همشهری‌آنلاین - آوین آزادی: کرونا بیش از ۲ میلیون شغل را در ایران از بین برد که بخشی از این مشاغل از دست رفته، مربوط به محیط‌های آموزشی بودند چرا که حیات کسب‌وکارهای بسیاری به پویایی مدرسه و دانشگاه، گره خورده است؛ از سوپرمارکت‌های نزدیک مدارس گرفته تا زیراکسی‌های داخل دانشگاه‌ها، از دوزندگان مانتوهای مدارس گرفته تا فروشندگان لوازم‌التحریر و نوشت‌افزار و رانندگان سرویس دانش‌آموزان.
برای مثال سال گذشته رئیس اتحادیه نوشت‌افزار درباره آسیب کرونا به هم صنفی‌های خود اعلام کرد که بعضی واحدها تا ۷۰ درصد کاهش فروش را تجربه کرده‌اند. یا رانندگان سرویس مدارس، سال گذشته در همان یک هفته بازگشایی مدارس هم نتوانستند به کسب‌وکار خود برگردند چرا که تعداد زیادی از خانواده‌ها ریسک سپردن فرزند خود به سرویس‌های مدارس را نمی‌پذیرفتند و ترجیح می‌دادند خود فرزندشان را به مدرسه ببرند.
حالا دوباره زمزمه بازگشایی مدارس برای مهر امسال آغاز شده و به‌نظر می‌رسد واکسیناسیون امیدهایی را در دل رسته‌های شغلی آسیب‌دیده زنده کرده است.
همه امید ما به مهر امسال است
بازار لوازم‌التحریر آسیب بزرگی از کرونا دید. محصلین مقاطع مختلف تحصیلی دیگر چندان مانند گذشته برای خرید لوازم‌التحریر به واحدهای صنفی مراجعه نمی‌کنند و همین موضوع روند فروش را در بعضی از مغازه‌ها حتی متوقف کرده است. در روزگاری نه چندان دور، با آغاز فصل پاییز با بوی‌ماه مهر و بوی کتاب و دفترهای نو همراه بود، دغدغه دانش‌آموزان جلد کردن کتاب‌ها بود و فکر والدین تأمین نوشت‌افزار، کاسبی صنف نوشت‌افزار نیز داغ بود، گاهی تا روز ۳۱ شهریور هم فروشندگان تا پاسی از شب، فروش لوازم‌التحریر داشتند و یک روز طولانی را با دخل پر از پول به پایان می‌رساندند، اما با ظهور کرونا گویا همه این موارد بی‌معنا شده و دانش‌آموزان دبستانی تازه به سن تحصیل رسیده حتی درکی از این روزها ندارند. موسی فرزانیان، رئیس اتحادیه نوشت‌افزار در این‌باره به همشهری می‌گوید:«همه امید هم صنفی‌های من، بازگشایی مدارس است. اگر مدارس باز شود دوباره به مدار کسب‌وکار برمی‌گردیم. نمی‌شود گفت همه مشکلات حل می‌شود اما حداقل به مشکلات قبلی افزوده نمی‌شود. بیش از یک سال است که اجناس تولیدکننده‌های ما در انبار مانده و مهرماه امسال تنها امید آنها برای فروش این جنس‌هاست.» او ادامه می‌دهد: «شاید بعضی کالاها اگر یک سال دیگر هم در انبار بماند مثل دفتر، پاک‌کن یا مداد و... دچار افت کیفیت نشود اما اقلامی مثل خودکار، ماژیک و... بعد از گذشت یک سال از کیفیت می‌افتد و تبدیل به ضررهای هنگفت برای تولیدکننده می‌شود.»
فرزانیان توضیح می‌دهد:« مشکل بعدی این است که اگر مهر مدارس باز شود، کرونا و تحریم همچنان حضور دارند و قدرت خرید مردم را نسبت به گذشته کم می‌کنند و برای همین نمی‌توان گفت که بازگشایی مدارس به تنهایی جبران خسارت اصناف نوشت‌افزار را خواهد کرد به‌خصوص که تعداد زیادی از تولیدکننده‌های داخلی وام‌هایی گرفته‌اند که در بازپرداخت اقساط آن دچار مشکل هستند. خلاصه همه حرف‌های من این است که تمام امید ما به مهر امسال است.»
