همشهری- جواد نصرتی: سیل مرگبار در بخش‌هایی از اروپا، مردم و دولت‌ها را شوکه کرده و حالا همه چشم به دهان دانشمندان دوخته‌اند تا این پدیده طبیعی را توجیه کنند و مثل همیشه، پای یک مظنون همیشگی، یعنی تغییرات اقلیمی در میان است.
به‌گزارش سی‌ان‌ان، وضعیت در روزهای گذشته به‌صورت متوالی در حال بدترشدن است و دیروز اعلام شد که تعداد قربانیان در کشورهای آلمان و بلژیک به ۱۵۷ نفر رسیده؛ این سیل بعد از چند روز بارش بی‌سابقه باران روی داده است.
سایه‌ای از ترس آلمان را فراگرفته چون از وضعیت تعداد زیادی از مردم هیچ اطلاعی در دست نیست و آنها فعلا مفقود شمرده می‌شوند. آنگلا مرکل صدراعظم آلمان که امیدوار بود دوران صدراعظمی‌اش پایان خوشی داشته باشد، با یکی از بدترین بحران‌های ملی دوران صدارتش مواجه شده و سیل ویرانگر را فاجعه‌ای ترسناک خوانده است. ۱۳۳ نفر در این کشور جانشان را از دست داده‌اند و بیم آن می‌رود که تعداد، به‌مراتب بیشتر باشد و بالا برود. در بلژیک هم تعداد کشته‌شدگان تا ظهر دیروز ۲۴ نفر اعلام شده بود اما مقامات گفته‌اند انتظار دارند این رقم بالا برود.
لوکزامبورگ و هلند هم بارش‌های سیل‌آسا را تجربه کرده‌اند اما تا ظهر دیروز گزارش رسمی از تلفات و قربانیان احتمالی نداده بودند.
برخی گفته‌اند که این سیل، در هزار سال اخیر در غرب اروپا بی‌سابقه بوده و در چنین شرایطی، این سؤال بزرگ مطرح است که آیا تغییرات اقلیمی اروپا را سیاه‌پوش کرده است؟
به‌گزارش رویترز، دانشمندان از مدت‌ها پیش می‌گفتند که تعییرات اقلیمی به بارش‌های سنگین و سیل‌آسا منجر خواهد شد. اما تعیین نقش گرمایش جهانی در بارش‌های سیل‌آسای اخیر اروپا، دست‌کم به چند هفته تحقیق و کار علمی نیاز دارد. با این حال بسیاری معتقدند نیازی به تحقیقات نیست و این سیل را علم کرده و خواستار مقابله با تغییرات اقلیمی هستند. برای نمونه، آرمین لاشت، صدر اعظم راین-وستفالیای شمالی و نامزد حزب حاکم برای جانشینی آنگلا مرکل از دنیا خواسته است تا تلاش‌ها برای مقابله با تغییرات اقلیمی را شتاب بخشند. رالف تومی، اقلیم‌شناس در کالج امپریال لندن در این‌باره به رویترز گفته است: «سیل همیشه می‌آید اما می‌توان گفت که اتفاقی و شانسی است، مثل وقتی که تاس می‌اندازیم. ما (با ایجاد تغییرات اقلیمی) احتمالات تاس را به هم ریخته‌ایم.»
از زمان شروع بارش، آب از کرانه‌های رودها بالا زده و از تیرهای برق و تلفن هم بالاتر رفته و هرچه در مسیرش بوده را ویران کرده. بارش باران در برخی شهرهای آلمان، در تاریخ بی‌سابقه بوده است. برای نمونه، در کلن ۱۵۴ میلی‌متر باران در تنها ۲۴ ساعت منتهی به صبح پنجشنبه ثبت شده که تقریبا دوبرابر میانگین بارش ماهانه ۸۷ میلی‌متر در این شهر است. در منطقه آروایلر، در عرض ۹ ساعت ۲۰۷ میلی‌متر باران باریده است.
دانشمندان شاید نتوانند خیلی سریع درباره عوامل اصلی راه افتادن سیل در اروپا توضیح بدهند اما قبلا صراحتا گفته بودند که تغییرات اقلیمی، یکی از عوامل پیدایش بارش‌های سیل آساست.
