همشهری- عمادالدین قاسمی‌پناه: نخستین مناظره تلویزیونی کاندیداهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در حالی برگزار شد که موضوع مناظره «اقتصاد» تعیین شده بود. اگرچه نقدهایی به طراحی سؤالات از سوی برگزارکنندگان مناظره وارد بود، با این حال، کاندیداها به جای پرداختن به موضوعات تخصصی این حوزه، به کلی‌گویی روی آوردند. به‌عنوان مثال، در حوزه توسعه کمی و کیفی اینترنت، رمزارزها و اقتصاد دیجیتال، تنها اشاراتی از سوی کاندیداها مطرح شد و هیچ‌یک به‌طور عینی، دقیق و کامل درباره این حوزه‌ها برنامه و موضع مشخصی نداشتند. این موضوع همچنین باعث شد که بعضی از کارشناسان، پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی را فضایی کاربردی‌تر برای به‌چالش‌کشیدن کاندیداها عنوان کنند، چراکه در این فضا امکان پرسش و پاسخ مردم و کاندیداها به‌صورت مستقیم فراهم می‌شود.
ماهیت متفاوت تلویزیون و شبکه‌های اجتماعی
آرش کریم‌بیگی، کارشناس حوزه آی‌سی‌تی به اثرگذاری مناظرات تلویزیونی اشاره می‌کند و معتقد است که «از نظر تعداد، مناظره تلویزیونی پرمخاطب‌ترین و اثرگذارترین بخش تبلیغاتی کاندیداها در مقایسه با هر رسانه دیگری محسوب می‌شود».
کریم‌بیگی همچنین دیده‌شدن کاندیداها در صداوسیما را با دیده‌شدن آنها فرضاً در ۲ اتاق ۸ هزار نفری در کلاب‌هاوس قابل مقایسه نمی‌داند.
او توجه به این نکته را ضروری می‌داند که «ذات تلویزیون، تعاملی نیست، اما چنین ماهیتی به این معنی نیست که این رسانه با شبکه‌های اجتماعی که ذاتی تعاملی دارند، در تضاد است».
در واقع هرکدام از این رسانه‌ها ویژگی خاص خود را دارند. تلویزیون از ویژگی تعامل‌پذیری برخوردار نیست و یک‌سویه است، اما شبکه‌های اجتماعی دارای ویژگی تعاملی هستند.
سکوت درباره اقتصاد دیجیتال
با توجه به این که مناظره شنبه با موضوع اقتصاد برگزار شد، انتظار می‌رفت حوزه آی‌سی‌تی و اقتصاد دیجیتال بیشتر مورد توجه کاندیداها قرار بگیرد. حتی اگر سؤالی هم در این حوزه مطرح نمی‌شد، کاندیداها باید بحث را به سمت این حوزه می‌بردند.
کارشناس حوزه آی‌سی‌تی با اظهار تعجب از اینکه موضوع مناظره اقتصادی بود، اما کاندیداها کمتر به مفاهیمی مانند توسعه اینترنت، حوزه رمزارزها و اقتصاد دیجیتال پرداختند، معتقد است که «مناظره اول بیشتر تبدیل به مناظره‌ای عمومی شد تا مناظره‌ای با موضوع اقتصاد».
به‌گفته کریم بیگی، «بسیار مناسب بود، اگر کاندیداها در مورد مفاهیم توسعه شبکه اینترنت، رمزارزها و اقتصاد دیجیتال مواضع خود را بیان کرده و بیشتر در این موارد به مباحثه و مناظره می‌پرداختند».
او با تأکید بر این که کاندیداها در مناظره اول، درباره این حوزه فقط اشاراتی داشتند و مواردی را به‌صورت گذرا مطرح کردند، ادامه می‌دهد: «یکی از کاندیداها دو یا سه بار از عنوان دولت الکترونیک استفاده کرد. البته یکی از کاندیداها هم به‌طور شفاف و موردی از لزوم توسعه سرعت اینترنت و گسترش زیرساخت‌ها صحبت کرد و اشاره‌ای هم به گیمرها داشت.»
به گفته این کارشناس حوزه آی‌سی‌تی، «نکته جالب توجه در صحبت‌های این کاندیدا این بود که او از واژه «اینترنت» و نه «شبکه ملی اطلاعات» استفاده کرد».
چرا اقتصاد دیجیتال نادیده گرفته شد؟
با این حال سؤالی که مطرح می‌شود این است که چرا کاندیداها در مورد اقتصاد دیجیتال، کمتر موضعی از خود ارائه کردند.
کریم‌بیگی یکی از دلایل این اتفاق را مربوط به «نخستین» بودن این مناظره می‌داند و می‌گوید: «به‌عبارت دیگر، در این مناظره بیشتر تلاش شد که به مناظره فردی و محک‌زدن همدیگر پرداخته شود تا موضوع عنوان‌شده برای مناظره. علت دوم هم می‌تواند این باشد که بیشتر کاندیداها دید مشخصی نسبت به حوزه اقتصاد دیجیتال ندارند.»
این کارشناس حوزه آی‌سی‌تی اظهار امیدواری کرد که طی روزهای آینده، شاهد اعلام برنامه‌ها و مواضع کاندیداها حداقل در ۳حوزه توسعه اینترنت (به‌خصوص به تفکیک در مورد موضوع شبکه ملی اطلاعات و شبکه جهانی اینترنت)، رمزارز و به‌طور عام در مورد اقتصاد دیجیتال باشیم.
کریم‌بیگی بر این باور است که «اعلام موضع رسمی کاندیداها در این حوزه‌ها می‌تواند برای کاربران و بازیگران حوزه آی‌سی‌تی، کسب‌وکارهای حوزه آی‌سی‌تی و درواقع داشتن چشم‌انداز در مورد آینده حوزه آی‌سی‌تی بعد از رئیس‌جمهور شدن آنها، هم اهمیت داشته باشد و هم نقش‌آفرین باشد».