همشهری - امیرمحمد حسینی: مردم غایبان مدیریت شهری در دوره ششم هستند. این را کاهش محسوس آمار مشارکت در انتخابات شورای شهر تهران و سایر مراکز استان‌ها می‌گوید؛ جایی که آرای باطله در ۳ شهر بزرگ پیشتاز شد و آمار غیررسمی حکایت از مشارکت حدود ۳۴ درصدی در انتخابات شورای شهر استان تهران دارد؛ یعنی کمترین میزان مشارکت در ۶ دوره انتخابات شورا؛ آن هم درحالی‌که دوره پنجم بیشترین میزان مشارکت در ادوار انتخابات شورا را به‌خود اختصاص داد و حالا به نظر می‌رسد پس از ۴ سال اصولگرایان با کمتر از حدود یک سوم رأی دوره پنجم اصلاح‌طلبان توانستند بار دیگر مهمان خیابان بهشت شوند.
آمارها حاکی از آن است که نفر اول فهرست راه‌یافته به شورای ششم شهر تهران، کمتر از یک سوم نفر اول راه‌یافته به شورای پنجم رای آورده است.این کاهش چشمگیر مشارکت را نشان می‌دهد. انتخابات ۱۴۰۰ شبیه هیچ‌یک از ادوار پیشین خود نبود و این تفاوت از شیوع همه‌گیری کرونا آغاز می‌شد و به رد صلاحیت‌های گسترده در تهران و سایر شهرها می‌رسید.
ردصلاحیت حداکثری در دوره ششم
در انتخابات شورای شهر ششم هیأت مرکزی نظارت بر انتخابات در مرحله نخست ۱۲ هزار نفر را رد صلاحیت کرد؛ درحالی‌که رد صلاحیت‌ها در دوره پیشین به ۲ هزار نفر نمی‌رسید. هیأت نظارت بر انتخابات مجلس یازدهم از نمایندگان نزدیک به جریان پایداری مجلس یازدهم تشکیل می‌شد، اما انتقادها به عملکرد این هیأت حتی صدای برخی نمایندگان اصولگرای مجلس یازدهم را هم بلند کرد و کاظم دلخوش در نطق خود در مجلس از عملکرد فراقانونی این هیأت سخن گفت.
محمدباقر قالیباف نیز در جریان بررسی صلاحیت‌ها و پس از بالاگرفتن اعتراض‌ها جلسه‌ای با هیأت نظارت و مسئولان وزارت کشور برگزار و تأکید کرد که احراز صلاحیت‌ها باید بر مبنای قانون باشد، اما انتقادها در نتیجه نهایی تأثیر نگذاشت و حمیدرضا کاظمی، رئیس هیأت نظارت در ۲ نشست خبری از ردصلاحیت‌های گسترده دفاع کرد و یکی از دلایل آن را عملکرد شورای پنجم دانست. اصلاح‌طلبان تأکید کردند که ۸۰ درصد کاندیداهای آنان در شهرهای مختلف رد صلاحیت شدند و حتی نیمی از کاندیداهای شورای پنجم که قصد شرکت در ششمین دوره را داشتند نیز ردصلاحیت شدند. فقط ۷ نفر از اعضای فعلی شورا برای ششمین دوره تأیید صلاحیت شدند و بسیاری از سیاستمداران و فعالان سیاسی هشدار دادند که این عملکرد می‌تواند منجر به کاهش محسوس مشارکت در انتخابات شود. محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران ابراز امیدواری کرده بود که پیش از انتخابات «اتفاقات مثبتی ایجاد شود که بخش قابل‌توجهی از جامعه را از ناامیدی و قهر با صندوق رأی خارج کند»؛ اتفاقی که رخ نداد و نگرانی‌ها درباره مشارکت در انتخابات شورای شهر ششم تحقق پیدا کرد.
تب انتخابات نه فقط در تهران، بلکه در اغلب شهرهای بزرگ در دوره ششم نیز بالا نرفت. در شهر تهران از مجموع ۹ میلیون و ۸۱۵ هزار و ۷۷ نفر واجدین شرایط شرکت در انتخابات در استان تهران، ۳ میلیون و ۳۴۷ هزار و ۵۸۰ رأی اخذ شده که معادل مشارکت ۳۴.۳۸ درصد واجدین شرایط در استان تهران است. مشارکت شهر تهران ۲۶ درصد است و ۱۲ درصد از رأی‌دهندگان نیز رأی سفید یا باطله به صندوق انداختند. در همدان تعداد آرای باطله ۲۰ هزار و ۴۵۳ رأی بود و آرای منتخب اول این شهر ۲۰ هزار و ۲۸۲ رأی اعلام شده است. در اراک نیز تعداد آرای باطله ۲۸ هزار و ۵۶۵ر أی اعلام شده است؛ درحالی‌که آرای نفر اول ۱۴ هزار و ۵۶۰ رأی بود. پیش از این در شورای شهر کرج نیز آرای باطله اول شده بود. تعداد آرای باطله در انتخابات شوراهای کرج ۳۸ هزار و ۸۸۸ر أی است که حدود ۱۶ هزار رأی بیش از آرای نفر اول این شهر است.
وضعیت در شهرهای دیگر نیز به همین منوال بوده است. در شهر یزد واجدین شرایط ۴۱۵ هزار و ۱۲۶ نفر بودند و نفر اول این شهر فقط ۲۹ هزار و ۶۰۳ رأی یعنی معادل ۷ درصد آرا را به‌خود اختصاص داده است. نفر اول شورای شهر رشت ۱۱ هزار و ۹۰۴ رأی داشته که با توجه به آمار ۶۹۲ هزار نفری واجدین شرایط مشارکت کمتر از ۲ درصدی را نشان می‌دهد. اصفهان، کرمان و تبریز دیگر مراکز استانی هستند که به‌ترتیب ۸.۹، ۴.۸و ۱.۵ درصد از واجدین شرایط به نفر اول شورای شهر ششم رأی دادند؛ آماری که نشان می‌دهد بخش بزرگی از مردم در دوره ششم در عرصه مدیریت شهر غایب بودند یا ترجیح دادند که غایب باشند.
هجمه رسانه‌ای و نرخ پایین مشارکت
نگاهی به سطح شهرها نیز نشان می‌داد که شور و اشتیاق انتخابات در ادوار پیشین از بین رفته و حتی تبلیغات نامزدها نیز به دلایلی همچون شیوع کرونا بسیار کمرنگ بود؛ تاجایی که حتی نامزدهای ریاست‌جمهوری نیز به‌گفته وزیر کشور در بسیاری از استان‌ها ستاد تشکیل ندادند و «رقابتی ضعیف» در انتخابات ۱۴۰۰ شکل گرفت. اما یکی دیگر از دلایلی که مشارکت در دوره ششم شوراها را با اختلاف تبدیل به پایین‌ترین میزان مشارکت در ادوار شورا کرد، هجمه رسانه‌ای گسترده علیه شوراهای پنجم بود؛ موضوعی که اعضای شورای شهر تهران بارها به آن اشاره کردند و گفتند که صداوسیما و دیگر رسانه‌های مخالف به شکلی گسترده مردم را از عملکرد شورای شهر پنجم ناامید کردند؛ اتفاقی که درباره شوراهای قبلی رخ نداد و حتی آنها درست برخلاف شورای شهر پنجم، تریبون‌های بسیاری برای نمایش اقدامات خود داشتند. البته با وجود همه اینها باز هم اصولگرایان با رأی حداقلی وارد شورای شهر ششم می‌شوند و برای ۴ سال مدیریت شهر تهران و انتخاب شهردار را برعهده دارند.