همشهری- مریم سرخوش: آخرین خبرها حکایت از کمیاب شدن «رمدسیویر» دارد. رمدسیویر به‌عنوان داروی مؤثر در درمان بیماران مبتلا به کرونا شناخته می‌شود. با اینکه این دارو تولید داخلی است اما در آغاز هر پیک کرونا، بازار از این دارو خالی می‌شود و بیماران برای خرید آن سرگردان می‌شوند. به‌طوری‌که دسترسی به این دارو، نه‌تنها در داروخانه‌های منتخب، بلکه در بیمارستان‌ها هم، سخت و طاقت‌فرسا می‌شود. حالا هم با تکرار ماجرای پیک‌چهارم، در پیک‌پنجم هم مردم برای تهیه این دارو از ساعت‌های اولیه روز در صف خرید رمدسیویر معطل می‌شوند، آنهم در شرایطی که صف به نیمه نرسیده، موجودی دارو تمام می‌شود. حالا خبرها حکایت از فروش این دارو در بازار آزاد و تزریق آن با قیمت‌های سرسام‌آور دارد. برخی بیماران در مراجعه به مراکز درمانی دست خالی برمی‌گردند و تنها ۲راه برای تهیه دارو پیش روی خود دارند؛ اول صف‌های طولانی در داروخانه‌های منتخب و دوم خرید از بازار آزاد. اما همواره این راه دوم است که جلوی پای آنها گذاشته می‌شود؛ چرا که تنها در شبانه‌روز گذشته، هیچ‌یک از داروخانه‌های منتخب شهر تهران این دارو را نداشتند و سامانه ۱۹۰ هم که برای اطلاعات دارویی است این موضوع را تأیید کرد.
۳۰۰ هزار تا یک میلیون تومان؛ تنها برای تزریق یک دوز رمدسیویر
تزریق رمدسیویر کاسبی جدیدی برای مراکز اعزام تیم‌های خصوصی درمان شده است. به‌طوری‌که پایین‌ترین نرخ اعلام شده از سوی این مراکز، از ۳۰۰ هزار تومان شروع و به یک‌میلیون تومان می‌رسد، آنهم به شرطی که نخستین دوز در بیمارستان تزریق شده باشد و بیمار مشکلی برای دریافت این دارو پیدا نکرده باشد. اپراتور یکی از این مراکز خصوصی به همشهری می‌گوید که هر بار تزریق این دارو حدود یک‌ساعت زمان می‌برد. این دارو پرریسک است و باید پرستار تا پایان زمان تزریق بالای سر بیمار بماند. به همین دلیل هزینه‌ها بالاست. نکته اما اینجاست که برخی از این مراکز با اینکه مرکز فروش دارو نیستند با این حال داروی رمدسیویر را در اختیار دارند و درصورتی‌که بیمار موفق به تهیه آن نشده باشد هر دوز را بین یک میلیون تا ۲۰ میلیون تومان با توجه به شرایط دسترسی به بیمار می‌فروشند. ۲۰ میلیون تومان برای نوع آمریکایی این داروست. یکی از پرستارانی که این دارو را برای بیماران کرونایی بستری در خانه تزریق می‌کند، به همشهری می‌گوید: «رمدسیویر ایرانی و آمریکایی داریم و با توجه به بودجه بیمار برایش تزریق می‌کنیم. ۳ دوز تزریق رمدسیویر، حدود ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می‌شود. رمدسیویر پودری هندی هم داریم که هر دوزش ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است.» او می‌گوید پرستاری که برای این خدمات به خانه‌ها می‌رود سوپروایزر یکی از بیمارستان‌هاست و دارو را خودش تهیه می‌کند: «در بازار داروی ایرانی را کمتر از یک‌میلیون‌وپانصدهزار تومان به شما نمی‌دهند. داروی ما تقلبی نیست و به‌صرفه‌تر است.»