هوای گرم‌تر رطوبت بیشتری در خود نگه می‌دارد و این رطوبت درنهایت به شکل آب رها خواهد شد. دمای زمین از دوران پیش از صنعتی‌شدن، به‌صورت میانگین ۱.۲ درجه سانتی‌گراد گرم‌تر شده و وقتی که صحبت از گرمایش زمین می‌شود، مشخصا منظور همین مسئله است.
یک درجه افزایش در میانگین دمای جهانی قابلیت اتمسفر برای نگه‌داشتن آب را ۷ درصد افزایش می‌دهد و همین باعث می‌شود شانس وقوع بارش‌های سیل‌آسا بیشتر شود. عوامل دیگری مانند سیستم فشار هوا و جغرافیای منطقه هم وجود دارند که در این مسئله تأثیرگذارند.
سریع و خشن
این سیل، فقط چند هفته بعد از موج گرمای بی‌سابقه در کانادا و آمریکا روی می‌دهد. این موج گرما در آمریکای شمالی، باعث مرگ صدها نفر شد. دانشمندان گفته‌اند چنین گرمای وحشتناکی، بدون تغییرات اقلیمی عملا غیرممکن بوده و گرمایش جهانی، احتمال بروز چنین پدیدهایی را ۱۵۰ برابر کرده است.
اروپا هم به‌صورت غیرمعمولی گرم بوده است. برای نمونه، هلسینکی پایتخت فنلاند، اخیرا گرم‌ترین ژوئن (خرداد و تیر) تاریخ خود را تجربه کرده است. دانشمندان از دهه‌ها قبل پیش‌بینی کرده بودند که تغییرات اقلیمی باعث اختلال در شرایط آب‌وهوایی خواهد شد اما برخی گفته‌اند سرعت این تغییرات آنها را غافلگیر کرده است. هایلر فاولر، استاد هواشناسی در دانشگاه نیوکاسل، با اشاره به این اتفاق‌های تاریخی در چند هفته منتهی به سیل اروپا گفته است: «من می‌ترسم که همه آن پیش‌بینی‌ها خیلی زودتر شروع شده باشد.»
برخی دیگر البته معتقدند این بارش‌ها غافلگیرکننده نیستند، بلکه تعداد قربانیان آنها را غافلگیر کرده. از نظر آنها، شهرها و روستاها از سیستم هشدار مناسب و آمادگی و چابکی لازم برای تخلیه بموقع برخوردار نبوده‌اند.
چطور با سیل مقابله کنیم؟
گرچه سیل‌ها غیرقابل کنترل به‌نظر می‌رسند، اما راه‌هایی وجود دارد که تضمین می‌کند شهرها و روستاها در مقابل این پدیده ویرانگر ایمن بمانند.
شهرهای اسفنجی: با برنامه‌ریزی‌های ابتکاری شهری، شهرها توانسته‌اند از فضاهای سبز استراتژیک برای جذب بارش‌های سیل‌آسا استفاده کنند و در نتیجه خطر سیل را کاهش دهند. در چین، ایده «شهر اسفنجی» که در آن سیل عملا باغ‌ها و فضای سبز را آبیاری می‌کند با اقبال زیادی مواجه شده است.
سبزکردن شهر: در اروپا، سقف‌های سبز یک روش خلاقانه دیگر برای کاهش خطر سیل است.
پیاده‌روهای متخلخل: یک معضل مشترک در شهرها در هنگام وقوع سیلاب این است که آب در مسیرها باقی می‌ماند و راهی برای رفتن به درون زمین پیدا نمی‌کند. مسئله این است که پیاده‌روها و جاده‌ها معمولا از سیمان و آسفالت ساخته می‌شوند و آب به این بافت نفوذ نمی‌کند. یک راه‌حل مبتکرانه استفاده از پیادروهای نفوذپذیر است. این پیاده‌روها می‌توانند آب را جذب و آن را به منابع از پیش تعیین‌شده هدایت کنند. از این منابع می‌توان برای آبیاری فضای سبز شهر استفاده کرد.