همشهری‌آنلاین - آوین آزادی: ۳۵ درصد از درآمدهای دولت از محل مالیات تامین می‌شود درحالی‌که در دنیا این عدد بین ۸۰ تا ۸۵ درصد برآورد می‌شود. براساس بعضی روایت‌ها، بیش از ۴۰ درصد اقتصاد ایران در اختیار افراد و نهادهایی است که یک ریال هم مالیات نمی‌دهند و با اتکا به رانت قدرت، تمام طرح‌های ملی و عمرانی را در رقابتی نابرابر و غیرمنصفانه تصاحب می‌کنند. وضعیت کنونی، موجب ایجاد احساس تبعیض، پیچیدگی مالیات، بروز زمینه‌های فرار مالیاتی و شکل‌گیری اقتصاد زیرزمینی می‌شود و وابستگی بودجه به نفت را تداوم می‌بخشد. وضعیتی که موجب می‌شود هر ازگاهی یک قانون جدید در مجلس برای ترمیم درآمدهای مالیاتی دولت‌ها تصویب شود ولی در نهایت اجرای آن با اما و اگرهای بسیاری مواجه می‌شود. به بهانه تصویب طرح مالیات بر عایدی سرمایه، بعضی از این مصوبه‌های مالیاتی را که در چند سالی که گذشت با حاشیه‌های زیادی همراه بودند در گزارشی کوتاه بررسی کرده‌ایم.
سوم اسفند ۹۹؛ الزام مالیاتی بر اینفلوئنسرها و بازیگران پردرآمد
تا همین چندماه پیش، فعالان فضای مجازی با درآمدهای نجومی و بازیگرانی که گاهی سالانه بیش از ۵۰۰ میلیون تومان درآمد دارند از پرداخت مالیات معاف بودند اما درنهایت مجلس شورای اسلامی روز سه‌شنبه پنجم اسفندماه سال ۹۹، اعمال مالیات بر طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ها ازجمله بازیگران با درآمد بالا، اینفلوئنسرهای شبکه‌های اجتماعی و خودروهای گران‌قیمت را تصویب کرد. براساس مصوبه مجلس، بازیگرانی که سالانه بالای ۲۰۰ میلیون تومان درآمد داشتند، همچنین درآمد کاربران شبکه‌های اجتماعی که بیش از ۵۰۰ هزار دنبال‌کننده از محل تبلیغات کسب می‌کردند، مشمول مالیات بر درآمد شدند.
سازوکار پرداخت مالیات پزشکان معلوم شد
یکی دیگر از مشاغلی که مالیات دادن و ندادن آنها بارها و بارها مورد بحث قرار گرفته بود، پزشکان بودند. پزشکانی که تعدادی از آنها حتی حاضر به استفاده از دستگاه پوز در محل کار خود نبودند تا میزان درآمد آنها مشخص نشود، مورد اعتراض جمعی مردم در شبکه‌های مجازی قرار گرفتند تا اینکه درنهایت در پنجم اسفندماه سال گذشته، نمایندگان مجلس تصویب کردند همه مراکز درمانی دولتی و خصوصی ۱۰ درصد از حق‌الزحمه یا حق‌العمل پزشکی پزشکان را به‌عنوان علی‌الحساب مالیات کسر و به‌حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند. در همین جلسه مجلس، به غیراز این مورد، لایحه مالیات بر خودروهایی که بالای یک میلیارد تومان ارزش دارند نیز تصویب شد. در این جلسه اعلام شد که سازمان امور مالیاتی کشور نسبت به تعیین ارزش خودروها حداکثر تا پایان خرداد سال ۱۴۰۰ اقدام خواهد کرد و مراتب را به اطلاع اشخاص مشمول خواهد رساند.
