همشهری - زهرا کریمی: چند روزی است که قطعی‌های مکرر و خارج از برنامه برق در تهران همه را کلافه کرده است؛ پایتخت‌نشینان یا در خانه خیس عرق می‌شوند یا در محل کار. طی این چندروز برخی هم ساعت‌ها در آسانسور محبوس شده‌اند و برخی هم نگران حال مریضشان در بیمارستان. در این بین، علاوه بر خسارت‌های وارده به وسایل برقی داخل ساختمان و خانه شهروندان، قطعی برق موجب آشفتگی در برخی خیابان‌های شهر به‌خصوص شب‌ها هم شده است. به گونه‌ای‌که درهم‌تنیدگی گره‌های ترافیکی، بحث و جدل رانندگان بر سر حق تقدم سر تقاطع‌های شلوغ و عبور بی‌محابای موتورسیکلت‌ها از پیاده‌رو، همه مزید بر علت روایت شب‌های خاموش شهر شده‌اند. در همین راستا گزارش‌های ارائه‌شده از سوی پلیس راهنمایی و رانندگی استان تهران حاکی از افزایش تصادفات و رویدادهای ناشی از قطع برق در همه شریان‌های اصلی پایتخت است و به گفته سیدمناف هاشمی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، حمل و نقل ریلی (متروی تهران) و چراغ‌های راهنمایی و رانندگی از این خسارت مستثنی نبوده است.
بر همین اساس قرار است، خسارت‌ها ارزیابی و به‌زودی به دولت اعلام و درخواست جبران خسران شود. اما از نگاه وزیر کشور این خاموشی‌ها با هزار و یک دلیل در شهر در حال اجراست و دلایل اصلی را کاهش ظرفیت نیروگاه‌های برقابی، گرمای هوا و افزایش مصرف عنوان کرده است که موجب شده مردم در شرایط نامناسبی باشند.
عبدالرضا رحمانی‌فضلی اعتقاد دارد لازم است زمان‌بندی‌های مناسب در نظر گرفته شود و حداکثر امکانات را به‌کار گیرند تا فشار کمتری به مردم وارد شود. به هرترتیب، اکنون شهروندان چشم‌انتظار چنین مدیریت و برنامه‌ریزی در برنامه خاموشی شهر هستند تا در شرایط اوج‌گیری کرونایی مشکل به مشکل دیگری افزوده نشود و حداقل قطعی برق در شب نصیب مناطق مرکزی شهر نشود که خودروها در هم قیچی شوند. به‌هر ترتیب قطعی مکرر و بی‌برنامه برق در تهران خسارت‌های پیدا و پنهانی داشته است.
تهران باید شهر روشنان باشد!
امروزه مناطق مرکزی شهر به لحاظ سفرهای درون‌شهری به عنوان شریان‌های اصلی به شمار می‌آیند و در نگاه کلی اجرای برنامه خاموشی شهر بدون کارشناسی و نظام مهندسی در این‌باره چندان تصمیم بجایی نباشد، چون هنوز اقدام‌های لازم زیرساختی به لحاظ ذخیره برقی از انرژی‌های خورشیدی همسو با تکنولوژی روز دنیا در تهران انجام نشده است و در این‌باره با سایر شهرهای بزرگ جهان نیز فاصله داریم.
نکته دیگری که با خاموشی‌های پیاپی درباره شب‌های شهر رخ خواهد داد، شب‌مردگی‌هاست؛ پدیده‌ای که همه شهرهای دنیا برای دوری از آن، اهمیت ویژه‌ای قائل هستند و خوشبختانه با توجه به این نگاه شهرداری که نور از داشته‌های اصلی شهر است، در این‌باره شاهد تحولات خوبی در نمای ساختمان‌های شهر، فضای سبز عمومی، معابر شهر، ارتفاعات و امکانات رفاهی موجود در شهر بوده‌ایم.
این افزایش نمای بصری رضایت شهروندان را به همراه داشته و چه‌بسا که هنوز برای هرچه دیدنی‌ترشدن تهران در شب با نور، جای کار بسیار است. به طوری که در این باره محمد حقانی، کارشناس مدیریت شهری می‌گوید: «تهران باید شهر روشنان باشد، نه شهر خاموشان؛ و این میسر نمی‌شود مگر با به‌کارگیری افراد متخصص در مدیریت شهری. تهران و نقاط کور آن باید پرنور شود و شهری همسو با همه شهرهای پرنور جهان باشد.»