تزریق رمدسیویر نیاز به پروتکل بهداشتی دارد
مراکز خصوصی ارائه خدمات درمانی در شرایطی این دارو را تزریق می‌کنند که گفته می‌شود رمدسیویر باید حتما در فضایی درمانی و کنترل شده تزریق شود. حسین کرمانپور که مدیر اورژانس بیمارستان سیناست، تزریق این دارو به قیمت‌های بسیار بالا را خارج از بیمارستان‌ها تایید می‌کند و می گوید که همه این اتفاقات به دلیل نبود نظارت رخ می‌دهد، به همشهری می‌گوید:«تزریق رمدسیویر پروتکل‌هایی دارد و اینکه از سوی مراکز خصوصی در خانه تزریق می‌شود باید از سوی معاونت درمان وزارت بهداشت تایید یا رد شود اما در پروتکل تزریق آن آمده که حتما باید در بیمارستان تزریق شود و قبل از آن آزمایشاتی از بیمار گرفته شود. بنابراین اگر تزریق در خانه صورت بگیرد پرستار یا هر فردی که این اقدام را انجام می‌دهد امکان انجام آزمایش اولیه را ندارد و این مساله مشکل‌ساز خواهد بود.» او با تاکید بر اینکه رمدسیویر داروی قوی است و ممکن است به کبد بیمار آسیب وارد کند، ادامه می‌دهد: «به همین دلیل باید قبل از هر تزریقی ارزیابی کبدی از سوی پزشک متخصص صورت بگیرد.»
موجود نبودن رمدسیویر را گزارش دهید
با این که بیماران سرگردان برای تهیه رمدسیویر تمام داروخانه‌های شهر را زیر پا می‌گذارند و در نهایت این دارو را به زحمت با چندین برابر قیمت تهیه می‌کنند اما عاطفه عابدینی، دبیر کمیته علمی کشوری کووید-۱۹ کمبود دارو در مراکز درمانی را تأیید نمی‌کند و به همشهری می‌گوید: «به‌هیچ‌وجه کمبود رمدسیویر در کشور را تأیید نمی‌کنم و اگر در جایی عنوان می‌شود که این دارو موجود نیست قطعا خود همان مرکز درمانی نسبت به خرید دارو اقدام نکرده، آنهم به‌دلیل مسائل اقتصادی و کمبود بودجه.» به‌گفته او، هم‌اکنون روزانه ۴۰۰ تا ۵۰۰ دوز رمدسیویر سرپایی تزریق می‌شود و خرید این میزان دارو که هر دوز آن ۷۵۰ هزار تومان است مشکلات اقتصادی عمده‌ای برای مراکز درمانی به‌وجود می‌آورد، چرا که در بحث دریافت هزینه‌ها از بیمه تأخیر وجود دارد. با اینکه حالا جمعیت زیادی این دارو را از بازار آزاد تهیه می‌کنند اما عابدینی می‌گوید که بسیاری از این داروها در بازار آزاد ممکن است تقلبی باشد. مردم در تماس با سامانه ۱۹۰ می‌توانند از نام داروخانه‌های عرضه‌کننده رمدسیویر مطلع شوند و نسبت به خرید این دارو اقدام کنند. نادر توکلی، معاون درمان ستاد فرماندهی مدیریت بیماری کرونا در تهران هم می‌گوید که موجود نبودن رمدسیویر تخلف است و مردم می‌توانند این تخلف‌ها را به سامانه ۱۹۰ و ۶۰۷۰ اطلاع دهند. به‌گفته او، این دارو در تمام داروخانه‌های منتخب از جمله ۲۲ بهمن تجریش، هلال‌احمر، ۱۳ آبان، ۲۹ فروردین و شهید کاظمی موجود است.
فروش بیش از ۹۰۰ میلیارد تومان رمدسیویر
مجتبی بوربور، نایب‌رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو با بیان اینکه بیشترین فروش رمدسیویر در پیک‌سوم و به‌ویژه چهارم رقم خورد به همشهری می‌گوید: «از وقتی تقاضا برای این دارو بالا رفت، رمدسیویر دیگر در داروخانه‌ها به‌صورت گسترده، توزیع نشد. همین اتفاق سبب شد تا بیماران برای دسترسی به آن با مشکل مواجه شوند. همه اینها در شرایطی است که برای کنترل فروش این دارو، می‌توانستند از سامانه تی‌تک که تمام داروخانه‌ها به آن متصل هستند کمک بگیرند تا مردم برای تهیه رمدسیویر سردرگم نشوند و صف‌های طولانی مقابل داروخانه‌های منتخب ایجاد نشود.» به‌گفته این وارد کننده، از آغاز کرونا تاکنون بیش از ۹۰۰ میلیارد تومان رمدسیویر در ایران فروخته شده است: «اگر بیمار برای هر دوز این دارو، حدود ۷۵۰ هزار تومان در بازار آزاد هزینه کرده باشد، با توجه به این که تاکنون بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار دوز از این دارو برای بیماران کرونایی تجویز و مصرف شده باشد، به عدد هزار میلیارد تومان می‌رسیم. این قیمت‌گذاری هم بر اساس ارزش بازار به قیمت فروش شرکت‌ها محاسبه می‌شود و ربطی به قیمت دولتی که در مراکز درمانی به بیماران فروخته می‌شود، ندارد.»
