مریم سرخوش همشهری آنلاین: با وخیم شدن وضعیت شیوع کرونا در استان سیستان و بلوچستان، پویش ملی واکسیناسیون در این استان به راه افتاده است. در این پویش که از سوی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان راه افتاده، قرار است به‌صورت ضرب‌الاجل، طی ۱۰ روز افراد بالای ۵۰ سال و بیماران دیابتی ۴۰ تا ۵۰ سال در تمام شهرهای استان، واکسینه شوند.
این پویش از روز گذشته در زاهدان آغاز شده و از امروز، در دیگر شهرهای این استان هم، اجرا می‌شود. بررسی نقشه ماسک که وضعیت قرمز، نارنجی، زرد و آبی بودن شهرهای ایران را نشان می‌دهد، از بهبود وضعیت شیوع در این استان نسبت به ۲ هفته گذشته، حکایت دارد. برخی شهرهای این استان، از وضعیت قرمز به نارنجی تغییر رنگ داده‌اند و شرایط حاد در تعداد محدودی از مناطق هم برطرف شده است. هر چند که هنوز جمعیت قابل توجهی از اهالی، با وجود واکسیناسیون سراسری واکسینه نشده‌اند و دلیل اصلی آن هم تمایل نداشتن مردم به واکسیناسیون اعلام شده بود.
با وخیم شدن اوضاع کرونا در این استان، وزیر بهداشت، حمید سوری، رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید-۱۹ را به‌عنوان نماینده ویژه خود در این استان انتخاب کرد. حالا او به همشهری می‌گوید که در روزهای گذشته، نزدیک به ۲۰ درصد اهالی برخی از مناطق روستایی، واکسن زده‌اند که این آمار برای واکسیناسیون سراسری کم است. در پویش استانی برای واکسیناسیون علاوه بر وزارت بهداشت تمام ارگان‌ها و نهادها هم پای کار آمده‌اند. به‌گفته او، واکسیناسیون اجباری نیست اما برای افزایش تمایل مردم برای تزریق واکسن اقدامات فرهنگی در حال انجام است. البته مقاومت در برابر واکسیناسیون نسبت به قبل، کمتر شده؛ «برخی از مردم این استان، تقاضای واکسن برکت کرده‌اند و می‌خواستند واکسن ایرانی بزنند، برخی هم تمایلی به نوع خارجی دارند. هم‌اکنون واکسن ایرانی و چینی در استان مهیاست و تزریق با ۲ واکسن در حال انجام است، البته اولویت واکسن سینوفارم با دوز دومی‌هاست اما هیچ اجباری در تزریق یک واکسن خاص برای مردم وجود ندارد.»
محمد هاشمی شهری، رئیس دانشگاه علوم پزشکی وخدمات بهداشتی درمانی زاهدان هم به همشهری می‌گوید که بیشترین واکسنی که برای این پویش درنظر گرفته شده، برکت است. اما آنها که دوز اولشان سینوفارم تزریق کرده‌اند، برای دوز دوم هم همان واکسن را دریافت خواهند کرد. هاشمی پیش‌بینی می‌کند در پایان این پوشش ۹۰ درصد افراد بالای ۵۰ سال در زاهدان واکسینه شوند.
فاصله ۲ روستای این استان ۱۵۰ کیلومتر است
جمعیت کل تحت پوشش سیستان و بلوچستان برای تزریق واکسن یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر است. سوری می‌گوید: برای اجرای این پویش، هم اکیپ‌های سیار به مناطق دورافتاده اعزام می‌شوند و هم در برخی شهرستان‌ها فرمانداری وسایل نقلیه‌ای را برای حمل‌ونقل مردم به مراکز بهداشتی درنظر گرفته است. بر این اساس مردم ساکنان برخی مناطق روستایی و شهری با رعایت پروتکل‌ها به مراکز اصلی تزریق واکسن آورده می‌شوند و دوباره به محل زندگی‌شان برمی‌گردند. جمعیت تحت پوشش واکسیناسیون در استان زیاد نیست اما پراکندگی زیادی دارد و طبیعتا اولویت با نقاطی است که تراکم بیشتری دارند و بیماری شیوع بیشتری در این مناطق دارد.
این استان در کنار فقر اقتصادی، با فقر مراکز درمانی و بهداشتی هم درگیر است، به‌طوری که به‌گفته معین‌الدین سعیدی، نماینده مردم چابهار در مجلس، براساس شاخص‌های وزارت بهداشت از پهنه جاسک تا راسک باید ۱۵۰۰ تخت بیمارستانی وجود داشته باشد، درحالی‌که این عدد به ۳۰۰ تخت هم نمی‌رسد. سیستان و بلوچستان با ثبت آمار روزانه بیش از ۱۲۰۰ مورد ابتلای جدید به کرونا رکورد بی‌سابقه‌ای طی شیوع پاندمی کرونا در این منطقه ثبت کرده است؛ رکوردی که بسیاری از مسئولان استانی دلیل آن را فقر مردم و فقدان امکانات بهداشتی و بیمارستانی در برخی شهرهای آن عنوان می‌کردند.