سازوکاری برای پرداخت مالیات فوتبالیست‌ها
ورزشکاران و به‌خصوص فوتبالیست‌ها، بخش‌های دیگری از جامعه بودند که با وجود درآمدهای نجومی از مالیات معاف بودند. نخستین بار این موضوع در اسفند سال ۹۲، مطرح شد. علی عسکری، رئیس سازمان امور مالیاتی وقت، در آن زمان با بیان این که به همه ورزشکاران و باشگاه‌ها ابلاغ شده است که تا آخر سال وضعیت مالیات خود را روشن کنند، گفت: یکی از ابزارهای دریافت مالیات ممنوع‌الخروج‌شدن افراد است. این اظهارات ادامه داشت تا اینکه درنهایت در ۳۰ خرداد ۹۶ نحوه اخذ مالیات از ورزشکاران، مشخص و برای آن سازوکاری چیده شد. در سال مورد بحث، نوری، رئیس امور مالیاتی استان تهران از برگزاری جلسات با مسئولان فدراسیون فوتبال و نمایندگان مجلس برای روشن‌شدن وضعیت مالیاتی فوتبالیست‌ها خبر داد و گفت: براساس توافق انجام‌شده، مقرر شد یکی از شرایط قراردادهای ورزشکاران ذکر مبلغ مورد توافق باشد و براساس آن مالیات از آنها اخذ شود.
تصویب اخذ مالیات از خانه‌های خالی
خانه‌های خالی مدت‌هاست که محل بحث و بررسی وزرای مختلف مسکن، رئیس‌جمهورهایی که روی کار می‌آیند و... قرار می‌گیرد اما درنهایت هیچ نهادی موفق به شناسایی این خانه‌ها و دریافت مالیات بر این سرمایه‌ها از صاحبان آنها نمی‌شود. پانزدهم مرداد ۹۹، نمایندگان مجلس شورای اسلامی بررسی جزئیات طرح دوفوریتی مالیات بر خانه‌های خالی را در دستور کار قرار دادند. بنابر ماده واحده این طرح، ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم به این ترتیب اصلاح شد؛ مالکان هر واحد مسکونی واقع در تمامی شهرهای بالای یکصدهزار نفر جمعیت، در هر سال مالیاتی در مجموع بیش از چهارماه به‌عنوان خانه خالی شناسایی شوند، به ازای هرماه بیش از زمان مذکور، بدون لحاظ معافیت‌های تبصره (۱۱) ماده (۵۳) این قانون، به‌صورت ماهانه مشمول مالیاتی برمبنای مالیات بر درآمد اجاره می‌شوند به این ترتیب که باید در سال اول معادل ۶برابر مالیات متعلقه؛ سال دوم معادل ۱۲ برابر مالیات متعلقه و در سال سوم به بعد معادل ۱۸ برابر مالیات متعلقه مالیات بپردازند.
بنابر این مصوبه؛ واحدهای نوساز پس از ۱۲ ماه و در پروژه‌های انبوه‌سازی پس از ۱۸ ماه از پایان مهلت اتمام عملیات ساختمانی مندرج در پروانه ساخت موضوع ماده (۱۰۰) قانون شهرداری مصوب ۱۱ تیر ۱۳۴۴ مشمول مالیات موضوع این ماده می‌شوند.
ماجراهای تصویب قانون پرداخت مالیات برای آستان قدس رضوی
یکی دیگر از نهادهایی که از پرداخت مالیات برای ۲۰ سال معاف بود، آستان قدس رضوی بود. موضوع مالیات ندادن این نهاد بار اول توسط تعدادی اقتصاددان مطرح شد و درنهایت حسن روحانی در جریان مناظره‌های انتخاباتی سال ۹۶، از رسانه ملی دوباره به آن گریزی زد و به این واسطه جریانی علیه این موضوع توسط مردم در شبکه‌های اجتماعی شکل گرفت. فشارها به آستان قدس بالا گرفت تا اینکه نمایندگان مجلس شورای اسلامی روز شنبه ۴ اسفند سال ۹۷، در جریان بررسی بودجه سال ۹۸، مصوبه‌ای را تصویب کردند که آستان قدس رضوی، بنگاه‌های اقتصادی نیروهای مسلح و ستاد اجرایی فرمان امام باید در سال آینده مالیات پرداخت کنند. براساس این مصوبه، درعین حال نهادهایی به «اذن» (اجازه) صریح رهبری، از پرداخت مالیات معاف شدند.