‌آموزان، احتمال ابتلای آنها از همدیگر و انتقال و انتشار آن در بین اعضای خانواده را باقی می‌گذارد.
نگرانی خانواده‌ها از واکسینه‌نشدن دانش‌آموزان
مهرزاد حمیدی، معاون تربیت‌بدنی و سلامت وزارت آموزش‌وپرورش در واکنش به این نگرانی، به همشهری می‌گوید: «این موارد، مسائل تخصصی هستند و باید متخصصان ایمونولوژی درباره آن نظر دهند. درخصوص واکسیناسیون افراد زیر ۱۸ سال باید بررسی کنیم و ببینیم که سازمان جهانی بهداشت و پروتکل‌ها چه می‌گویند. آیا اصلا واکسیناسیون برای سنین زیر ۱۸ سال ضرورتی دارد یا خیر، یا این که اگر این افراد مبتلا شوند، متوجه خطراتی می‌شوند یا خیر. به هر صورت ما تابع تصمیم‌ها و مصوبه‌های ستاد ملی مقابله با کرونا هستیم.» محمد محسن‌بیگی، مدیرکل دفتر سلامت و امور تندرستی وزارت آموزش‌وپرورش نیز در گفت‌وگو با همشهری، احتمال واکسیناسیون دانش‌آموزان در مردادماه را رد کرد و گفت: «دانش‌آموزان هیچ واکسنی دریافت نخواهند کرد؛ به‌دلیل اینکه فعلا از نظر علمی مجوز تزریق واکسن‌های موجود در بازار برای افراد زیر ۱۸ سال صادر نشده است. بنابراین برنامه واکسیناسیون آنها مطرح نیست.» او در پاسخ به این سؤال که آیا برای دانش‌آموزان مبتلا به بیماری‌های پرخطر هم پیش‌بینی خاصی صورت گرفته است، عنوان کرد: «برای دانش‌آموزانی که به‌دلیل ابتلا به بیماری‌های خاص و پرخطر، ریسک‌فاکتور هستند، براساس پروتکل‌های وزارت بهداشت در خصوص این بیماران رفتار می‌شود و هر تصمیمی که وزارت بهداشت برای واکسیناسیون آنها در نظر می‌گیرد، ارتباط برنامه‌ریزی‌شده‌ای با آموزش‌وپرورش ندارد.»