به گزارش همشهری، «سیدمحسن زهرایی» متخصص بیماری‌های عفونی و رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارتخانه بیماری سرخک را از بیماری‌های شایع در مرزهای کشور به ویژه مرزهای افغانستان و پاکستان اعلام کرد و گفت که در ماه‌های گذشته این بیماری در سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و هرمزگان مشاهده شده و این، یعنی کشور ما در معرض خطر شیوع بیماری سرخک است.
درخواست نظارت بر واکسیناسیون سرخک
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت هم هفته پیش در نامه‌ای به معاون بهداشت دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی خواستار ارتقای پوشش واکسیناسیون واکسن‌های روتین در همه مناطق شد.
«محمدمهدی گویا» در این نامه نسبت به طغیان بیماری «سرخک» با توجه به افزایش روزافزون موارد تایید شده هشدار داد و نوشت که ۲4بیمار مبتلا در سیستان و بلوچستان، خراسان‌رضوی، هرمزگان، تهران و آذربایجان شرقی شناسایی شدند. در بخش دیگری از این نامه، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت بر بررسی کیفیت واکسیناسیون از نظر نحوه نگهداری واکسن، آماده‌سازی و تزریق صحیح و همچنین شناسایی مناطق پرخطر و اقدامات لازم در بیماریابی و واکسیناسیون تکمیلی تأکید کرد.
گویا اظهار کرد: «شناسایی سریع موارد مشکوک بیماری با هشیار کردن مطب‌ها و پزشکان و کادر مراکز درمانی سرپایی و بستری در اولویت قرار گیرد و اگر موارد بستری در بیمارستان‌ها مشاهده شد برای جلوگیری انتقال بیمارستانی با جداسازی بیماران، واکسیناسیون تکمیلی پرسنل و موارد در معرض تماس اقدام شود.»
هشدار سرخک
سرخک بیماری تب‌دار بثوراتی ناشی از ویروس است. کودکان بعد از ابتلا به سرخک 3روز تب می‌کنند و سپس دچار بثورات جلدی می‌شوند به طوری که راش‌های قرمز نزدیک هم، قابل لمس و به شکل خشک روی بدن آنها بروز می‌کند. همراه با اینها علائم سرماخوردگی و آبریزش چشم و بینی و گلودرد نیز مشاهده می‌شود. در مناطقی که سرخک طغیان می‌کند همه این علائم به خانواده‌ها گوشزد می‌شود تا به محض مشاهده اولین علائم به پزشک مراجعه کنند.
سرخک به سیستم تنفسی و دیگر ارگان‌های بدن حمله می‌کند و اگر عفونت بر اثر این بیماری مسری شدید باشد، ممکن است موجب بروز آسیب‌های ماندگار مانند نابینایی و اختلال مغزی و حتی مرگ شود.
با وجود این اما عضو کمیته کشوری کرونا و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران درباره ترس شهروندان از شباهت علائم بیماری‌های سرخک و کرونا به همشهری می‌گوید: به دلیل آنکه سرخک با بثورات جلدی همراه است با کرونا اشتباه گرفته نخواهد شد و شهروندان نباید ترسی از این موضوع داشته باشند.
«مسعود مردانی» با بیان اینکه مردم باید واکسیناسیون فرزندان خود را جدی بگیرند، اظهار می‌کند: هستند افرادی که به دلیل ترس از شرایط کرونایی حاضر نیستند فرزندان خود را به مراکز درمانی ببرند و واکسنهایشان را بزنند. باید بدانیم که درصورت جدی نگرفتن واکسیناسیون کودکان به جز کرونا انواع مختلف بیماری در کشور شیوع می‌یابد و شرایط ما از این دشوارتر خواهد شد.
مردانی درباره این موضوع که چرا در شهرهای مختلف کشور کودکانی به سرخک مبتلا شده‌اند که پیش از این واکسن این بیماری را دریافت کرده‌اند، می‌گوید: کودکان از بزرگسالان ضعیفتر هستند و ممکن است به دلیل پایین آمدن میزان ایمنی بدنشان حتی در صورت دریافت واکسن دوباره به بیماری مبتلا شوند و این مشکلی است که اکنون درباره بیماری سرخک برای ما پیش آمده.
مسری‌ترین بیماری جهان
برنامه واکسیناسیون سرخک با تزریق واکسن مشترک سه‌گانه سرخک، سرخجه و اوریون در 2 نوبت ۱۲ و ۱۸ ماهگی از سال 83 در ایران آغاز شد که همچنان ادامه دارد. با توجه به برنامه واکسیناسیون عمومی کودکان و برنامه کشوری حذف سرخک، حتی یک مورد ابتلا به این بیماری از نظر پزشکی طغیان است.
