به گزارش همشهری آنلاین، در سال‌های گذشته بازارهای شهر هرات، در غرب افغانستان و نزدیک مرز ایران، در روزهای منتهی به تعطیلات عید سعید قربان، مملو از خریداران بود.
در خیابان منتهی به مسجد جامع تاریخی که جمعیت موج می‌زد، تنها سه چرخه‌های چند رنگ اجازه تردد داشتند تا مردم بتوانند راه خود را برای خرید پارچه، روسری، طلا، کفش و اسباب بازی‌های پلاستیکی کودکان و هر چیز دیگری که در مشهورترین بازار شهر در معرض فروش گذاشته شده بود باز کنند.
امسال اما عید قربان در یک زمان ناخوشایند فرا رسیده؛ شهر و کشور به دلیل شورش طالبان و گفتگوهای بی‌نتیجه صلح بین دولت و تروریست‌ها دچار ترس و التهاب است؛ موج سوم شیوع ویروس کرونا نیز مزید بر علت شده و بیمارستان‌ها و کادر درمان را درگیر فشاری رو به افزایش کرده است.
چوپانان در هرات به دلیل ترس از ناامنی و رکود اقتصادی از مشتری‌های احتمالی دوری می‌کنند و ساکنان هرات می‌گویند خبری از روحیه مهمانی، کارخیر و شادمانی‌ای که این تعطیلات به آن معروف است نیست!
امین الله که در حوالی مسجد تاریخی با یک گاری زینت‌آلات بدلی می‌فروشد، در شش سالی که با این گاری کار کرده هرگز چنین بازار بی‌رونقی را در روزهای منتهی به عید ندیده بوده است.
وی به الجزیره گفت: «سال‌های قبل، حتی در روز جمعه نیز تعداد زیادی از مردم در این خیابان حضور داشتند و پلیس مجبور بود مسیر را به روی اتومبیل‌ها ببندند.»
اما امسال مغازه‌دارانِ بی مشتری که در خارج از فروشگاه‌های عمدتا خالی خود مشغول گذران روز هستند و حتی از دستفروشانی که با سینی گوش‌فیل شیرینی عید را به مذاق مردم هدیه می‌کردند هم خبری نیست.
امین الله معتقد است که وضعیت امنیتی در ولایت هرات، جایی که طالبان در اکثر ولسوالی‌ها (شهرستان‌ها) قدرت را به دست گرفته، مقصر کمبود مشتری است. او تاکید کرد: «من می‌دانم که درباره چه چیزی صحبت می‌کنم، می‌دانم جنگ و درگیری چگونه است. باور کنید، هم اکنون هرات وحشت زده است.»
دیگر فروشندگان هم امسال را بدترین سالی دانستند که در روزهای منتهی به عید دیده‌اند. حتی خیاط‌خانه های داخل کوچه نیز با کمبود مشتری روبرو شده‌اند؛
غلام نبی که ۲۶ سال است مغازه خیاطی خود را اداره می‌کند گفت خبری از هجوم مشتری‌های عید نیست؛ به طور سنتی، مردم حداکثر ۱۵ روز قبل از تعطیلات سفارشات خود را می‌دادند؛ امسال اما او تنها چند سفارش برای آخر هفته گرفته که آن را به دلیل «اوضاع بد امنیتی» می‌داند: «مردم مطمئن نیستند که چه اتفاقی خواهد افتاد... اگر طالبان هجوم آورد، کسی نمی‌خواهد خطر سفر به بازار را به جان بخرد.»
بیش از ۲۰ سال کار به غلام نبی درک کاملی از مشتریان و اقتصاد محلی در یکی از مراکز اقتصادی افغانستان داده، او به عنوان نمونه‌ای از وضعیت اقتصادی کنونی شهر به پارچه‌های گلدوزی شده اشاره می‌کند و می‌گوید طرح‌هایی از این دست، معروف به «خامک دوزی»،در هرات بسیار محبوبند.
این پارچه‌ها که توسط زنان روستایی و بین دو هفته تا چند ماه گلدوزی می‌شوند بین ۶۰ تا ۱۹۰ دلار قیمت دارند؛ قیمت بالای آنها به این معنی است که تنها افرادی با توانایی مالی بالا می‌توانند این پارچه‌ها را بخرند و امسال این کار بدون مشتری بوده است؛
«این یعنی هر کسی که توانایی مالی داشته، شهر را ترک کرده» این را غلام نبی گفت و با اشاره وضعیت جنگ‌زده افغانستان، نزدیک شدن جنگجویان طالب به شهر را دلیل اصلی کاهش تجارت و فرار از کشور دانست.
غلام نبی می‌گوید مشتریانش فرار کرده‌اند. او می‌گوید وقتی از مشتریانی می‌پرسد که مدتی است آنها را ندیده مردم معمولاً می‌گویند: «مگر نشنیدی؟ او وسایل خود را جمع کرد و با تمام خانواده‌اش رفت.»
حتی تهیه کنندگان کالاهای کم هزینه‌تری مانند شیرینیجات نیز تحت تأثیر شدت خشونت‌ها قرار گرفته‌اند. رضا، یکی از تولیدکنندگان شیرینی و آب نبات می‌گوید امسال سفارشات او ۵۰ درصد کاهش یافته و اوضاع با افزایش اخیر قیمت نفت بدتر هم شده زیرا به معنی سود کمتر، همزمان با سفارشات کمتر است.
اما بزرگترین فشار اقتصادی به خورده فروشان عید قربان را می‌توان در بازارهای دام کشور مشاهده کرد، جایی که چوپانان گوسفند، بز و گاو را برای سنت قربانی عرضه می‌کنند. لال گل که کشاورزی ۷۰ ساله است، می‌گوید برای جبران خشکسالی و کاهش محصول گندمش، قصد دارد گوسفند بفروشد اما خبری از خریداران سنتی این بازار نیست.
او که در مزرعه‌ای در حومه شهر مشغول است گفت: «معمولاً یک تاجر می‌آمد و یک باره ۱۰ یا ۱۲ گوسفند می‌خرید، اما همه آن افراد شهر را ترک کرده‌اند.»
جنگ، بیماری و افزایش قیمت کالاها، یکی از مراکز اقتصادی افغانستان را با فرار جدی سرمایه روبرو کرده است. لال گل گفت: «در اطراف ما جنگ است، هر کسی که بتواند از منطقه خارج می‌شود و در این شرایط چه کسی می‌تواند جشن بگیرد؟ آیا احساس شادی عید در شما وجود دارد؟ »