همشهری- عمادالدین قاسمی‌پناه: تعلیق فعالیت انجمن بلاکچین ایران به دستور وزارت کشور طی روزهای گذشته باعث بحث‌های گسترده‌ای شده است. از آنجا که حوزه رمزارزها و تکنولوژی بلاکچین، جزو حوزه‌های نوین محسوب می‌شود، بسیاری از کسانی که قصد ورود به این حوزه را دارند، از اطلاعات، دانش و آگاهی لازم برخوردار نیستند. همین موضوع تبدیل به نقطه ضعفی می‌شود که کلاهبرداران برای فریب تازه‌کاران از آن استفاده می‌کنند تا دارایی افراد ناآشنا به این حوزه را تصاحب کنند؛ بنابراین علاقه‌مندان این حوزه باید به هشدارهایی که از سوی کارشناسان اعلام می‌شود توجه کنند و همچنین برای افزایش آگاهی خود، تکنیک‌ها و روش‌هایی را بیاموزند که آنها را در تشخیص کلاهبرداری‌ها، پانزی‌ها، کوین‌ها و توکن‌های بی‌ارزش توانمند کند.
اهمیت عبور از نظام مجوزدهی
یکی از مواردی که همیشه از سوی کارشناسان مطرح می‌شود، این است که نظام رگولیشن (تنظیم‌گری) باید در اختیار فعالان این حوزه باشد.
عباس آشتیانی، کارشناس حوزه رمزارز و بلاکچین با اشاره به سرعت تغییرات در این حوزه می‌گوید: «همانطور که رگولاتور باید از روش‌های جدید، پویا و خارج از نظام سنتی مجوزدهی برای تنظیم‌گری و مقررات‌گذاری استفاده کند، لازم است که نهادهای ناظر بر خودتنظیم‌گری هم ایجاد شوند.»
برخلاف لیست سفید که سیستم مجوزدهی بر آن حاکم است، اعلام لیست سیاه یا لیست هشدار می‌تواند برای مردم و سرمایه‌گذاران مفید باشد.
آشتیانی با تأکید بر اینکه، روش اعلام لیست سیاه، روشی پذیرفته‌شده در سراسر دنیاست، ادامه می‌دهد: «در این روش به جای این که مردم همه پروژه‌ها را بررسی کنند، کارشناسان براساس برخی چارچوب‌ها، الزامات و استانداردها بررسی‌های تخصصی را انجام می‌دهند و برخی پروژه‌ها وارد لیست سیاه می‌شوند.»
نشانه‌های کلاهبرداری
یکی از این استانداردها که باعث می‌شود یک پروژه وارد لیست سیاه شود، وعده سود ثابت است. درحالی‌که وعده سود ثابت، فقط در حیطه اختیارات دولت است و هیچ نهاد دیگری نمی‌تواند چنین وعده‌ای دهد.
آشتیانی یکی دیگر از استانداردها را پشتوانه داشتن یا نداشتن ادعاهای مطرح شده می‌داند و می‌گوید: «به‌عنوان مثال، اگر کسی مدعی شد که کوینی تولید کرده که ۱۰ دلار آمریکا ارزش دارد، باید به‌طور شفاف، ضمانت نقدشوندگی چنین ادعایی را به مردم ارائه کند.» به‌گفته این کارشناس حوزه رمزارز و بلاکچین «مردم هم باید از حداقل مبانی ابتدایی در حوزه آموزش این حوزه برخوردار باشند».
آشتیانی با اشاره به سازمانی که چند روز پیش فعالیت‌های آن متوقف شد، می‌گوید: «حاکمیت هم باید از کسانی که ویژگی‌های اولیه پروژه‌ها را بررسی می‌کنند، حمایت کند و پروژه‌هایی هم که وارد لیست سیاه می‌شوند، باید طی یک بازه زمانی مشخص مشکلات خود را اصلاح کنند.»
لزوم بهره‌مندی از دانش
دانش و آگاهی محدود مردم، کلاهبرداران را ترغیب می‌کند که دست به اقدامات تبهکارانه بزنند.
امید علوی، یکی دیگر از کارشناسان حوزه رمزارز و بلاکچین هم با اشاره به اینکه این بازار سرمایه، مخاطبان متنوعی به لحاظ سطح دانش و اطلاعات دارد، می‌گوید: «دانش و آگاهی نسبت به این بازار، به‌علت نو بودن آن، بسیار پایین است.»
علوی با اشاره به اینکه فرایند تشخیص پروژه‌های کلاهبرداری از پروژه‌های سالم فرایندی تخصصی است، تأکید می‌کند که این موضوع در حوزه رمزارزها پیچیده‌تر است.
او با ذکر یک مثال ادامه می‌دهد: «شخصی ممکن است با مهارتی خاص، هویتی را برای خود در کشور ترکیه ایجاد کند و با همین هویت در مالزی شرکتی را ثبت و توکنی را ایجاد کند. سپس همین فرد با مراجعه به تعدادی از صرافی‌ها و قانع کردن آنها، این توکن را لیست می‌کند و بعد وارد ایران می‌شود و برای این توکن شروع به تبلیغات می‌کند و از طریق برخی سیستم‌های رمزارزی، توکنی را به مردم می‌فروشد که هیچ ارزشی ندارد.»
به‌گفته علوی، «متأسفانه برای چنین اقداماتی هیچ روش شناسایی مشخصی وجود ندارد و در این شرایط ما نیازمند افراد متخصص برای شناسایی چنین پروژه‌هایی هستیم.»
گروه هدف کلاهبرداران
کلاهبرداران معمولا کسانی را هدف قرار می‌دهند که از نظر مالی در وضعیت ضعیفی قرار دارند و مشکل از جایی شروع می‌شود که جامعه هدف کلاهبرداران، اقدامی برای تحقیق و راستی‌آزمایی ادعای کلاهبرداران انجام نمی‌دهد.
علوی هم به وعده سود ثابت و پشتوانه غیرقابل اثبات برای پروژه‌های پرسود و وجود افراد شناخته نشده در این پروژه‌ها، به‌عنوان نشانه‌های کلاهبرداری اشاره می‌کند.
این کارشناس همچنین با اشاره به اینکه روند پروژه‌های نرم‌افزاری در گیت‌هاب قابل ردیابی است، می‌گوید: با این حال، نمی‌توان از همه مردم انتظار داشت که وارد گیت‌هاب شوند تا آن پروژه را بررسی کنند و در اینجا نقش انجمن‌های تخصصی نمایان می‌شود؛ بنابراین به مردم توصیه می‌شود که پیش از ورود به چنین پروژه‌هایی از متخصصان و مشاوران امین در این حوزه بهره‌مند شوند.»