در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۸ میلادی واکسیناسیون سرخک توانسته است از مرگ ۲۲ میلیون کودک در جهان جلوگیری کند، اما برخی از متخصصان بیماری‌های عفونی معتقدند آن گروه از بزرگسالان که دهه‌ها پیش و هنگامی که کودک بودند واکسینه شده‌اند، ممکن است بار دیگر در خطر ابتلا به این بیماری قرار بگیرند. اما اگر به کودکان 2 دوز واکسن داده شود، آنگاه از نظر مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، آنها برای تمام زندگی شان در مقابل این بیماری محافظت می‌شوند.
هنریتا فور، مدیر اجرایی یونیسف، گفته است که قبل از بحران ویروس کرونا جهان با بحران سرخک دست و پنجه نرم می‌کرد و این بحران هنوز از بین نرفته. در حالی که سیستم‌های بهداشتی به دلیل بیماری همه‌گیر کووید ۱۹ دچار تنش شده‌اند، نباید مبارزه با یک بیماری کشنده به قیمت بی‌توجهی به بیماری‌های دیگر تمام شود.
سرخک از نگاه بسیاری از متخصصان، مسری‌ترین بیماری ویروسی در جهان و یکی از اصلی‌ترین دلایل مرگ و میر در کودکان خردسال و جزو بیماری‌هایی است که میزان سرایت‌پذیری آن چند برابر بیش از کروناست.با توجه به همین شرایط هم «سیدمحسن زهرایی» متخصص بیماری‌های عفونی و رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارتخانه معتقد است اگر قرار باشد پوشش واکسیناسیون سرخک حدود ۹۵درصد یا کمتر بماند، طی ماه‌های آینده جمعیت قابل توجهی از فرزندانمان در مقابل سرخک ایمن نخواهند بود و نگرانی جدی نسبت به طغیان مجدد سرخک در کشور وجود دارد.
بیماریابی خانه به خانه در هرمزگان
هرمزگان هم از دیگر استان‌هایی است که در آنها بیماری سرخک شناسایی شده است. با شناسایی 3 کودک 3 تا 12 ساله مبتلا به سرخک در شهرستان‌های بندرعباس، قشم و رودان در مجموع ۹۸کودک دیگر که با آنها در تماس بودند هم شناسایی شدند.
سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان با بیان این مطلب به همشهری می‌گوید: همه کودکانی که در این خبر از آنها صحبت شده است، قبلا واکسن سرخک دریافت کرده بودند. هیچ‌یک از 98 کودکی که شناسایی کردیم هم به سرخک مبتلا نبودند و برای اطمینان بیشتر، همه آنها دوباره واکسیناسیون شدند.
«فاطمه نوروزیان» با بیان اینکه از ۲۰ کودک مشکوک به بیماری نمونه گرفته شد ولی هیچکدام مبتلا نبودند، می‌افزاید: بیماریابی خانه به خانه و آموزش چهره‌به‌چهره در مناطق محل سکونت کودکان مبتلا انجام شده است تا خانواده‌ها در صورت مشاهده موارد جدید بتوانند به سرعت آنها را شناسایی کنند. همچنین درباره تفاوت سرخک و سرخجه نیز به خانواده‌ها توضیح داده شده است و توصیه کرده‌ایم کودکان علامت‌دار را از زنان باردار دور نگه دارند، زیرا سرخجه می‌تواند برای افراد باردار به شدت خطرناک باشد.
وی درباره اینکه چرا این کودکان با وجود دریافت واکسن دوباره مبتلا شده‌اند، توضیح می‌دهد: آخرین بار بیماری سرخک سال 97 در هرمزگان دیده شد و از آن زمان موردی را مشاهده نکرده بودیم. به گفته همکاران اپیدمیولوژیست ما در دانشگاه علوم پزشکی با وجود آنکه سرخک در کشور ما در حال حذف شدن است، اما این بیماری به دلایل نامعلومی ممکن است هر چند سال یک بار دوباره بین افراد و به ویژه کودکان دیده شود.
سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان با بیان اینکه فقط به شهرهای بندرعباس، قشم و رودان بسنده نشده و بیماریابی در همه مناطق استان انجام شده است، اظهار می‌کند: بزرگسالانی که پیش از این در کودکی بیمار شده‌اند یا واکسن زده‌اند، نگران نباشند زیرا بروز دوباره بیماری در افراد واکسن‌زده فقط برای کودکان ممکن است اتفاق افتد.
دیده‌وری سرخک در خراسان‌رضوی
خراسان‌رضوی یکی از استان‌هایی است که 2مورد مثبت ابتلا به سرخک در آن ثبت شده و این 2مورد هم از اتباع خارجی ساکن در مشهد بوده‌اند. در حال حاضر بر اساس آمار سامانه سینا، پوشش واکسیناسیون سرخک در خراسان رضوی بیش از 97درصد ثبت شده است. با وجود این از خانواده و اطرافیان این 2مبتلا به سرخک نمونه آزمایش تهیه شد که همه منفی بودند و همچنین حدود 30نفر از اطرافیان این 2بیمار نیز واکسینه شدند.