به سطح شهر اگر سر بزنی، می‌بینی مغازه‌های نوشت‌افزار فروشی چندان رونق ندارند. مسعود روشنی، فروشنده لوازم‌التحریر در محله سیدخندان تهران به همشهری می‌گوید: «فروش من در دوسالی که گذشت بین ۳۰ تا ۴۰ درصد کمتر شد. مهرماه سال گذشته من تقریبا نسبت به مهر ماه ۹۸، ۴۰ درصد کاهش فروش داشتم که تلاش کردیم با فعالیت در فضای مجازی و آوردن کالاهای متفرفه مثل گلدان‌های رومیزی، بازی‌های فکری و... این کاهش فروش را جبران کنیم.»
این فروشنده ادامه می‌دهد:«حالا که زمزمه‌های باز شدن مدارس دوباره به گوش می‌خورد امیدوارم بعد از واکسیناسیون دوباره بازار فروش ما بهتر شود.» این فعال حوزه لوازم‌التحریر می‌گوید:«با باز شدن مدارس دوباره احتمالا جنس‌های خود را به روزرسانی کنیم و پیش‌بینی می‌کنم که فروش لوازم‌التحریر به‌خصوص برای دبستانی‌ها دوباره رونق بگیرد و این ۴۰ درصد جبران شود. حداقل به این امید این چندماه را هم سپری می‌کنیم.»
آینده مبهم رانندگان سرویس
رانندگان سرویس دانش‌آموزان و مدارس از نخستین اقشاری بودند که ناگهان متقاضی‌های خود را از دست دادند. از اوایل اسفندماه سال ۹۸ که مدارس تعطیل شد، بیشتر این راننده‌ها از کار بیکار شدند و باید برای گذران معیشت خود فکری می‌کردند. نتیجه این اتفاق، عموما انتقال راننده‌ها به تاکسی‌های اینترنتی بود. زهرا باقری یکی از زنانی است که تا پیش از شیوع کرونا در شرکت تعاونی سرویس مدارس به کار مشغول بوده و حالا راننده آژانس اینترنتی شده است.
او درباره وضعیت شغلی خود به همشهری توضیح می‌دهد:«مدارس که تعطیل شد، مهم‌ترین آسیبی که ما دیدیم بلاتکلیفی بود. من خودم در یک شرکت تعاونی سرویس مدارس به‌کار مشغول بودم و برای این امر دفتری کرایه کرده بودیم که اجاره آن ماهانه ۱۰ میلیون تومان بود. بعد از آغاز تعطیلی در اسفند ماه من و همکارانم تا شهریور دفتر را نگه داشتیم و اجاره آن را از جیب دادیم چرا که امید به بازگشایی داشتیم و مدیران مدارس غیرانتفاعی مدام به ما می‌گفتند که تابستان می‌توانیم دوباره به‌کار برگردیم و کلاس‌های تابستانی تشکیل خواهد شد اما در نهایت نشد. من خودم که ناامید شده بودم از همان زمان شروع به‌کار در اسنپ و تپ‌سی کردم چرا که درآمدم قطع شده بود و هیچ‌کس هم دلی برای ما نمی‌سوزاند. زمان گذشت و گفتند که مدارس در مهر باز می‌شوند. یک هفته هم باز شد اما برای ما سودی نداشت چرا که اولیا بچه‌هایشان را به ما نمی‌سپاردند و ترجیح می‌دادند خودشان آنها را به مدرسه ببرند تا خیالشان از بابت پروتکل‌های بهداشتی راحت باشد اما بعد از یک هفته دوباره اعلام کردند که مدارس باید تعطیل شوند و اندک دانش‌آموزی که با ماشین ما جابه‌جا می‌شدند هم خانه‌نشین شدند.»
باقری ادامه می‌دهد: «چندین بار به آموزش و پرورش سر زدیم ما ۱۵۰ راننده بودیم که از این تعداد ۸۰ راننده زن سرپرست خانوار بودند اما گوش شنوایی برای حرف‌های ما وجود نداشت. حالا دوباره به ما گفته‌اند که مهر سال جاری مدرسه باز می‌شود اما راستش ما امیدی به این بازگشایی نداریم و دفتر کارمان را هم به جایی با کرایه ماهانه کمتر منتقل کرده‌ایم.»
او می‌گوید: «اگر مدارس باز شود من و همکارانم به شغل‌مان برمی‌گردیم ولی حداقل من می‌دانم که مجبورم در تاکسی‌های اینترنتی هم کار کنم که بتوانم هم جبران تورم کنونی را کنم هم خسارت گذشته. از سوی دیگر با بازگشایی مدارس – از آنجا که کرونا هنوز وجود دارد- به‌احتمال زیاد ریزش شدید دانش‌آموز خواهیم داشت و خانواده‌های کمتری حاضر خواهند شد که از سرویس مدرسه برای دانش‌آموزان خود استفاده کنند که این دوباره بر درآمد ما تأثیر منفی خواهد گذاشت.»