او که عضو دوره چهارم شورای شهر تهران بود و مشاور شهردار تهران است، می‌گوید: «این روزها شاهد برگزاری جلسه‌های متعدد در حوزه شهر هوشمند بوده‌ایم و این خبر خوشایندی است که نگاهی جدی به هوشمندسازی تهران شده است و هنوز در قرنی که همه شهرهای بزرگ جهان به سمت طراحی نورپردازی خیابان‌های شهر گرایش پیدا کرده‌اند، تهران هم باید به طور اختصاصی به این سمت و سو برود.
این نحوه نورپردازی و استفاده از نور و رنگ باید مطابق با استانداردهای جهانی باشد اما وقتی تهران در تامین برق زندگی شهروندانش و همچنین ارائه خدمات شهری با مشکل روبه‌روست، این سوال مطرح می‌شود که چگونه می‌تواند به تزئین شهر برای ایجاد زندگی با آسایش برای ساکنانش قدم بردارد. ما یا قصد داریم با جهان همسو باشیم یا نگرشی به این همسویی نداریم.
همه شاهد این افتخار بزرگ بودیم که ایران می‌تواند برق کشورهای همسایه‌اش را تامین کند اما همان کشور چگونه در تامین برق شهرهای بزرگ خودش راه قطعی برق را در شرایط کرونایی انتخاب کرده است.»
از سوی دیگر معاون اجتماعی پلیس راهور ناجا با اشاره به این که سیستم چراغ های راهنمایی در بسیاری از شهرها و شهرستان‌ها دارای سیستم UPS و برق اضطراری نبوده و به محض قطعی برق، دچار اخلال می شوند گفت: «در چند روز اخیر اگر چه مشکل خاصی با قطعی برق رخ نداده اما مسئولان پلیس راهنمایی و رانندگی از وضع موجود گلایه داشته و نگران ایجاد اختلال در رفت و آمد خودروها و اتلاف وقت هموطنان هستند.»
سرهنگ جهانی افزود: «در سال گذشته در خاموشی‌ها شاهد افزایش تصادف وسایل نقلیه با عابران پیاده بودیم و با توجه به این که یکی از روش‌های پیشگیری وضعی از بروز تصادفات وجود چراغ‌ها و روشنایی معابر در شب هاست بنابراین از دست اندرکاران حوزه برق و شهرداری‌ها تقاضا داریم در این خصوص تدابیر ویژه‌ای بیندیشید تا مانع از وقوع تصادفات جرحی و خسارتی شده و آرامش و ایمنی را در معابر شاهد باشیم.»
او با تاکید بر نگرانی مأموران پلیس راهور از اتلاف وقت، ایجاد ترافیک و وقوع تصادفات به دنبال خاموشی چراغ‌ها در تقاطع ها و معابر به خصوص در شب هنگام، گفت: «تعداد تقاطع ها و خیابان هایی که به‌وسیله چراغ کنترل می‌شوند آنقدر زیاد است که نمی‌توان به صورت فیزیکی و با حضور ماموران پلیس راهور کنترل کرد؛ بنابراین باید برای این موضوع تدبیری خاص اتخاذ شود تا گره ترافیکی پیش نیاید و تصادفی به وقوع نپیوندد و مردم دچار سردرگمی نشوند.»
استانداردهایی که شهر برای روشنایی نیاز دارد
پژوهشگری جوان با تحقیق تخصصی درباره استفاده از استانداردها در شهر می‌گوید: «استفاده از نور در زندگی شهری مهم است تا خیابان‌های شهر در شب سرزنده باشند اما استفاده غلط از نورها و رنگ و تفریط باعث اختلال در زیست انسان‌ها، گیاهان و حیوانات خواهد شد و این مهم را نباید فراموش کرد و نباید اجازه بدهیم نوعی سبک زندگی تلقی شود.
سیدحامد میرزاخلیل، پژوهشگر آلودگی نوری در محیط درباره استفاده از نور در شهر می‌گوید: «سال گذشته تحقیقاتی درباره آلودگی نوری در تهران و کرج انجام شد و تهران نسبت به کرج ۴ و ۲ دهم افزایش آلودگی نوری داشت.