در حال حاضر مشکل خاصی درباره بیماری سرخک در خراسان رضوی وجود ندارد، اما در بیمارستان‌های فوق تخصصی کودکان «اکبر» و «شیخ» در صورت مشاهده هرگونه مورد مشکوک، آزمایش‌های لازم انجام و به تهران فرستاده می‌شود.اگر در طرح دیده‌وری بیماری سرخک تعداد از حد انتظار بیشتر شود در هر گروه سنی خاصی که گروه مدیریت بیماری‌ها اعلام کند، واکسیناسیون انجام می‌شود.
موارد مشکوک به سرخک از همه جای استان به بیمارستان‌های «اکبر» و «شیخ» که مرکز فوق تخصصی کودکان مشهد هستند، اعزام می‌شوند و به همین دلیل در این 2 بیمارستان هیچ خدمات کرونایی ارائه نمی‌شود. اتباع خارجی نیز در خراسان رضوی به شکل رایگان واکسیناسیون می‌شوند.
بررسی موارد مشکوک در آذربایجان شرقی
بین استان‌هایی که به گفته رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت موارد سرخک در آنها مشاهده شده، نام آذربایجان شرقی هم وجود دارد، اما معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز تاکید می‌کند تاکنون موردی از سرخک در هیچ کدام از شهرها و روستاهای استان مشاهده نشده است. «عباسعلی درستی» به همشهری می‌گوید: هر سال مواردی از سرخک در برخی از نقاط کشور مشاهده می‌شود و امسال نیز این شائبه درباره آذربایجان شرقی هم بود، اما با پیگیری‌هایی که صورت گرفت معلوم شد در این استان موردی مشاهده نشده است.
او توضیح می‌دهد: دکتر در معاینه اولیه اغلب کودکانی که با تب و علائم پوستی مراجعه می‌کنند، احتمال سرخک یا سرخجه می‌دهد، اما بعد از آزمایش ثانویه احتمال سرخک رد می‌شود. به همین دلیل آمار مبتلایان به این بیماری در استان فعلا صفر است. با این حال رئیس اداره بیماری‌های واگیر دانشگاه علوم پزشکی تبریز درباره بروز موارد سرخک در استان آذربایجان شرقی می‌گوید: بروز سرخک در استان به شکل موردی بوده و البته مساله بعیدی هم نیست. همه ساله در بیماریابی افراد مشکوک سرخک مواردی از بروز سرخک را مشاهده می‌کنیم.
به گفته «سیمین خیاط‌زاده»، سرخک در همه گروه‌های سنی به ویژه سنین سربازی و در محل‌های پرتجمع هم بروز می‌کند و اگر این گروه‌های سنی با کسی که سرخک دارد در تماس باشند، احتمال سرایت بیماری وجود دارد.
او می‌گوید: یکی از روش‌های تشخیصی افتراقی برای این بیماری بثورات جلدی است که تشخیص این بیماری از سوی پزشکان به راحتی امکان‌پذیر است. به هر حال ما مراقبت‌ها را افزایش داده‌ایم تا هیچ موردی از چشم‌مان دور نمانده باشد. از طرفی همه موارد مشکوک به بیماری را نمونه‌گیری می‌کنیم و نمونه‌ها در آزمایشگاه‌های مجهز بررسی می‌شوند. در حال حاضر با توجه به موارد تک‌گیر بیماری نیاز به اقدام خاصی نیست، ولی چنانچه موارد به صورت خوشه‌ای بروز کند، اقدام‌های دیگری از طریق سیستم بهداشتی انجام خواهد شد.
پوشش صددرصدی واکسن در البرز
با اینکه شایعه‌هایی درباره شیوع بیماری سرخک در البرز شنیده می‌شود، اما امسال هیچ موردی از بیماری سرخک در این استان مشاهده نشده است. در 2ماه اخیر ۱۳مورد مشکوک به سرخک در البرز بررسی شدند که همگی منفی بودند و هیچ مورد قطعی ابتلا به سرخک در استان البرز وجود نداشته است.
هرچند مراکز درمانی استان این روزها درگیر بیماری کرونا هستند، اما به همه بیماران دیگر در استان رسیدگی می‌شود و بر اساس نظام مراقبت بیماری سرخک، همه افرادی که با تب و بثورات پوستی به مراکز در مانی مراجعه می‌کنند از نظر سرخک بررسی و مراقبت می‌شوند. پوشش واکسن سرخک در البرز به صورت صد درصد است و علیرغم شیوع ویروس کرونا، کماکان نظام مراقبت بیماری برای کشف و کنترل موارد احتمالی فعال است.