ماجرا اما تنها به تجویز این دارو محدود نمی‌شود. با این که در ایران گفته می‌شود که رمدسیویر در درمان بیماران مبتلا به کرونا تاثیر داشته اما متخصصان حالا نظر دیگری هم می‌دهند و می‌گویند که مصرف و تجویز بی‌رویه این دارو در آینده افراد را با مشکلات دیگری مواجه خواهد کرد. تاثیر بر آنزیم‌های کبد و بالا بردن میزان قند خون از عوارض مصرف این بیماری است. یکی از پرستارانی که داروی رمدسیویر در خانه تزریق می‌کند هم با تایید عوارض کبدی این دارو و بالا بردن آنزیم‌های آن می‌گوید که مجموع این عوارض بسیار شدید نیست. عابدینی هم درباره تزریق این دارو خارج از مراکز درمانی می‌گوید: «رمدسیویر کمی عارضه کند کردن قلب دارد و بهتر است جایی تزریق شود که مانیتورینگ داشته باشد. اگر شرایط استاندارد رعایت شود تزریق آن خطرناک نیست اما باید تجهیزات کامل آن هم وجود داشته باشد. ضمن این که باید آزمایشات قبلی و اولیه هم انجام شده باشد.»
رمدسیویر؛ داروی مؤثر یا بی‌تأثیر؟
در ابتدای پاندمی کرونا که رمدسیویر در کنار داروی هیدروکسی کلروکین سولفات تجویز می‌شد، سازمان بهداشت جهانی با انجام مطالعاتی، این داروها را مؤثر در درمان بیماران مبتلا به کرونا ندانست. مطالعات بعدی اما این بررسی‌ها را رد کرد و با شروع تولید آن در ایران و جواب‌دهی بیماران در برابر این درمان، به‌طور گسترده تجویز شد. حالا اما سازمان بهداشت جهانی بار دیگر تأثیرگذاری این دارو را زیر سؤال برده است. مطالعات جدید این سازمان از تأثیر کم این دارو بر احتمال زنده ماندن بیماران کرونایی با مصرف رمدسیویر و سایر داروهای درمانی کرونا حکایت دارد. در مطالعه‌ای که اخیرا روی ۱۱ هزار و ۲۶۶ بیمار مبتلا به کووید-۱۹ بستری در بیمارستان که درمان آنها با داروهایی ازجمله رمدسیویر، هیدروکسی کلروکین لوپیناویر و اینترفرون انجام شد، نشان داد که هیچ‌یک از این ۴ دارو تأثیری بر نرخ مرگ‌ومیر نخواهد داشت. این ۴ دارو برای کوتاه کردن زمان بهبودی یا بستری شدن در بیمارستان کمی مؤثر هستند و به‌نظر می‌رسد بیمارانی که تحت‌درمان با این داروها قرار گرفته‌اند کمتر به دستگاه تهویه مکانیکی برای تنفس نیاز دارند. عاطفه عابدینی، دبیر کمیته علمی کشوری کرونا درباره نتیجه مطالعات مبنی بر تأثیر نداشتن رمدسیویر روی بهبود بیماران کرونا اما به همشهری می‌گوید: «مطالعات بسیار موثق‌تری داریم که از مؤثربودن رمدسیویر در درمان کرونا حکایت دارد. گایدلاین‌های معتبر دنیا مانند انجمن عفونی آمریکا، NHS درانگلستان و استرالیا هم از مصرف رمدسیویر که دارای تأییدیه FDA است، حمایت می‌کنند. ما صرفا بر اساس یک گایدلاین یا یک مطالعه، دارویی را وارد پروتکل درمان کرونا نمی‌کنیم یا مردم را از دریافت آن محروم نمی‌کنیم. رمدسیویر حتما باید در فاز مناسب بیماری کرونا مصرف شود تا تأثیرگذار باشد.» به‌گفته او، این دارو به تنهایی در درمان کرونا مؤثر نیست و به‌صورت ترکیبی و همراه با درمان‌های دیگر مؤثر است. بنابراین تا زمانی که مطالعات قوی مصرف رمدسیویر را زیر سؤال نبرند، از مصرف این دارو حمایت خواهیم کرد.