آمارهای رسمی، نشان می‌دهد تنها در زاهدان، ۴۴ درصد مردم حاشیه‌نشین‌اند و همین حاشیه‌نشینی و فاصله شهرها با حاشیه‌نشین‌ها، برروند واکسیناسیون تأثیرگذار خواهد بود. حمید سوری با اعلام اینکه فاصله ۲ روستای این استان ۱۵۰ کیلومتر است در این‌باره می‌گوید: «دسترسی به مراکز بهداشتی و درمانی در برخی شهرهای استان سخت است، به همین دلیل مردم تا رساندن بیمار کرونایی به مراکز درمانی زمان طلایی را از دست می‌دهند. اما طی این مدت اقداماتی انجام شده که امیدوارکننده است و تا چند روز آینده نتایج این اقدامات مشاهده می‌شود.»
به‌گفته سوری، در مدتی که به‌عنوان نماینده ویژه وزیر بهداشت در این استان انتخاب شده، از ۳هزار کیلومتر از شهرهای مختلف بازدید داشته و در تمام مراکز درمانی این شهرها، تخت خالی آماده بستری وجود دارد. مستنداتی در دست است که در شهرستان راسک، حتی یک بیمار کرونایی هم در آی‌سی‌یو بستری نیست. او تأکید می‌کند که این استان دیگر در قله شیوع کرونا قرار ندارد.
آمار فوتی‌ها تناقض ندارد
ماجرا اما تنها به فقرهای درمانی این استان محدود نمی‌شود. در این مدت اخبار منتشر شده از وضعیت شیوع این استان، از جمله ادعاهایی مبنی بر پر شدن سردخانه‌ها از اجساد قربانیان و خارج کردن بیماران بدحال پیش از بازدید وزیر بهداشت، خیلی‌ها را نسبت به وضعیت این استان نگران کرده است و ادعا می‌شود آمارهای واقعی از فوتی‌های کرونا اعلام نمی‌شود و اطلاعات شفاف نیست. آمار بیمارستان‌ها با آمار فوتی‌های دفن شده در قبرستان‌ها همخوانی ندارد. هرچند که وزیر بهداشت تمام این انتقادها را سیاه‌نمایی خواند اما نماینده ویژه وزیر بهداشت در این استان می‌گوید که چندین عامل در تناقض آمارهای مرگ وجود دارد. به‌گفته او، برخی بیماران پس از تست مثبت کرونا بستری می‌شوند و مورد قطعی کرونا هستند، این افراد درصورت فوت جزو آمار کرونا به شمار می‌روند. اما تعدادی مشکوک به ابتلا هستند و ثبت مثبت ندارند. آماری که از مرگ کرونا اعلام می‌شود کاملا درست است چرا که در بازدید از قبرستان‌ها، تمام موارد شمارش شد.
سوری درباره این که گفته می‌شود، آمار فوتی‌های بیمارستان‌ها با قبرستان‌ها، همخوانی ندارد، توضیح می‌دهد: «شاید به این دلیل باشد که بیماران فوت‌شده کرونایی بلافاصله برای خاکسپاری تحویل قبرستان‌ها داده نمی‌شوند. آمار آنها در یک روز جزو فوتی‌ها به شمار می‌رود اما در روز دیگر مراسم تدفین آنها انجام می‌شود.» رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید-۱۹ به موضوع مطرح شده دیگری هم پاسخ می‌دهد و آن هم کم‌شماری آمار فوتی‌هاست؛ یک روز تعداد فوتی‌ها ۳۰تا ۳۵ نفر اعلام می‌شود درحالی‌که تنها در یک بیمارستان، ۲۰ نفر در اثر کرونا فوت می‌کنند؛ «بیشترین آمارهای مرگ‌ومیرها برای زاهدان و ۲ بیمارستان بوعلی و علی‌ابن‌ابی‌طالب این استان است. جمعه گذشته آمار فوتی‌های کرونا ۲۳ نفر اعلام شد و از این تعداد ۱۸ فوتی در زاهدان ثبت شدند. بیمارستان بوعلی، سانتر کروناست و اگر ۱۸ فوتی در این مرکز اعلام می‌شود به معنی این نیست که اگر تعداد بیماران اینجا بالاست، بنابراین مراکز درمانی دیگر هم همین تعداد فوتی دارد.»
واکسیناسیون بی شناسنامه ها در سیستان و بلوچستان
یکی از مشکلاتی که شاید برای واکسیناسیون عمومی در سیستان و بلوچستان مطرح می‌شود نداشتن مدارک شناسایی بخشی از جمعیت استان است؛ اتفاقی که گروهی از اهالی را از چرخه واکسیناسیون خارج می‌کند. بسیاری از بی‌شناسنامه‌ها در این استان فرزندان حاصل ازدواج با اتباع خارجی هستند یا کسانی که پس از مهاجرت چند ساله به کشورهای همسایه دوباره به سیستان بازگشته و شناسنامه ندارند.
علی یارمحمدی، نماینده مردم زاهدان در مجلس دهم پیش از این گفته بود که ۳۰ درصد جمعیت مرکز استان، شناسنامه ندارند و برخی از مسئولان تعداد بی‌شناسنامه‌ها در کل استان را ۱۰۰ هزار نفر اعلام می‌کنند. سوری درباره واکسیناسیون این افراد و ساماندهی افرادی که هیچ هویتی ندارند، توضیحاتی می‌دهد: «این افراد نسبت به کل جمعیت در اقلیت‌اند اما جمعیت زیادی را تشکیل می‌دهند. بر این اساس به تمام مراکز اجازه داده شده که واکسیناسیون برای آنها هم انجام و نامشان به‌عنوان افراد بدون شناسنامه ثبت شود.»