این آلودگی بی‌ربط به وجود ۷۵۰ بیلبورد تبلیغاتی در ابعاد مختلف، وجود ۵۰ هزار چراغ در بزرگراه‌ها و خیابان‌های اصلی و فرعی، نحوه نورپردازی‌های فضای سبز و تبلیغات شخصی مالکان در مغازه‌هایشان نیست. قطعی برق در بهمن‌ماه سال گذشته موجب شد تا حدود ۳۵ هزار از این پایه چراغ‌ها خاموش شود و این خاموشی منجر به توجه بسیاری از مردم به آسمان شد، بنابراین یکی از مزیت‌های استفاده درست از نور و رنگ‌ها کاهش آسمان‌تابی را به همراه خواهد داشت. به‌عبارتی نه‌تنها آلودگی نوری آسیب‌های خودش را دارد بلکه قطعی برق و خاموشی شهر هم بدون خسارت نخواهد بود.
در واقع در استفاده از رنگ‌ها و نورها افراط و تفریط جایز نیست، چون این شیوه نادرست باعث اختلال در زندگی گیاهان، حیوانات و انسان‌ها می‌شود. شب‌ها باید از نور سفید لامپ‌های ال‌ای‌دی کمتر استفاده شود و به جای آن از لامپ‌های بخار سدیمی پرفشار به رنگ زرد استفاده کرد. خوشبختانه ۹۹ درصد خیابان‌های شهر تهران از رنگ زرد استفاده شده و تنها خیابانی که می‌توان در استفاده از رنگ سفید مثال زد، خیابان شیخ بهایی است که به صورت پایلوت از رنگ سفید استفاده کرده‌اند.
۳ راهکار برای پیشگیری از آلودگی‌های نوری در این‌باره می‌توان ارائه داد. در قدم اول ارتفاع پایه چراغ‌ها کمتر شود و زاویه این چراغ‌ها ۹۰ درجه عمود به زمین باشد و زاویه به افق نداشته باشد. قدم دیگر آن که برای استفاده از نورها و رنگ‌ها بر اساس فضاهای تفریحی و فضاهای شهری تقسیم‌بندی لازم صورت بگیرد و هر جایی که لازم است، از نور استفاده شود.
انجمن پزشکی آمریکا استانداردهای جدی برای این موضوع در نظر گرفته‌اند و نور مناسب در زندگی شهری را حدود ۳ هزار و ۲۰۰ کلوین در نظر گرفته‌اند ولی در ایران برای بوستان‌ها و برخی خیابان‌ها نزدیک به ۶هزار رنگ آبی استفاده کرده‌اند، در حالی که استفاده از رنگ آبی در شهر تاثیر منفی در رشد انسان، جانوران، حیوانات و گیاهان دارد.»
مترو اختلال ندارد اما خسارت می‌بیند
سیدمناف هاشمی، معاون ترافیک و حمل‌ونقل شهرداری تهران
بیشتر چراغ‌های راهنمایی و رانندگی ما به برق شهری متصل است و طبیعتا با قطعی‌های پی در پی برق، دچار مشکل می‌شود و در نتیجه اختلال ترافیکی ایجاد خواهد شد.
سوختن یا آسیب دیدن بعضی از دستگاه‌های متصل به این چراغ‌ها هم مشکل دیگری است که در اثر قطع شدن مکرر برق رخ می‌دهد. به‌طور کلی آسیب‌هایی به حوزه‌های مختلف ترافیک وارد کرده است که در حال بررسی آنها هستیم. به مدیران اعلام شده است که خسارت‌های وارد شده به هر بخش را اعلام کنند تا این موضوع را دقیقا ارزیابی کنیم.
البته روند کار روزانه مترو به شکل جدی دچار اختلال نشده است ولی قطعی برق باعث خسارت‌های مختصری در این سامانه هم شده است که آمار و اطلاعات آن بعد از استخراج و تنظیم منتشر خواهد شد. قطعی برق به‌دلیل عوارضی که برای شهروندان در انجام فعالیت‌های روزمره ایجاد می‌کند، مشکلات مدیریت شهری را بیشتر می‌کند.
با وجود این به‌خاطر تغذیه خطوط متروی تهران از طریق پست‌های برق اختصاصی، امکان اختلال حرکت متروها با قطعی برق وجود ندارد اما تردیدی نیست که خسارت‌هایی به این شبکه انبوه‌بر مهم مسافر درون شهری وارد می‌شود.